Wyliczanka (literatura)

Ten artykuł od 2024-09 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Wyliczanka – dziecięcy wierszyk, mający charakter rymowanki, często pozbawiony jakiegokolwiek sensu, służący do uporządkowania zabawy (np. do wylosowania osoby, która będzie wykonywać jakąś czynność w zabawie). Niekiedy w bezsensownych na pozór słowach polskich wyliczanek kryją się przekręcone słowa odnoszące się do procesu liczenia, wywodzące się z niezrozumiałych dla dzieci języków: cygańskiego, jidysz, niemieckiego, węgierskiego, tatarskiego i innych.

Wyliczanki – jako obiekty literatury ustnej, na ogół funkcjonują w setkach wariantów regionalnych i lokalnych. Niektóre wyliczanki weszły do literatury wyższej. Na przykład Alicja w Krainie Czarów – jak to wykazał Martin Gardner („The Annotated Alice”) – jest pełna przekształconych angielskich wyliczanek. Podobnie Dziesięciu małych Murzynków oparte jest na motywie angielskiej wyliczanki.

Ene due rike fake
torba borba ósme smake
eus deus kosmateus
i morele baks.

Na wysokiej górze
rosło drzewo duże.
Nazywa się
Aplipaplibliteblau.
Kto tego słowa nie wypowie,
ten będzie spał^[1].

Płynie jabłko po wodzie,
Kto je złapie ten wyjdzie.
Powiedziała święta Klara,
że to będzie dobra para.

Pałka zapałka dwa kije,
kto się nie schowa ten kryje:
Raz, dwa, trzy, początek gry!