Torebnik piżmowy
| Hypsiprymnodon moschatus | |||
| Ramsay, 1876[1] | |||
 | |||
| Systematyka | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | zwierzęta | ||
| Typ | strunowce | ||
| Podtyp | kręgowce | ||
| Gromada | ssaki | ||
| Nadrząd | torbacze | ||
| Rząd | dwuprzodozębowce | ||
| Podrząd | kangurokształtne | ||
| Rodzina | torebnikowate | ||
| Rodzaj | torebnik | ||
| Gatunek | torebnik piżmowy | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 najmniejszej troski | |||
| Zasięg występowania | |||
 | |||
| |||
| |||
Torebnik piżmowy[4][5] (Hypsiprymnodon moschatus) – gatunek ssaka, jedynego żyjącego przedstawiciela rodzaju torebnik (Hypsiprymnodon) oraz rodziny torebnikowatych (Hypsiprymnodontidae).
Taksonomia
Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1876 roku australijski ornitolog Edward Pierson Ramsay na łamach czasopisma Proceedings of the Linnean Society of New South Wales i nadając mu nazwę Hypsiprymnodon moschatus[6][1]. Miejsce typowe to obszar Rockingham Bay, Queensland, Australia[1][7][8][9]. Okazy typowe to dwa syntypy oznaczone w drodze późniejszego ustalenia: oprawiona skóra bez czaszki samca (sygnatura AM PA.1135 z kolekcji Muzeum Australijskiego) oraz skóra i czaszka samicy (sygnatura AM PA.1136 z kolekcji Muzeum Australijskiego); Ramsay w oryginalnym opisie sugeruje, że jego materiał został uzyskany przez K. Broadbenta[10]. Istnieje również możliwy syntyp: skóra i czaszka dorosłego samca (sygnatura MMUS M.458 z kolekcji Macleay Museum przy University of Sydney); data pozyskania materiału nieznana[11].
Etymologia
- Hypsiprymnodon: rodzaj Hypsiprymnus Illiger, 1811 (kanguroszczur); οδους odous, οδοντος odontos „ząb”[13].
- moschatus: późnołac. moschatus „piżmowy”, od łac. muscus „piżmo”, od gr. μοσχος moskhos „piżmo”, od pers. مشک mušk „piżmo”[14].
Zasięg występowania
Torebnik piżmowy występuje w wilgotnych lasach równikowych północno-wschodniej Australii, ograniczonay do północno-wschodniego Queensland, od Helensvale (Mount Amos) na zachód do Ravenshoe i na południe do okolic Ingham[12][9].
Morfologia
Długość ciała (bez ogona) 15–27 cm, długość ogona 12–16 cm; masa ciała 360–680 g[12][15]. Torebnik piżmowy ma wydłużony pysk, okrągłe i nagie uszy, zaś ogon jest nieowłosiony i pokryty łuskami. Ma brązowe, gęste futro. Wybarwienie części grzbietowej ciemniejsze, zaś na bokach jaśniejsze. Pazury są słabo wykształcone[4].
Tryb życia
- Prawdopodobnie zachowuje aktywność zarówno w nocy jak i dzień.
- Zwyczaje – Jest samotnikiem, ale może żyć także w parze.
- Bardzo często porusza się jak królik, na 4 kończynach. Ma bardzo dobrze wykształcony pierwszy palec na każdej stopie w przeciwieństwie do innych kangurowatych.
- Pożywienie – owoce palm, ale także owadami i innymi bezkręgowcami[4].
Rozmnażanie
- Samice torebnika piżmowego regularnie rodzą bliźnięta.
- Młode rodzą się zazwyczaj w porze deszczowej (od lutego do maja; lecz zdarzają się wyjątki)[4].
Status zagrożenia
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (ang. least concern ‘najmniejszej troski’)[3].
Przypisy
- ↑ a b c Ramsay 1877 ↓, s. 34.
- ↑ R. Owen. On a new Marsupial from Australia. „The Annals and Magazine of Natural History”. Fourth series. 20, s. 542, 1877. (ang.).
- ↑ a b Hypsiprymnodon moschatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b c d K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 377, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
- ↑ Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 14. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ Ramsay 1877 ↓, s. 33.
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Species Hypsiprymnodon moschatus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-06-11].
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Hypsiprymnodon moschatus Ramsay, 1876. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-06]. (ang.).
- ↑ a b c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 90. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ H.E. Parnaby, S. Ingleby & A. Divljan. Type specimens of non-fossil mammals in the Australian Museum, Sydney. „Records of the Australian Museum”. 69 (5), s. 329–330, 2017. (ang.).
- ↑ H. Parnaby & A.C. Gill. Mammal type specimens in the Macleay Collections, University of Sydney. „Zootaxa”. 4975 (2), s. 201–252, 2021. DOI: 10.11646/zootaxa.4975.2.1. (ang.).
- ↑ a b c A. Dennis: Family Hypsiprymnodontidae (Musky Rat Kangaroo). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 599. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 343, 1904. (ang.).
- ↑ moschatus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-08-06] (ang.).
- ↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 61. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
Bibliografia
- E.P. Ramsay. Description of a new genus and species of rat kangaroo, allied to the genus Hypsiprymnus, proposed to be called Hypsiprymnodon moschatus. „Proceedings of the Linnean Society of New South Wales”. 1, s. 33–35, 1877. (ang.).
- J9U: 987007593074105171
- Britannica: animal/musky-rat-kangaroo
