Torfowiec błotny
 | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | rośliny | ||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | mchy | ||
| Klasa | torfowce | ||
| Rząd | torfowce | ||
| Rodzina | torfowcowate | ||
| Rodzaj | torfowiec | ||
| Gatunek | torfowiec błotny | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Sphagnum palustre L. Sp. Pl. 2: 1106 1753[3] | |||
| Synonimy | |||
| |||
| |||
| |||
Torfowiec błotny (Sphagnum palustre L.) – gatunek mchu z rodziny torfowcowatych. Występuje dość pospolicie na terenie Polski.
Morfologia i anatomia
- Pokrój
- Torfowiec duży i tęgi tworzący darnie koloru najczęściej zielonego, jasnozielonego, żółtawozielonego, żółtozielonego, ochrowego, niekiedy pomarańczowo, różowawoczerwono, pomarańczowobrązowo lub brązowo nabiegłe, szczególnie w środkowych częściach główek lub u osobników męskich jesienią[4][5].
- Główki
- Zazwyczaj duże, zwarte, od spłaszczonych do prawie kulistych bądź kulistych[4][5]. Ich środkowe części, a zwłaszcza najwyżej położone gałązki, zazwyczaj różnią się kolorem od pozostałych partii torfowca, przyjmując zabarwienie pomarańczowe, różowawoczerwone, pomarańczowobrązowe, czerwonawobrązowe lub brązowe[4][5].
- Pęczki
- Najczęściej zwarte[5], zazwyczaj z czterema bądź pięcioma, rzadziej trzema lub sześcioma gałązkami, z których dwie lub trzy są przeważnie wydłużonymi, zwężającymi się ku końcom gałązkami odstającymi[4][5]. Gałązek zwisających jest od jednej do czterech, są blade, cienkie i co najmniej tak długie jak gałązki odstające bądź dłuższe[5].
- Łodyżki
- Tęgie[5], brązowe[4]. Kora jest dobrze rozwinięta, zbudowana z trzech bądź czterech warstw rozdętych komórek wzmocnionych delikatnymi, spiralnymi listewkami[4]. Większość komórek kory ma od dwóch do pięciu porów w ścianach zewnętrznych[4]. Cylinder wewnętrzny u form rosnących w cieniu jest zielony, u pozostałych od ciemnobrązowego do czarnego[5]. Kora łodyżek gałązkowych, podobnie jak łodyżki właściwej, zbudowana jest z komórek wzmocnionych spiralnymi, widocznymi listewkami, przeważnie z dwoma do czterema porami w ścianie komórkowej[4].
- Listki łodyżkowe
- Odstające lub zwisające[5], płaskie, łopatkowate, językowate do językowato-prostokątnych lub prostokątnych[4][5], z zaokrąglonym szczytem[4]. U szczytu szersze niż u nasady[5]. Komórki wodne są rzadko podzielone, zazwyczaj listewkowane w pobliżu szczytu po stronie brzusznej liścia[4].
- Listki gałązkowe
- Duże, w zależności od siedliska mogące mierzyć od 1,5 do 3 mm długości; większe są u form rosnących w miejscach zacienionych[5], szeroko jajowate i kapturkowate na szczycie[4], wyraźnie wklęsłe[5]. Komórki wodne po stronie grzbietowej liścia są dość mocno rozdęte w przekroju poprzecznym i mają tylko kilka dość dużych, eliptycznych porów w rogach komórek i wzdłuż ścian komisuralnych, tworzących charakterystyczny potrójny układ. Po stronie brzusznej są słabo wypukłe w przekroju poprzecznym i nie mają porów lub mają kilka gęściej rozmieszczonych w strefach krawędziowych liścia. Komórki chlorofilowe w przekroju poprzecznym są wąsko trójkątne, jajowato-trójkątne lub trapezowe, szerzej otwierające się na stronę brzuszną liścia[4].
- Gametangia i sporogony
- Puszki kuliste, ciemnobrązowe, długości ok. 2 mm, przykryte wieczkiem, osadzone na zielonej nibynóżce.
-
Główki -
Listek gałązkowy -
Listek łodyżkowy -
Przekrój poprzeczny przez łodyżkę
Ekologia i biologia
- Występuje głównie na torfowiskach niskich, w olsach i borach bagiennych, a także na torfowiskach przejściowych.
- Zarodnikowanie w warunkach Polski odbywa się w lipcu i sierpniu.
Zagrożenia i ochrona
Gatunek w latach 2001–2004 objęty był w Polsce ochroną częściową, następnie w latach 2004–2014 ścisłą ochroną gatunkową. Od roku 2014 ponownie wpisany na listę gatunków roślin objętych ochroną częściową w Polsce (na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin)[6][7][8].
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
- ↑ B.B. Goffinet B.B., W.R.W.R. Buck W.R.W.R., Classification of the Bryophyta, University of Connecticut, 2008– [dostęp 2015-06-01] (ang.).
- ↑ Sphagnum palustre L.. The World Flora Online. [dostęp 2024-09-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-03-08)]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Laine i in. 2018 ↓, s. 63–68.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Stebel 2017 ↓, s. 54–56.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 września 2001 r. w sprawie listy gatunków roślin rodzimych dziko występujących objętych ochroną gatunkową ścisłą częściową oraz zakazów właściwych dla tych gatunków i odstępstw od tych zakazów (Dz.U. z 2001 r. nr 106, poz. 1167).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną (Dz.U. z 2004 r. nr 168, poz. 1764).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz.U. z 2014 r. poz. 1409).
Bibliografia
- Karolina Lubliner-Mianowska: Torfowce. Opisy i klucze do oznaczania gatunków krajowych. Wyd. 1. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1957.
- Jukka Laine, Kjell Ivar Flatberg, Pirkko Harju, Tuuli Timonen, Kari Minkkinen, Anna Laine, Eava-Stiina Tuittila, Haari Vasander: Spaghnum Mosses – The Stars of European Mires. Helsinki: University of Helsinki – Department of Forest Sciences, Sphagna Ky, 2018. ISBN 978-951-51-3143-0.
- Adam Stebel: Torfowce Leśnego Kompleksu Promocyjnego „Lasy Środkowopomorskie” (Pomorze Zachodnie). Sianów: Nadleśnictwo Karnieszewice, 2017. ISBN 978-83-937066-3-1.
- Stanisław Kłosowski, Grzegorz Kłosowski: Rośliny wodne i bagienne. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2006. ISBN 978-83-7073-248-6.
- Hanna Wójciak: Porosty, mszaki, paprotniki. Wyd. 2. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2007. ISBN 978-83-7073-552-4.
Identyfikatory zewnętrzne (takson):
