Cerkiew św. Archanioła Michała w Wielopolu
A-335 z dnia 16.03.2009 | |||||||
cerkiew parafialna | |||||||
Elewacja frontowa | |||||||
Państwo | Polska | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||||
Miejscowość | Wielopole | ||||||
Wyznanie | |||||||
Kościół | |||||||
Parafia | |||||||
Wezwanie | |||||||
| |||||||
Położenie na mapie Zagórza | |||||||
Położenie na mapie Polski | |||||||
Położenie na mapie województwa podkarpackiego | |||||||
Położenie na mapie powiatu sanockiego | |||||||
Położenie na mapie gminy Zagórz | |||||||
49°29′45″N 22°16′01″E/49,495833 22,266944 | |||||||
|
Cerkiew św. Archanioła Michała w Wielopolu – parafialna cerkiew greckokatolicka pw. św. Michała Archanioła w Wielopolu w dekanacie sanockim w Archieparchii przemysko-warszawskiej.
Historia
Według miejscowej tradycji już Kazimierz Wielki jadący z wyprawą wojenną na Ruś Czerwoną miał ujrzeć małą drewnianą cerkiew oraz pustelnię na wielopolskim wzgórzu. Pierwsza wzmianka o cerkwi na Wielopolu pochodzi z roku 1482, kolejno wzmiankowana w 1761 roku. W 1865 roku drewnianą cerkiew rozebrano z powodu starości, nie wiadomo jednak czy była to ta sama z XV stulecia[1]. Co najmniej od 1784 r. cerkiew wielopolska podlegała parafii greckokatolickiej w Tarnawie Górnej w ramach dekanatu leskiego[2].
Nowa murowana cerkiew, której budowę ukończono w 1939 roku powstała z datków miejscowej społeczności obu obrządków. Wydatny wkład finansowy wniosła też liczna wielopolska diaspora z Nowego Jorku. Wybuch II wojny światowej i jej następstwa spowodowały, że cerkiew nie została ukończona i urządzona. Ostatnim proboszczem przed wysiedleniami był ks. Emil Perweneć. Po 1947 roku świątynia nie była użytkowana. W latach 60. XX wieku znalazła się w rękach nielicznych tu wyznawców prawosławia. W 1991 roku oddana grekokatolikom[3] i wyremontowana przez ks. Jana Łajkosza. W 1993 roku z datków miejscowej społeczności pokryta została nowym dachem, otynkowana i ostatecznie ukończona po przeszło 50-letniej przerwie. Na pobliskiej lipie zawieszono dzwon.
W 2003 roku cerkiew przejęta na własność od Skarbu Państwa przez Kościół Greckokatolicki. Oficjalna nazwa umieszczona na tabliczce informacyjnej przy wejściu do świątyni brzmi Cerkiew greckokatolicka Soboru Arcystratega Michała w Wielopolu.
Opis
Obecna świątynia, murowana z 1939 roku, postawiona jest na planie krzyża greckiego, zwieńczona kopułą w części centralnej. W jej wnętrzu do lat 80. XX wieku znajdowały się m.in. fragmenty ołtarzy z końca XVIII wieku, przenośny ołtarzyk z rzeźbą Matki Boskiej z Dzieciątkiem z XX wieku, rokokowy obraz Zwiastowania NMP z XVIII w., a także namalowany w 1900 roku przez sanockiego malarza Kazimierza Lisowskiego obraz Michała Archanioła[4]. W 1988 roku wszystkie ikony zostały skradzione przez nieznanych sprawców. W cerkwi nigdy nie było i nie ma ikonostasu. Na południe od cerkwi znajduje się dawny cmentarz parafialny.
- Osobny artykuł: Cmentarz w Wielopolu.
- Elewacja boczna
- Widok od strony prezbiterium
- Widok ogólny z cmentarzem
Przypisy
- ↑ Stanisław Kryciński, Cerkwie w Bieszczadach, Oficyna Wydawnicza Rewasz, Pruszków 1998, s. 104, passim
- ↑ Tarnawa Górna, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 178 .
- ↑ zob. szerzej trudny proces restytucji mienia grekokatolików w regionie bieszczadzkim z punktu widzenia PAKP http://www.pporthodoxia.com.pl/artykul.php?id=1117
- ↑ W: Katalog Zabytków Sztuki, Rok 1982, Seria nowa, Tom I – województwo krośnieńskie, Zeszyt 2. Lesko, Sanok, Ustrzyki Dolne i okolice, (opracowanie):Ewa Śnieżyńska-Stolotowa i Franciszek Stolot oraz R. Brykowski i K. Kutrzebianka
Bibliografia
- Księgi metrykalne parafii greckokatolickiej w Tarnawie Górnej 1784-1866, manuskrypt w jęz. łacińskim i polskim, Archiwum Państwowe w Warszawie.
Linki zewnętrzne
- Wnętrza wielopolskiej cerkwi na portalu ekumenicznym grekokatolicy.pl. grekokatolicy.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-06-07)].
- p
- d
- e