Kipeá

Kipeá (Quipea, Kiriri, Quiriri), pleme američkih Indijanaca porodice Caririan, naseljeno u bazenu rijeke Itapicuru u istočnobrazilskoj državi Bahia. Pleme i jezik su nestali, a potomaka (2.500) imaju u općini Banzaê (Bahia)^[1]

Prema riječima njihovvog najboljeg poznavatelja Mamianija nazivi Kiriri i Kariri nemaju isto značenje. Kiriri ili Kipea označavaju pleme iz Bahie koje govori drugačijim jezikom od Kariri Indijanaca sa rijeke Sao Francisco^[2]. Mamiani je najveći izvor podataka o cariri-jezicima i autor je dviju knjiga kojima je dokumentirao jezik kiriri, to je katekizam kojega je izdao 1698 (<tt>Catecismo da Doutrina Christāa na lingua Brasilica da Naçao Kiriri</tt>) i rječnik <tt>Arte de grammatica da lingua brazilica da nação kiriri</tt> (1699), te je time jezik kiriri u kolonijaknom dobu, postao u istočnom Brazilu jedini ne-tupijski dokumentzirani jezik.

Danas žive na rezervatu Terra Indígena Kiriri. U općini Banzaê (gdje ih živi 95%) neki izvori spominju 7 sela, to su: Baixa da Cangalha ("Biombo"), Cacimba Seca, Canta-Galo, Lagoa Grande, Marcação, Picos i Sacão, a navode se i Mirandela, Gado Velhaco, Marcação, Araçá, Pau Ferro, Segredo, Baixa do Camamu ^[3]. ostatak od 5% živi na općini Quijingue.

• Kariri. Bahia, Ceara, Piaui.
• Kipéa-Karirí, Paraíba.
• Kariri-Xocó ili Xokó-Kariri, Alagoas
• Xukuru Kariri, Alagoas, Pernambuco

• Kiriri
• Índios no Nordeste
• Arte de grammatica da lingua brazilica da nação kiriri (on line čitanje)
• Catecismo da doutrina christãa na lingua brasilica da nação Kiriri