Friedmannvergelijking
Algemene relativiteitstheorie | |
---|---|
(de einstein-vergelijking) | |
Achtergrond Speciale relativiteit Equivalentieprincipe · Wereldlijn Coördinaat-onafhankelijkheid Wiskundige achtergrond: tensoren Metrische tensor | |
Vergelijkingen Einstein-vergelijking Friedmannvergelijking ADM-formalisme | |
Oplossingen | |
Experimentele verificatie Gravitationeel lenseffect Zwarte gaten Perihelium-precessie | |
Gevorderde onderwerpen Kaluza-klein-theorie Kwantumgravitatie | |
Wetenschappers |
Fysische kosmologie | |
---|---|
Algemeen | |
Vroege universum inflatie · oerknal-nucleosynthese · kosmische achtergrondstraling | |
Uitbreidend universum | |
Structuur formatie | |
Toekomst van het heelal | |
Onderdelen | |
De Friedmann-vergelijkingen zijn een stel vergelijkingen uit de kosmologie die de dynamica van ruimte-tijd beschrijven in een homogeen en isotroop heelal. Ze vormen een toepassing van de Einstein-vergelijkingen uit de algemene relativiteitstheorie voor een heelal dat aan die condities voldoet. Friedmann heeft zijn afleiding gepubliceerd in 1922.[1]
De vergelijkingen luiden:
hier is de kosmologische constante, is de gravitatieconstante, is lichtsnelheid, is de schaalfactor, ρ is de massadichtheid, p is de druk en is de Gaussiaanse kromming. Als positief is, dan is het heelal hyperspherisch. Is gelijk aan nul, dan is het heelal vlak. Is negatief, dan is het heelal hyperbolisch. De Hubbleparameter, , bepaalt hoe snel hemellichamen zich door de expansie van elkaar verwijderen als functie van hun onderlinge afstand. is overal in de ruimte gelijk (de Hubbleconstante), maar varieert in de tijd. De huidige waarde wordt genoemd.