Savaş Oyunları

Savaş Oyunları (İngilizce: WarGames), John Badham tarafından yönetilen, Lawrence Lasker ve Walter F. Parkes tarafından yazılan ve başrollerinde Matthew Broderick, Dabney Coleman, John Wood ve Ally Sheedy'nin oynadığı 1983 yapımı Amerikan tekno-gerilim filmidir. Broderick, filmde Sovyetler Birliği'ne karşı nükleer savaşı simüle etmek, tahmin etmek ve yürütmek üzere programlanmış bir Birleşik Devletler askeri süper bilgisayarına farkında olmadan erişen ve III. Dünya Savaşı'nı başlatmakla tehdit edebilecek yanlış bir alarmı tetikleyen genç bir bilgisayar korsanı olan David Lightman'ı canlandırmıştır.

Filmin prömiyeri 1983 Cannes Film Festivali'nde yapıldı ve MGM/UA Entertainment Company tarafından 3 Haziran 1983'te gösterime çıkarıldı. Geniş çaplı bir eleştirel ve ticari başarı elde eden film, 12 milyon dolarlık bütçesine karşılık dünya çapında 125 milyon dolar hasılat elde etti. Film, 56. Akademi Ödülleri'nde En İyi Özgün Senaryo da dahil olmak üzere üç dalda Oscar'a aday gösterildi. Ayrıca En İyi Ses dalında BAFTA Ödülü kazandı.

Savaş Oyunları, bilgisayar korsanlığı, bilgi teknolojisi ve siber güvenlik kavramlarını Amerikan toplumunda yaygınlaştırmasıyla tanınır.^[1][2][3] Film baz alınarak birkaç video oyunu, 2008 yapımı bir devam filmi ve 2018 yapımı bir interaktif dizi yapılmıştır.

Sürpriz bir nükleer saldırı tatbikatı sırasında, Birleşik Devletler Hava Kuvvetleri Stratejik Füze Kanadı kontrolörlerinin çoğu, bir füze saldırısı başlatmak için gereken anahtarları çevirmeye isteksiz olduklarını kanıtlar. Bu tür isteksizlikler John McKittrick ve diğer Kuzey Amerika Havacılık ve Uzay Savunma Komutanlığı (NORAD) sistem mühendislerini füze fırlatma kontrol merkezlerinin insan müdahalesi olmaksızın otomatikleştirilmesi gerektiğine ikna eder. Kontrol, WOPR (War Operation Plan Response, "whopper" olarak okunur) ya da Joshua olarak bilinen ve sürekli olarak savaş simülasyonları yürütmek ve zaman içinde öğrenmek üzere programlanmış bir NORAD süper bilgisayarına verilir.

Seattle'da zeki ama motivasyonu düşük bir lise öğrencisi ve hacker olan David Lightman, IMSAI 8080 bilgisayarını ve modemini kullanarak okul bölgesinin bilgisayar sistemine erişir. Kendisiyle birlikte sınıf arkadaşı Jennifer Mack'in notlarını değiştirir. Daha sonra, Sunnyvale, Kaliforniya'da bir bilgisayar oyunu şirketi bulmak için numaraları ararken, kendini tanıtmayan bir sisteme bağlanır. Oyun oynamak istediğinde satranç, dama, tavla ve pokerin yanı sıra "Savaş Tiyatrosu Çapında Biyotoksik ve Kimyasal Savaş" ve "Küresel Termonükleer Savaş" gibi başlıklar içeren bir liste bulur, ancak daha ileri gidemez. İki hacker arkadaşı Lightman'a arka kapı şifresi kavramını açıklar ve listelenen ilk oyun olan "Falken's Maze"de bahsedilen Falken'i bulmayı önerir. David, Stephen Falken'in erken dönem bir yapay zeka araştırmacısı olduğunu keşfeder ve Falken'in ölen oğlunun adının (Joshua) şifre olduğunu doğru tahmin eder.

Sunnyvale telefon numarasının Cheyenne Dağ Kompleksi'ndeki WOPR'a bağlandığından habersiz olan David, Amerikan şehirlerini hedef alan bir Küresel Termonükleer Savaş oyunu başlatarak Sovyetler Birliği rolünü oynar. Bilgisayar, NORAD askeri personelini gerçek Sovyet nükleer füzelerinin yaklaşmakta olduğuna kısa süreliğine ikna eden bir simülasyon başlatır. Personel durumu etkisiz hale getirirken, WOPR yine de senaryoyu tetiklemek ve oyunu kazanmak için simülasyona devam eder. Çünkü gerçek ile simülasyon arasındaki farkı anlamaz. Sovyet bombardıman uçaklarının saldırıları ve denizaltı konuşlanmaları gibi yanlış verileri sürekli olarak NORAD'a aktararak onları III. Dünya Savaşı'nı başlatacak bir misillemeye doğru DEFCON seviyesini yükseltmeye zorlar.

David yaptıklarının gerçek yüzünü bir haber bülteninden öğrenir ve FBI özel ajanları onu tutuklayarak NORAD'a götürür. NORAD uyarılarının arkasında WOPR'un olduğunu anlar, ancak McKittrick'i (David'in Sovyetler için çalıştığına inanmaktadır) ikna edemez ve casuslukla suçlanır. David bir turist grubuna katılarak NORAD'dan kaçar ve Jennifer'ın yardımıyla Falken'in "Robert Hume" takma adıyla yaşadığı Oregon'daki adasına gider. David ve Jennifer, Falken'in umutsuzluğa kapıldığını, nükleer savaşın kaçınılmaz ve iki süper güç arasında oynanan bir tic-tac-toe oyunu kadar beyhude olduğuna inandığını görürler. İki genç, Falken'i WOPR'u durdurmak için NORAD'a dönmesi gerektiğine ikna ederler.

WOPR yüzlerce füze, denizaltı ve bombardıman uçağıyla büyük bir Sovyet ilk saldırısı düzenler. Saldırının gerçek olduğuna inanan NORAD misilleme yapmaya hazırlanır. Falken, David ve Jennifer, askeri yetkilileri ikinci saldırıyı ertelemeye ve gerçek silah etkileri doğrulanana kadar sözde saldırıyı sürdürmeye ikna eder. Hedef alınan Amerikan üsleri zarar görmediklerini bildirince, NORAD misilleme amaçlı ikinci saldırıyı iptal etmeye hazırlanır. WOPR, fırlatma kodlarını elde etmek için bir kaba kuvvet saldırısı kullanarak füzeleri kendi başına fırlatmaya çalışır. Kontrol merkezlerinde iki adam kuralını kullanan bir koruma olarak insanlar olmadan, bilgisayar toplu fırlatmayı tetikleyecektir. Giriş yapmak ve WOPR'a geri sayımı iptal etmesini emretmek için yapılan tüm girişimler başarısız olur. Bilgisayarın devre dışı bırakılması halinde tüm silahları ateşleyecek bir ölümcül mekanizma devreye gireceğinden bilgisayarın bağlantısının kesilmesi tartışılmış ve reddedilmiştir.

Falken ve David bilgisayarı kendisine karşı tic-tac-toe oynamaya yönlendirir. Bu da uzun bir beraberlik dizisiyle sonuçlanır ve bilgisayarı beyhudelik kavramını ve kazananı olmayan senaryoları öğrenmeye zorlar. WOPR fırlatma kodlarını alır, ancak fırlatmadan önce tasarladığı tüm nükleer savaş senaryolarını gözden geçirir ve hepsinin de beraberlikle sonuçlandığını görür. Karşılıklı kesin yıkım ("KAZANAN: HİÇBİRİ") kavramını keşfeden bilgisayar, Falken'e nükleer savaşın "tek kazanan hamlenin oynamamak olduğu" "garip bir oyun" olduğu sonucuna vardığını söyler. WOPR, NORAD ve füzelerin kontrolünü bırakır ve "güzel bir satranç oyunu" oynamayı teklif eder.

Savaş Oyunları’nın geliştirilmesine 1979 yılında, yazarlar Walter F. Parkes ve Lawrence Lasker'ın "ölmek üzere olan bir bilim adamı ve dünyada onu anlayan tek kişi, kendi iyiliği için fazla zeki olan asi bir çocuk" hakkında The Genius adlı bir senaryo fikri geliştirmesiyle başlandı. Lasker, Peter Ustinov'un Stephen Hawking de dahil olmak üzere birçok dahi hakkında sunduğu bir televizyon programından esinlendi. Lasker, "Hawking'in içinde bulunduğu çıkmazı büyüleyici buldum - bir gün birleşik alan teorisini çözebilir ve ilerleyen ALS hastalığı nedeniyle bunu kimseye söyleyemeyebilirdi. Bu yüzden bir halefe ihtiyacı olacağı fikri vardı. Peki bu kim olacaktı? Belki de bu çocuk, sorunu kimsenin onun çevresine göre fazla zeki olduğunu fark etmemesi olan bir çocuk suçludur." Filmin bir parçası olarak bilgisayar ve bilgisayar korsanlığı kavramı henüz mevcut değildi.^[1]

Parkes ve Lasker Stanford Araştırma Enstitüsü'nden Peter Schwartz ile tanıştıklarında The Genius senaryosu Savaş Oyunları’na dönüşmeye başladı. Schwartz, "Son derece zeki çocuklardan oluşan yeni bir alt kültür, hackerlar olarak bilinecek şekilde gelişiyordu" dedi. Schwartz gençler, bilgisayarlar, oyunlar ve ordu arasında bağlantı kurdu.^[1] Parkes ve Lasker ayrıca RAND Corporation'dan bilgisayar güvenliği uzmanı Willis Ware ile bir araya geldi. Ware onlara güvenli bir askeri bilgisayarın bile hafta sonları uzaktan çalışmaya olanak tanıyan uzaktan erişime sahip olabileceğini söyleyerek senaristleri projeye devam etmeye teşvik etti.^[4]

Parkes ve Lasker son hikâyeden önce birkaç askeri temalı olay örgüsü geliştirdiler. Senaryonun bir versiyonunda WOPR'un "Ollie Amca" ya da akıllı bir program tarafından yönetilen uzay tabanlı bir savunma lazeri olan Omnipresent Laser Interceptor (OLI) adlı erken bir versiyonu vardı, ancak bu fikir çok spekülatif olduğu için vazgeçildi.^[1] Yönetmen John Badham, NORAD'ın Tek Entegre Operasyonel Planının adının "sıkıcı olduğunu ve hiçbir şey anlatmadığını" düşünerek "WOPR" adını buldu.^[2] "WOPR" adı Whopper hamburgerinden ve genel olarak bir şeyin "patlayacağı" hissinden esinleniyordu.^[2]

David Lightman karakteri için Parkes ve Lasker'ın tanıştığı bilgisayar korsanlığı meraklısı David Scott Lewis'ten esinlenildi.^[1][5] Falken rolü için Stephen Hawking'den esinlenilirken karakterin adına da Stephen Hawking'in adını verdiler. John Lennon bu rolü oynamakla ilgileniyordu, ancak senaryo geliştirme aşamasındayken New York'ta öldürüldü. General Beringer, Parkes ve Lasker'ın üssü ziyaret ederken tanıştıkları ve Beringer gibi insanları karar döngüsünde tutmaktan yana olan, dönemin NORAD Başkomutanı General James V. Hartinger'a (USAF) dayanıyordu.^[1]

Martin Brest başlangıçta yönetmen olarak işe alındı. Ancak 12 günlük çekimden sonra yapımcılarla yaşadığı anlaşmazlık nedeniyle görevden alındı^[6][7] ve yerine John Badham getirildi. Brest'in çektiği sahnelerin birçoğu filmin son halinde yer aldı. Badham, Brest'in "hikâyeye ve çekim şekline biraz karanlık bir yaklaşım benimsediğini söyledi. Sanki [Broderick ve Sheedy] gizli bir Nazi işi yapıyorlarmış gibiydi; bu yüzden benim işim onların eğleniyormuş ve heyecanlıymış gibi görünmesini sağlamaktı." Badham'a göre, Broderick ve Sheedy ses sahnesine çıktıklarında hem Brest'in karanlık vizyonuna hem de yakında kovulacakları fikrine sahip oldukları için "kaskatı kesilmişlerdi". Badham oyuncuları gevşetmek için ilk çekimi 12 ila 14 kez yaptı. Bir noktada, Badham iki oyuncuyla ses sahnesinin etrafında yarışmaya karar verdi; sonuncu olanın ekibe bir şarkı söylemesi gerekiyordu. Badham kaybetti ve aklına gelen en aptalca şarkı olan "The Happy Wanderer"ı söyledi.^[8] Doğruluk konusunda tavsiyelerde bulunmak üzere Wired’ın "sette küçük bir bilgisayar ordusu" olarak tanımladığı kişileri davet etti.^[1]

Tom Mankiewicz, çekimler sırasında kullanılan bazı ek sahneler yazdığını belirtti.^[9] Walon Green de filmin ekip listesinde ismi geçmemesine rağmen senaryoya katkıda bulundu.^[10]

Filmde görülen WOPR bilgisayarı, Culver City, Kaliforniya'da, Uluslararası Tiyatro Sahnesi Çalışanları Birliği Yerel 44 üyeleri tarafından yaratılan bir dekordu.^[11] Yapım tasarımcısı Geoffrey Kirkland tarafından, 1940'larda ve 1950'lerde özellikle ABD ordusunda kullanılan eski hesaplama makinelerinin ve metal mobilyaların, konsolların ve dolapların bazı resimlerine dayanarak tasarlandı. Sanat yönetmeni Angelo P. Graham bunları çizimlere ve konseptlere uyarladı. WOPR, bilgisayarın içinde oturan ve yönetmenin talimatıyla bir Apple II'ye komutlar giren bir ekip üyesi tarafından çalıştırılıyordu.^[11] Prodüksiyon tamamlandıktan sonra dekor hurdaya ayrıldı. Bir kopyası 2006 AT&T reklamı için üretildi.^[12]

Savaş Oyunları Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada'da 1983'ün en yüksek beşinci hasılatı olan 79.567.667 $ ile gişede başarılı bir performans sergiledi.^[1][13] Film, uluslararası alanda da 45 milyon $ hasılat elde ederek dünya çapında toplam 124,6 milyon $ hasılat elde etmiş oldu.^[14]

Film, 1983 Cannes Film Festivali'nde yarışma dışı olarak festivalin kapanışında gösterildi.^[15]

Film, Rotten Tomatoes'ta, 47 incelemeye göre %94'lük bir onay derecesi ve ortalama 7.60/10 puan aldı. Sitenin eleştirel fikir birliği şu şekildedir: "Kısmen keyifli bir şekilde gergin tekno-gerilim, kısmen canlandırıcı bir şekilde vatanseverlikten uzak gençlik draması olan Savaş Oyunları, 1980'lerin en yaratıcı ve gerçekten gerilim dolu Soğuk Savaş filmlerinden biridir."^[16] Metacritic'te film, 15 eleştirmene göre 100 üzerinden 77 ağırlıklı ortalama puana sahip olup bu skor "genel olarak olumlu eleştiriler" anlamına gelmektedir.^[17]

Roger Ebert Savaş Oyunları’na dört üzerinden dört yıldız vererek "inanılmaz eğlenceli bir gerilim" ve "harika" bir sonla "bu yıl şimdiye kadarki en iyi filmlerden biri" şeklinde yorumda bulundu.^[18] Leonard Maltin ise "Pac-Man kuşağı için Fail Safe" ve "bir noktaya kadar eğlenceli" diyerek karışık bir eleştiri yaptı. "Bu arada, bunun çocuklar arasında neden bu kadar popüler olduğunu anlamak kolay: filmdeki yetişkinlerin çoğu meme." yorumunu yaptı.^[19]

Computer Gaming World dergisi Savaş Oyunları merak uyandıracak kadar inandırıcı ve heyecanlandıracak kadar ürkütücü... [İnsanı hem düşündürüyor hem de hissettiriyor", teknoloji ve toplumla ilgili çeşitli ahlaki sorular ortaya atıyor ve filmi "her türden bilgisayar hobisine sahip olanlara" tavsiye ediyor.^[20] Softline dergisi filmi "tamamen orijinal" olarak tanımlayıp Tron gibi "başka bir olay örgüsüyle büyük ölçüde aynı biçimde var olabilen (ve var olan) diğer bilgisayarla ilgili filmlerin aksine, Savaş Oyunları "mikrobilgisayar olmasaydı var olamazdı ... Mikro ve telekomünikasyonu orta sınıf Amerikan manzarasının verili bir parçası olarak kabul ediyor". Dergi filmi şu sözlerle övdü: "Çok komik, dayanılmaz derecede gerilimli ve sonsuz derecede yaratıcı olan bu film tam isabet; son derece olasılıksız olduğunda bile gerçekçi."[23] Ares Magazineden Christopher John şu yorumu yaptı: "Film kendini standart bir mesajla gizlemiş ama sonra daha önce defalarca gördüğümüz bir şeyi alıp yeni ve ilginç bir şekilde yeniden anlatmaya koyulmuş. Savaş Oyunları son derece eğlenceli, hızlı, renkli ve zihinsel olarak uyarıcı."^[21] Imagine dergisinden Colin Greenland "Savaş Oyunları gergin, sıkı bir film, keskin oyunculuk, komik, aklı başında ve WOPR'un III. Dünya Savaşı senaryolarındaki her tüyler ürpertici alt rutin için bir olay örgüsüne sahip" demiştir.^[22]

Savaş Oyunları En İyi Sinematografi (William A. Fraker), En İyi Ses (Michael J. Kohut, Carlos Delarios, Aaron Rochin, Willie D. Burton) ve En İyi Özgün Senaryo (Lawrence Lasker, Walter F. Parkes) olmak üzere üç dalda Akademi Ödülü'ne aday gösterildi.^[1][23]

• IMDb'de Savaş Oyunları
• Savaş Oyunları; Amerikan Film Enstitüsü kataloğu
• TCM Movie Database'de Savaş Oyunları
• AllMovie'de Savaş Oyunları
• Box Office Mojo'da Savaş Oyunları