Torfowiec spiczastolistny
 | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | rośliny | ||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | mchy | ||
| Klasa | torfowce | ||
| Rząd | torfowce | ||
| Rodzina | torfowcowate | ||
| Rodzaj | torfowiec | ||
| Gatunek | torfowiec spiczastolistny | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Sphagnum cuspidatum Ehrh. ex Hoffm.[3] | |||
| |||
| |||
Torfowiec spiczastolistny (Sphagnum cuspidatum Ehrh. ex Hoffm.) – gatunek mchu z rodziny torfowcowatych. Występuje pospolicie na obszarze Polski.
Morfologia i anatomia
- Pokrój
- Torfowiec średniej wielkości, choć formy wodne mogą osiągać kilkadziesiąt centymetrów długości; formy lądowe są zwarte, a często unoszące się w wodzie formy wodne są luźne lub bardzo luźne. Tworzy darnie jasnozielone, zielone, żółtozielone z nieco brązowymi lub pomarańczowoczerwonymi przebarwieniami, szczególnie latem[4][5].
- Główki
- U form lądowych dość zbite, u form wodnych luźne, duże i płaskie[4][5].
- Pęczki
- Zbite bądź luźne, zazwyczaj z czterema gałązkami (czasami trzema, rzadko pięcioma), wtedy dwie gałązki są odstające, dwie zwisające. Gałązki są wydłużone, mają różną długość (do 12 mm u form lądowych, u form wodnych znacznie dłuższe) i mocno zwężają się ku końcom. U form wodnych mogą przypominać końcówkę pędzla lub mokry koci ogon, kiedy zostaną wyjęte z wody[4][5].
- Łodyżki
- Cienkie, do 0,8 mm średnicy, kruche, wiotkie, bladozielone do żółtych[4][5]. Kora jest dobrze rozwinięta i złożona z dwóch lub trzech warstw komórek[4][5]. Cylinder wewnętrzny jest zielony do żółtego, niekiedy brązowawy lub różowawy[5]. Łodyżki gałązkowe są często czerwonawe u nasady i mają nieco tylko wyraźne, najczęściej sparowane komórki retortowe w warstwie korowej[4].
- Listki łodyżkowe
- Wąsko trójkątne, trójkątne lub trójkątno-jajowate, dłuższe niż szersze, najczęściej powyżej 1,2 mm długości, ze szczytem ostro zakończonym, wklęsłe, z podwiniętymi krawędziami w górnej części, zwisające lub odstające, rzadko przylegające do łodyżki, z obrzeżeniem rozszerzającym się u nasady listka[4][5]. Komórki wodne są licznie listewkowane, przynajmniej w dystalnej części listka[4][5].
- Listki gałązkowe
- Wąsko lancetowate, długie i wąskie, do 5 mm długości (u form wodnych znacznie dłuższe), proste lub zakrzywione[4][5], co najmniej trzy razy dłuższe niż wynosi szerokość uch środkowej części, a u form wodnych nawet wielokrotnie dłuższe[5]. Listki gałązek odstających w części dystalnej są rurkowato zawinięte i często spiralnie rozmieszczone[4]. Komórki wodne są długie i wąskie w górnej połowie liścia, na powierzchni grzbietowej płaskie w przekroju poprzecznym, bez porów lub tylko z kilkoma małymi w końcach komórek lub kątach; na powierzchni brzusznej słabo do silnie wypukłych w przekroju poprzecznym, często z kilkoma małymi, bezpierścieniowymi porami[4][5]. Komórki chlorofilowe w przekroju poprzecznym są trapezowe, duże prawie tak szerokie jak komórki wodne; otwarte po obu stronach liścia[4][5].
-
Przekrój poprzeczny przez łodyżkę gałązkową -
Listki gałązkowe -
Listki łodyżkowe
Ekologia i biologia
- Występuje głównie na torfowiskach przejściowych oraz w dolinkach mszarnych[6] torfowisk wysokich. Rośnie zazwyczaj bezpośrednio w wodzie oraz w miejscach silnie podtopionych, często w jeziorach śródtorfowiskowych i dołach potorfowych. Jako gatunek charakterystyczny dla dolinek charakteryzuje się mmniejszą chłonnością wody niż torfowce na szczytach kępek[6]
- W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla rzędu (O.) Scheuchzerietalia palustris[7].
- Zarodnikowanie w warunkach Polski odbywa się w lipcu i sierpniu, dość często.
Zagrożenia i ochrona
Gatunek jest objęty w Polsce ochroną od 2001 roku. W latach 2001–2004 podlegał ochronie częściowej, w latach 2004-2014 objęty był ścisłą ochroną gatunkową. Od roku 2014 wpisany na listę gatunków roślin objętych ochroną częściową w Polsce na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin[8][9][10].
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
- ↑ B.B. Goffinet B.B., W.R.W.R. Buck W.R.W.R., Classification of the Bryophyta, University of Connecticut, 2008– [dostęp 2012-10-12] (ang.).
- ↑ Sphagnum cuspidatum Ehrh. ex Hoffm.. The World Flora Online. [dostęp 2024-09-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-03-08)]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l Laine i in. 2018 ↓, s. 230–235.
- ↑ a b c d e f g h i j k l Stebel 2017 ↓, s. 128–131.
- ↑ a b Kazimierz Tobolski: Przewodnik do oznaczania torfów i osadów jeziornych. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2000. ISBN 83-01-13215-9.
- ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 września 2001 r. w sprawie listy gatunków roślin rodzimych dziko występujących objętych ochroną gatunkową ścisłą częściową oraz zakazów właściwych dla tych gatunków i odstępstw od tych zakazów (Dz.U. z 2001 r. nr 106, poz. 1167).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną (Dz.U. z 2004 r. nr 168, poz. 1764).
- ↑ Dz.U. z 2014 r. poz. 1409 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin
Bibliografia
- Stanisław Kłosowski, Grzegorz Kłosowski: Rośliny wodne i bagienne. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2007. ISBN 978-83-7073-248-6.
- Karolina Lubliner-Mianowska: Torfowce. Opisy i klucze do oznaczania gatunków krajowych. Wyd. 1. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1957.
- Jukka Laine, Kjell Ivar Flatberg, Pirkko Harju, Tuuli Timonen, Kari Minkkinen, Anna Laine, Eava-Stiina Tuittila, Haari Vasander: Spaghnum Mosses – The Stars of European Mires. Helsinki: University of Helsinki – Department of Forest Sciences, Sphagna Ky, 2018. ISBN 978-951-51-3143-0.
- Adam Stebel: Torfowce Leśnego Kompleksu Promocyjnego „Lasy Środkowopomorskie” (Pomorze Zachodnie). Sianów: Nadleśnictwo Karnieszewice, 2017. ISBN 978-83-937066-3-1.
Identyfikatory zewnętrzne (takson):
