Pm36
Pm36-2 w 2005 roku | |||
Producent | Fablok Chrzanów | ||
---|---|---|---|
Lata budowy | 1937 | ||
Układ osi | 2'C1' | ||
Wymiary | |||
Masa pustego parowozu | Pm36-1: 87 t | ||
Masa służbowa | Pm36-1: 95,4 t | ||
Długość | 14 843 mm | ||
Długość z tendrem | 23 800 mm | ||
Wysokość | 4 130 mm | ||
Rozstaw osi skrajnych | 11 750 mm | ||
Średnica kół napędnych | 2000 mm | ||
Średnica kół tocznych | Pm36-1: 1000 mm | ||
Napęd | |||
Trakcja | parowa | ||
Typ tendra | 32D36 | ||
Ciśnienie w kotle | 18 at/1,8MPa | ||
Powierzchnia ogrzewalna kotła | 198 m² | ||
Powierzchnia przegrzewacza | 71 m² | ||
Powierzchnia rusztu | 3,9 m² | ||
Średnica cylindra | 530 mm | ||
Skok tłoka | 700 mm | ||
Parametry eksploatacyjne | |||
Moc znamionowa | 1323 kW | ||
Maksymalna siła pociągowa | 12 800 kG | ||
Prędkość konstrukcyjna | Pm36-1: 140 km/h | ||
|
Pm36 – parowóz pośpieszny polskiej konstrukcji z 1937 roku, o układzie osi 2'C1', zbudowany w liczbie dwóch egzemplarzy. Pierwszy, wyposażony w otulinę aerodynamiczną, został utracony podczas II wojny światowej. Drugi był nieczynnym eksponatem Muzeum Kolejnictwa, po odbudowie stacjonowała w parowozowni Wolsztyn jako czynna lokomotywa.
Historia
Projekt parowozu powstał w roku 1936 w biurze konstrukcyjnym Pierwszej Fabryki Lokomotyw w Polsce (Fablok), na zlecenie Ministerstwa Komunikacji, reprezentowanego przez członka Rady Technicznej Ministerstwa, prof. Antoniego Xiężopolskiego, który przedstawił założenia wstępne do tego projektu[1][2]. Głównym konstruktorem był prof. Kazimierz Zembrzuski. Lokomotywa była przewidziana jako parowóz pospieszny do ciągnięcia lekkich pociągów ekspresowych z dużą prędkością (do 140 km/h)[2]. W następnym roku wyprodukowano dla PKP doświadczalną serię dwóch maszyn, z czego pierwsza (Pm36-1, nr fabryczny 662), ukończona na początku 1937 roku, otrzymała wraz z tendrem otulinę aerodynamiczną, odsłaniająca jedynie koła napędowe. Jej kształt został zaakceptowany przez Instytut Aerodynamiczny Politechniki Warszawskiej, po badaniach w tunelu aerodynamicznym drewnianego modelu, wyprodukowanego przez Fablok w skali 1:20. Lokomotywa ta otrzymała złoty medal na Wystawie Techniki i Sztuki w Paryżu w roku 1937[3]. W tym roku była określana jako „parówóz aerodynamiczny typu «Pacyfik»”[4]. Druga lokomotywa Pm36-2, ukończona w październiku 1937, była dla celów porównawczych pozbawiona otuliny. Lokomotywy nieco różniły się charakterystykami: Pm36-1 był cięższy o 2,7 t w stanie próżnym, lecz dzięki otulinie rozwijał prędkość o 20 km/h większą (140 km/h)[5]. Obydwie maszyny były wykorzystywane w ruchu planowym do prowadzenia pociągów pośpiesznych, w eksploatacji badawczej pod nadzorem Referatu Doświadczalnego Ministerstwa Komunikacji. Dalszej serii nie budowano, gdyż charakterystyki parowozów, służących do prowadzenia lekkich ekspresów, nie do końca odpowiadały potrzebom przewozowym PKP[5].
W czasie II wojny światowej oba parowozy zostały przejęte przez władze niemieckie i były nadal wykorzystywane. Parowóz Pm36-1 został utracony, lecz okoliczności zakończenia jego eksploatacji nie zostały dokładnie ustalone. Parowóz został wcielony do kolei niemieckich DRG pod numerem 18 601. Początkowo pracował w dalszym ciągu na terenie dawnej warszawskiej dyrekcji kolei[5]. Według niektórych źródeł, w październiku 1942 roku doszło do wytopienia korków łatwotopliwych i wyżarzenia skrzyni ogniowej, po czym został odesłany do Niemiec[6] i przekazany ośrodkowi badawczemu niemieckich kolei LVA Grünewald, gdzie przeprowadzano jego badania. Następnie służył jako parowóz kompresyjny (hamulcowy) przy badaniach innych pojazdów[5], w międzyczasie zdjęto z niego otulinę aerodynamiczną. Według niektórych źródeł został złomowany podczas wojny[6], zaś według źródeł niemieckich w 1945 roku został zdobyty przez wojska radzieckie i odesłany do ZSRR, gdzie miał zostać złomowany w 1952 roku[5].
Pm36-2 podczas kampanii wrześniowej znalazł się na wschodzie kraju, po czym został wcielony do kolei radzieckich, jeżdżąc na torze standardowej szerokości w rejonie Lwowa. Po ataku na ZSRR w 1941 roku został zdobyty przez Niemców. W 1944 roku został wyewakuowany do Austrii, skąd w 1947 roku wrócił do kraju[5]. Po ponownym wejściu do inwentarza PKP otrzymał on numer Pm36-1 jako jedyna istniejąca lokomotywa serii. Pracował na liniach PKP w poznańskiej dyrekcji kolei, używany do pracy podrzędnej – ciągnięcia lekkich pociągów osobowych[5]. W 1966 roku został wycofany z eksploatacji, a 19 czerwca 1970 skreślony z inwentarza PKP[7]. Został następnie odstawiony w Tarnowskich Górach, a w 1973 roku jako nieczynny eksponat przekazany do Muzeum Kolejnictwa w Warszawie, które jest jego właścicielem[7].
W roku 1995, w związku z rocznicą 150-lecia kolei na ziemiach polskich, parowóz został wyremontowany w Zakładach Naprawczych Taboru Kolejowego w Pile i przywrócony do ruchu. Numer inwentarzowy zmieniono mu przy tym symbolicznie na dawny Pm36-2 i nazwano Piękna Helena[5]. Tablice z „imieniem” Piękna Helena są dwujęzyczne umieszczone na wiatrownicach, lewa angielska, prawa polska. Stacjonuje obecnie w parowozowni Wolsztyn[7]. Wykorzystywany do ciągnięcia tzw. pociągów retro, np. podczas imprezy Blues Express[8][9] lub pociągu specjalnego „Pirat”[10]. W latach 1997–2012 wielokrotnie brał udział w wolsztyńskiej Paradzie Parowozów. W kwietniu 2012 roku został wycofany z eksploatacji, w oczekiwaniu na kolejną naprawę[7].
Właściwości trakcyjne
Maksymalna siła pociągowa maszyny jest ograniczona jej przyczepnością i wynosi 12 800 kG (125,5 kN). Pm36 opalany lepszym gatunkiem węgla mógł ciągnąć 4-osiowe wagony osobowe o masie 665 ton z prędkością 100 km/h lub 975 t – 90 km/h. Współczesny rekord prędkości Pm36-2 Piękna Helena to 128 km/h ustanowiony 19 stycznia 2003 roku na szlaku z Leszna do Poznania.
Dane techniczne
Tender 32D36:
- liczba osi: 4
- masa tendra:
- próżnego: 31,5 t (do Pm36-1); 32,9 t (do Pm 36-2)
- służbowa: 70,5 t (do Pm36-1); 72,9 t (do Pm 36-2).
- pojemność tendra:
- wody: 32 m³
- węgla: 9,0 t
Galeria
- Pm36-2 z widocznymi wiatrownicami
-
- Pm36-2 od strony tendra
- Pm36-2 - 160 lecie kolei w Bydgoszczy 2011 r.
- Model parowozu Pm36-1 prezentowany na targach Trako 2015
- Pm36 z otuliną aerodynamiczną, Wystawa Światowa w Paryżu, 1937
- Model Pm36 z otuliną aerodynamiczną, Wystawa Światowa w Nowym Jorku w 1939 roku
Przypisy
- ↑ Kazimierz Zembrzuski: "W Biurze Konstrukcyjnym Pierwszej Fabryki Lokomotyw w Polsce, Wspomnienia 1928-1937" s.50,51,58-65
- ↑ a b "Zeszyty Radzyńskie SIMP", zeszyt 1, 2007, s 37
- ↑ KrystynaK. Łuczak-Surówka KrystynaK., Pociąg do nowoczesności [online], DESIGN BY PL, 9 października 2012 [dostęp 2023-04-10] (pol.).
- ↑ Polski „Pacyfik na Wystawę Paryską. „Wschód”. Nr 46, s. 12, 30 kwietnia 1937.
- ↑ a b c d e f g h B. Pokropiński, Parowozy..., ss. 112-114.
- ↑ a b Bogdan Pokropiński: Parowozy normalnotorowe produkcji polskiej dla PKP i przemysłu. Warszawa: WKiŁ, 1987, ISBN 83-206-0483-4, s. 42
- ↑ a b c d Tomisław Czarnecki, Pm36-1 w serwisie Wciąż pod parą [dostęp 2012-06-13]
- ↑ Brawo!!! – XXV lat ”Festiwalu Blues Express”. szejnfeld.pl. [dostęp 2017-08-10]. (pol.).
- ↑ Przewodnik Zakrzewo. e-nocleg.pl. [dostęp 2017-08-10]. (pol.).
- ↑ Pociąg specjalny "Pirat" z Pm36-2. www.parowozy.com.pl. [dostęp 2017-08-10].
Bibliografia
- Bogdan Pokropiński: Parowozy normalnotorowe produkcji polskiej. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 2007. ISBN 978-83-206-1617-0.
- J. Fijałkowski i W. Kowalewski, Charakterystyki Normalnotorowych Pojazdów Trakcyjnych, Wydawnictwa Komunikacyjne 1959.
Linki zewnętrzne
- Opis ze strony parowozy.net
- Opis ze strony www.paradaparowozow.pl
- Pojazdy Komunikacji - Parowóz Pm 36
- Pm36 na Oldtimery.com. oldtimery.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-05-17)].
- Montaż otuliny na parowozie Pm 36 ze strony fablok.com.pl. fablok.com.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-01-04)].
- Parowóz pośpieszny Pm 36 z otuliną aerodynamiczną ze strony fablok.com.pl. fablok.com.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-01-04)].
- Złoty Medal na Międzynarodowej Wystawie Sztuki i Techniki w Paryżu w 1937 roku za parowóz Pm 36 ze strony fablok.com.pl. fablok.com.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-01-04)].
- p
- d
- e
Pośpieszne |
| ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Osobowe |
| ||||||||||
Towarowe |
| ||||||||||
Tendrzaki osobowe |
| ||||||||||
Tendrzaki towarowe |
|
- Wikiprojekt:Transport szynowy