Wacław Ulass
starszy sierżant pilot | |||
Data i miejsce urodzenia | 21 sierpnia 1893 | ||
---|---|---|---|
Data i miejsce śmierci | 23 listopada 1969 | ||
Przebieg służby | |||
Siły zbrojne | Armia Imperium Rosyjskiego | ||
Formacja | Carskie Siły Powietrzne | ||
Jednostki | 39 Eskadra Breguetów, | ||
Główne wojny i bitwy | |||
Odznaczenia | |||
|
Wacław Ulass (ur. 21 sierpnia 1893 w Warszawie, zm. 23 listopada 1969 tamże[1]) – polski pilot, starszy sierżant Wojska Polskiego. Pilot armii carskiej, błękitnej armii, Wojska Polskiego, uczestnik wojny sowiecko-fińskiej i żołnierz Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.
Życiorys
Syn Wojciecha i Antoniny z domu Sławek. Pierwszy kontakt z lotnictwem miał w 1911 roku, kiedy w okolicach Warszawy wykonywał loty ślizgowe na mięśniolocie konstrukcji Leonarda Możdżyńskiego[2]. Został zatrudniony jako kreślarz w biurze konstrukcyjnym Warszawskiego Towarzystwa Lotniczego Awiata, gdzie zapoznał się z samolotami Aviatik i Etrich Taube[3]. W 1912 roku ukończył naukę w warszawskiej Szkole Przemysłowo-Technicznej inż. Jana Dal-Trozzo[4].
Po wybuchu I wojny światowej, na własną prośbę, został skierowany do służby w lotnictwie. Jesienią 1915 roku trafił do Oficerskiej Szkoły Lotniczej w Kaczi w okolicach Sewastopola, gdzie w 1916 roku uzyskał dyplom pilota wojskowego[5]. Tam 3 maja 1917 roku, jako pierwszy pilot na świecie, wykonał lot odwrócony na samolocie Morane-Saulnier G, pomiędzy latarnią morską Chersonez a środkiem portu sewastopolskiego[6].
W Oficerskiej Szkole Lotniczej służył do lipca 1917 roku. Następnie został przeniesiony do Kronsztadzkiej Eskadry Obrony Piotrogrodu, skąd trafił 18 października do Oddziału Awiatycznego 1 Korpusu Polskiego gen. Józefa Dowbor-Muśnickiego[7]. Po jego rozwiązaniu przedostał się w maju 1918 roku do Francji, gdzie ukończył szkoły lotnicze w Pau, Dijon i Voves. Pracował jako pilot rozprowadzający samoloty z wytwórni do jednostek wojskowych[8][9]. Wstąpił do armii Józefa Hallera, został pilotem 39. Eskadry Breguetów i w jej składzie powrócił do Polski[2]. Został zdemobilizowany z początkiem 1920 roku, nadal pozostał w rezerwie i latał w Eskadrze Ćwiczebnej 1 pułku lotniczego[5].
W latach 20. pracował w Zarządzie Głównym Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, w Departamencie Lotnictwa Cywilnego Ministerstwa Komunikacji oraz w Zarządzie Miejskim miasta Warszawy. W ZG LOPP był kierownikiem referatu Wystaw Ruchomych, gdzie zajmował się propagowaniem lotnictwa i pracy LOPP[2]. Ponadto w tym czasie związał się z Aeroklubem Warszawskim, w którym latał jako pilot sportowy. We wrześniu 1923 roku na szybowcu Ikub 1a wystartował w I Konkursie Ślizgowców w Białce k. Nowego Targu[10]. Podczas tych zawodów wykonał pierwszy na świecie nocny lot szybowcem trwający 1 min 40 sek[11] i w klasyfikacji ogólnej zajął II miejsce[12] oraz zdobył nagrodę Sztabu Generalnego Wojska Polskiego[13]. W 1925 roku w II Krajowych Zawodach Szybowcowych w Gdyni był jednym z trzech sędziów[13].
W latach 1928–1933 pracował jako zawiadowca portu lotniczego Warszawa-Mokotów oraz odpowiadał za organizację portów lotniczych w Bydgoszczy i Katowicach i reorganizował prace portów lotniczych we Lwowie i w Poznaniu[13]. W maju 1936 roku był w grupie pilotów dokonujących oblotu jedynego polskiego wodnoszybowca MT-1[14]. W lipcu 1935 roku prowadził szybowcowy Ogólnopolski Obóz Przysposobienia Wojskowego na Winnej Górze w Biegonicach[15].
Brał udział w kampanii wrześniowej jako pilot Eskadry Łącznikowej 1. pułku lotniczego; wykonał 11 lotów[16]. 12 września 1939 roku został zestrzelony w okolicach Mińska Mazowieckiego[13]. Następnie, przez Węgry, Jugosławię i Grecję dotarł do Francji[2]. Z uwagi na podeszły wiek nie został zakwalifikowany do latania operacyjnego, dlatego też zgłosił się do służby w lotnictwie Finlandii, w którym służył w Ośrodku Uzupełnień 2 pułku lotniczego (Täydennyslentorykmentti 2, w skrócie T-LentoR 2) w Parola[17]. Po zakończeniu wojny radziecko-fińskiej został zdemobilizowany 31 marca 1940 roku[18][19]. Przez dwa lata przebywał na terenie Szwecji[17] skąd został ewakuowany do Wielkiej Brytanii, gdzie otrzymał numer służbowy RAF 703037[20] i został skierowany do służby w dywizjonie 300. Pracował w komisji zajmującej się opieką nad rodzinami pilotów rannych, zaginionych i poległych w lotach bojowych[13].
Został zdemobilizowany i w czerwcu 1947 roku powrócił do Polski[20]. Początkowo pracował w Wojskowym Przedsiębiorstwie Budowlanym, następnie przeszedł do Instytutu Mechaniki Precyzyjnej. W 1958 roku przeszedł na emeryturę[13], ale pozostał czynnym pilotem Aeroklubu Warszawskiego i członkiem Warszawskiego Klubu Seniorów Lotnictwa[2]. W grudniu 1965 roku za swe dokonania został uhonorowany pamiątkową plakietką przyznaną przez Klub Seniorów Lotnictwa APRL[21].
W czasie swej kariery pilota wylatał łącznie 2117 godzin na 32 typach samolotów[13].
Zmarł 23 listopada 1969 roku[22] w Domu Rencisty im. Rodziny Matysiaków w Warszawie, gdzie mieszkał od lutego 1966 roku[13]. Jest pochowany w Warszawie na cmentarzu rzymskokatolickim na Bródnie (kwatera 42K-2-29)[23].
Odznaczenia
- Odznaka Pilota[13],
- Medal Lotniczy – trzykrotnie[1],
- Złoty Krzyż Zasługi[13],
- Odznaka Zasłużonego Działacza Lotnictwa Sportowego (1966 r.)[24][13].
Przypisy
- ↑ a b Ulass Wacław. listakrzystka.pl. [dostęp 2019-04-14]. (pol.).
- ↑ a b c d e Skrzydlata Polska i 11'1962 ↓, s. 6.
- ↑ Januszewski 2019 ↓, s. 476.
- ↑ Konieczny, Malinowski 1988 ↓, s. 173.
- ↑ a b Konieczny, Malinowski 1988 ↓, s. 174.
- ↑ Skrzydlata Polska i 18'1962 ↓, s. 17.
- ↑ Skrzydlata Polska i 3'1966 ↓, s. 9.
- ↑ Januszewski 2019 ↓, s. 52.
- ↑ Romeyko 1933 ↓, s. 176.
- ↑ Album dziesięciolecia 1930 ↓, s. 235-240.
- ↑ Sportowiec i 31'1923 ↓, s. 20-23.
- ↑ Glass 1976 ↓, s. 347.
- ↑ a b c d e f g h i j k Konieczny, Malinowski 1988 ↓, s. 175.
- ↑ Skrzydlata Polska i 12'1966 ↓, s. 352-353.
- ↑ Kosecki 2004 ↓, s. 119.
- ↑ Januszewski 2018 ↓, s. 141.
- ↑ a b Młodzianka 2016 ↓, s. 80-93.
- ↑ Januszewski 2019 ↓, s. 477.
- ↑ Za wolność Finlandii! Udział polskich pilotów w wojnie zimowej. cozahistoria.pl. [dostęp 2019-04-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-04-14)]. (pol.).
- ↑ a b Krzystek 2012 ↓, s. 545.
- ↑ Skrzydlata Polska i 30'1963 ↓, s. 8.
- ↑ Wacław Ulass. ogrodywspomnien.pl. [dostęp 2019-05-19]. (pol.).
- ↑ Wacław Ulass. niebieskaeskadra.pl. [dostęp 2019-04-14]. (pol.).
- ↑ LISTA LAUREATÓW AEROKLUBU WARSZAWSKIEGO. old.aeroklub.waw.pl. [dostęp 2019-05-19]. (pol.).
Bibliografia
- Album dziesięciolecia lotnictwa polskiego. Poznań: „Lotnik”, 1930. OCLC 751101296.
- Andrzej Glass: Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1976. OCLC 830596725.
- Stanisław Januszewski: Awiacja I Korpusu Polskiego na Wschodzie 1917-1918. Wrocław: Fundacja Otwartego Muzeum Techniki, 2018. ISBN 978-83-64688-18-8.
- Stanisław Januszewski: Polacy w siłach powietrznych Wielkiej Wojny. Polscy pionierzy lotnictwa. T. 2. Wrocław: Fundacja Otwartego Muzeum Techniki, 2019. ISBN 978-83-64688-21-8.
- Kosecki Tomasz. Szkoła szybowcowa w Tęgoborzu w latach 1933–1951. „Almanach Sądecki”. 3/4 (48/19), s. 119, 2004. Nowy Sącz: Wydawnictwo Katolickiego Stowarzyszenia „Civitas Christiana”. ISSN 1232-5910.
- Tadeusz Jerzy Krzystek, [Anna Krzystek]: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii w latach 1940-1947 łącznie z Pomocniczą Lotniczą Służbą Kobiet (PLSK-WAAF). Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-59-7. OCLC 276981965.
- Jerzy R. Konieczny, Tadeusz Malinowski: Mała encyklopedia lotników polskich. T. Tomik II. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1988, seria: Biblioteczka Skrzydlatej Polski. ISBN 83-206-0734-5. OCLC 750788921.
- Marian Romeyko (red.), Ku czci poległych lotników: księga pamiątkowa, Warszawa: Wydawnictwo Komitetu Budowy Pomnika ku czci Poległych Lotników, 1933, OCLC 830230270 [dostęp 2021-03-04] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-03] .
- Pierwszy konkurs szybowców bezsilnikowych. „Sportowiec”. 31/1923, s. 20–23, 27 września 1923. Toruń: Toruński Związek Okręgowy Piłki Nożnej.
- Tadeusz Wasiljew. Wodnoszybowiec szkolny M. T. – 1. „Skrzydlata Polska”. 12/1936, s. 352-353, grudzień 1936. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.
- Tadeusz Malinowski: „Dziadek” ma 70 lat i jeszcze lata. „Skrzydlata Polska”. 11/1962, 18 marca 1962. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.
- Wacław Ulass. Pierwszy na świecie lot odwrócony. „Skrzydlata Polska”. 18/1962, 6 maja 1962. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.
- Wacław Ulass. „Skrzydlata Polska”. 30/1963, 28 lipca 1963. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.
- Złoty jubileusz lotniczy. „Skrzydlata Polska”. 3/1966, 16 stycznia 1966. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.
- Janusz Młodzianka. LOT-owcy i nie tylko. Polscy lotnicy w Finlandii: luty-marzec 1940 r.. „Historia, Wojsko i Technika. Numer Specjalny”. 1/2016, s. 80-93, styczeń-luty 2016. Warszawa: Zespół Badań i Analiz Militarnych. ISSN 2450-3495.