Szczuroskocznik drobny
Perognathus longimembris[1] | |||||
(Coues, 1875) | |||||
Systematyka | |||||
Domena | eukarionty | ||||
---|---|---|---|---|---|
Królestwo | zwierzęta | ||||
Typ | strunowce | ||||
Podtyp | kręgowce | ||||
Gromada | ssaki | ||||
Podgromada | żyworodne | ||||
Infragromada | |||||
Rząd | gryzonie | ||||
Podrząd | bobrokształtne | ||||
Rodzina | karłomyszowate | ||||
Podrodzina | szczuroskoczniki | ||||
Rodzaj | szczuroskocznik | ||||
Gatunek | szczuroskocznik drobny | ||||
| |||||
| |||||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[23] | |||||
najmniejszej troski | |||||
| |||||
|
Szczuroskocznik drobny[24] (Perognathus longimembris) – gatunek ssaka podrodziny szczuroskoczników (Perognathinae) w obrębie rodziny karłomyszowatych (Heteromyidae), występujący w Ameryce Północnej[23][25].
Zasięg występowania
Szczuroskocznik drobny występuje w Stanach Zjednoczonych i Meksyku, na terytorium od południowo-wschodniego Oregonu i zachodniego Utah do północnych części meksykańskich stanów Sonora i Kalifornia Dolna Południowa (tamtejsza populacja jest bardzo mała). Podobnie jak inne szczuroskoczniki, żyje przeważnie na suchych równinach i terenach pustynnych[23]. Zamieszkuje też nadbrzeżne suche zarośla i suche, okresowo zalewane tereny. Jest spotykany od poziomu morza do 1700 m n.p.m.[26].
Zagrożony podgatunek P. l. pacificus, kalifornijski endemit, zamieszkuje tereny trawiaste i pokryte roślinnością twardolistną[23]. Jego populacja znacząco zmalała na skutek zajmowania naturalnego środowiska przez ludzi; przez 20 lat był uznawany za wymarły, ale w 1993 roku odkryto populację liczącą mniej niż 40 osobników. Zagraża im drapieżnictwo ze strony dzikich i udomowionych kotów[27]. Także podgatunek P. l. brevinasus znacząco zmniejszył liczebność wskutek utraty środowiska[26].
Zasięg występowania w zależności od podgatunku[28]:
- P. longimembris longimembris – południowo-zachodnie Stany Zjednoczone (pustynia Mojave i Transverse Ranges, południowo-zachodnia Kalifornia).
- P. longimembris aestivus – północno-zachodni Meksyk (zachodnia podstawa Sierra de Juárez do Valle de la Trinidad, północna Kalifornia Dolna).
- P. longimembris arizonensis – południowo-zachodnie Stany Zjednoczone (południowo-środkowe Utah i północno-środkowa Arizona do południowo-wschodniej Nevady).
- P. longimembris bangsi – południowo-zachodnie Stany Zjednoczone (zachodnia pustynia Kolorado w południowej Kalifornii)
- P. longimembris bombycinus – południowo-zachodnie Stany Zjednoczone i północno-zachodni Meksyk (dolny bieg rzeki Kolorado w południowo-wschodniej Kalifornii, południowo-zachodnia Arizona, północno-wschodnia Kalifornia Dolna i północno-zachodnia Sonora).
- P. longimembris brevinasus – południowo-zachodnie Stany Zjednoczone (suche baseny przybrzeżne południowo-zachodniej Kalifornii).
- P. longimembris gulosus – zachodnie Stany Zjednoczone (wzdłuż zachodniej krawędzi dawnego plejstoceńskiego jeziora Bonneville w Wielkiej Kotlinie we wschodniej Nevadzie i zachodnie Utah).
- P. longimembris internationalis – południowo-zachodnie Stany Zjednoczone i północno-zachodni Meksyk (południowo-środkowa Kalifornia i przylegająca północno-środkowa Kalifornia Dolna).
- P. longimembris kinoensis – północno-zachodni Meksyk (nieliczny i ograniczony geograficznie wzdłuż Bahia Kino, zachodnia Sonora), prawdopodobnie wymarły.
- P. longimembris nevadensis – zachodnie Stany Zjednoczone (Wielka Kotlina w południowo-wschodnim Oregonie, północno-wschodnia Kalifornia i północno-środkowa Nevada).
- P. longimembris pacificus – południowo-zachodnie Stany Zjednoczone (równiny przybrzeżne od południowo-zachodniej Kalifornii do granicy Stany Zjednoczone-Meksyk).
- P. longimembris panamintinus – południowo-zachodnie Stany Zjednoczone (Wielki Kotlina w zachodniej Nevadzie i południowo-wschodnia Kalifornia).
- P. longimembris pimensis – południowo-zachodnie Stany Zjednoczone (rozproszony zasięg w południowo-środkowej Arizonie).
- P. longimembris salinensis – południowo-zachodnie Stany Zjednoczone (Salinas Valley, południowo-wschodnia Kalifornia).
- P. longimembris tularensis – południowo-zachodnie Stany Zjednoczone (dolina w górnym biegu rzeki Kern, południowo-środkowa Kalifornia).
- P. longimembris venustus – północno-zachodni Meksyk (znany tylko z miejsca typowego w San Agustín, w północno-środkowej Kalifornii Dolnej).
Taksonomia
Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1875 roku amerykański zoolog Elliott Coues nadając mu nazwę Otognosis longimembris[2]. Holotyp pochodził z Fort Tejon w górach Tehachapi w hrabstwie Kern w Kalifornii (Stany Zjednoczone)[25].
P. longimembris należy do grupy gatunkej longimembris wraz z P. inornatus i P. amplus[28]. Istniało zamieszanie dotyczące relacji i rozmieszczenia P. longimembris i P. inornatus[28]. Analizy molekularne ujawniły 2-3 główne klady w obrębie P. longimembris, które są parafiletyczne w stosunku do P. inornatus[28]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają szesnaście podgatunków[28].
Etymologia
- Perognathus: gr. πηρα pēra „kieszeń, torba”; γναθος gnathos „żuchwa”[29].
- longimembris: łac. longus „długi”; membrum, membri „kończyna”[30].
- aestivus: łac. aestivus „letni”, od aestas, aestatis „lato”[30].
- arizonensis: Arizona, Stany Zjednoczone[30].
- bangsi: Outram Bangs (1862–1932), amerykański zoolog[31].
- bombycinus: łac. bombycinus „jedwabisty, z jedwabiu”, od bombyx „jedwab”, od gr. βομβυξ bombux, βομβυκος bombukos „jedwabna szata”[30].
- brevinasus: łac. brevis „krótki”[32]; nasus „nos”[33].
- gulosus: łac. gulosus „żarłoczny”, od gula „obżarstwo”[30].
- internationalis: nowołac. internationalis „międzynarodowy”, od łac. inter „pomiędzy”; nowołac. nationalis „krajowy, narodowy”[34].
- kinoensis: Bahio Kino, Stany Zjednoczone.
- nevadensis: Nevada, Stany Zjednoczone[30].
- pacificus: łac. pacificus „spokojny, pokojowy”, od pax, pacis „pokój”; facere „robić”[30].
- panamintinus: Panamint Range, Kalifornia, Stany Zjednoczone.
- pimensis: hrabstwo Pinal, Arizona, Stany Zjednoczone.
- salinensis: Salinas Valley, Kalifornia, Stany Zjednoczone.
- tularensis: hrabstwo Tulare, Kalifornia, Stany Zjednoczone.
- venustus: łac. venustus „piękny, śliczny”, od venus „piękno”[30].
Biologia
Szczuroskocznik drobny prowadzi naziemny tryb życia, jest aktywny nocą, w ciągu dnia kryjąc się w norach. Żywi się głównie nasionami roślin i owadami[23], wiosną zjada zielone części roślin[26]. Najchętniej kopie nory w piaszczystym gruncie, ale jest spotykany także na terenach pokrytych żwirem i kamienistych. Nory mają one korytarze o średnicy 1,5–2 cm i komory gniazdowe o szerokości 8 cm i wysokości 5 cm, położone na głębokości 52–65 cm pod powierzchnią[26]. Gryzonie te są najaktywniejsze przez dwie godziny po zmroku, potem sporadycznie przez resztę nocy. Zapasy są gromadzone w torbach policzkowych i transportowane do nory[35].
Rozmnaża się od stycznia do sierpnia, szczyt aktywności rozrodczej przypada na okres od marca do maja i jest zależny od temperatury otoczenia i dostępności pokarmu. Ciąża trwa 21–31 dni, w miocie rodzi się od 2 do 8 młodych (średnio 4,3). Samica typowo wydaje na świat jeden miot rocznie[26]. Kolejne pokolenie rodzi się średnio co 2–3 lata[23]. Młode przestają ssać mleko matki w wieku 30 dni, samice są zdolne do rozrodu w wieku 50 dni, a samce 150 dni[26].
Są to małe gryzonie; długość ciała (bez ogona) średnio 58 mm, długość ogona średnio 74 mm, długość ucha średnio 7 mm, długość tylnej stopy średnio 19 mm; masa ciała 7–12 g[36]. Nie występuje dymorfizm płciowy[37].
Dzięki bardzo efektywnemu wykorzystaniu energii i wody zwierzę to może zamieszkiwać najsuchsze części Ameryki Północnej. Szczuroskocznik drobny nie musi pić wody, wystarczającą ilość uzyskuje z pożywienia w procesach metabolicznych. Kał i mocz zwierzęcia zawierają bardzo mało wody, co zmniejsza jej straty. Gryzonie te preferują najgorętsze dostępne środowiska[37], stwierdzono, że bez większych problemów przeżywają miesiąc w temperaturze otoczenia równej 35 °C[38]. Latem przebywają w płytszych częściach systemu nor, zimą schodzą w głębsze partie, gdzie jest cieplej. Zimowe miesiące spędzają pod ziemią, często w stanie torporu, z obniżoną temperaturą ciała i tempem metabolizmu, żywiąc się zapasami nasion[37].
Występują sympatrycznie z wieloma innymi pustynnymi gryzoniami. Do drapieżników polujących na szczuroskoczniki należą węże, sowy i drapieżne ssaki, w tym gryzonie z rodzaju Onychomys[26].
Loty kosmiczne
W 1972 roku pięć szczuroskoczników drobnych brało udział w misji Apollo 17 w ramach eksperymentu Biocore na pokładzie modułu dowodzenia. Zostały one wybrane m.in. ze względu zdolność przetrwania bez wody pitnej i tolerancję wysokich temperatur. Eksperyment miał na celu ocenę zagrożenia przez promieniowanie poza atmosferą ziemską i gryzonie miały plastikowe dozymetry umieszczone pod skórą głowy (nie miało to szkodliwych efektów). Zostały one umieszczone w cylindrycznych pojemnikach, które zostały zaprojektowane tak, aby zminimalizować uderzenia zwierząt o ścianki w stanie nieważkości, ale też zapewniały im możliwość ruchu i jedzenia nasion w trakcie lotu. Wraz z astronautami okrążyły one Ziemię i Księżyc, po czym powróciły na Ziemię. Jeden gryzoń nie przeżył lotu. Dowódca Eugene Cernan opowiadał, że astronauci nazwali je żartobliwie „Fe, Fi, Fo, Fum i Phooey”[38][39].
Sześć innych szczuroskoczników drobnych poleciało na orbitę okołoziemską w misji Skylab 3 (w 1973 r.), dla zbadania wpływu lotu orbitalnego na rytm dobowy[40]. Zginęły one w wyniku awarii zasilania, 30 godzin po starcie[41].
Populacja
Gatunek ten jest pospolity, choć populacja w Kalifornii Dolnej Południowej jest bardzo mała. Nie są znane zagrożenia dla tego gatunku, jego liczebność jest stabilna, a obszar występowania nie jest znacznie podzielony. Chociaż szczuroskocznik drobny nie jest objęty ochroną gatunkową, na obszarze jego występowania znajdują się tereny chronione. Jest on obecnie uznawany za gatunek najmniejszej troski[23].
Przypisy
- ↑ Perognathus longimembris, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b E. Coues. A Critical Review of the North American Saccomyidæ. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 27 (2), s. 305, 1875. (ang.).
- ↑ Merriam 1894 ↓, s. 264.
- ↑ F. Stephens. Descriptions of two new mammals from southern California. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 13, s. 153, 1900. (ang.).
- ↑ W.H. Osgood. Revision of the pocket mice of the genus Perognathus. „North American Fauna”. 18, s. 30, 1900. (ang.).
- ↑ a b D.G. Elliot. Descriptions of twenty-seven apparently new species and subspecies of mammals, all but six collected by Edmund Heller. „Publication. Field Columbian Museum”. Zoological Series. 3 (14), s. 252, 1903. (ang.).
- ↑ W.H. Osgood. Four new pocket mice. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 20, s. 19, 1907. (ang.).
- ↑ J.C. von Bloeker. A new race of Perognathus longimembris from southern California. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 45, s. 128, 1932. (ang.).
- ↑ S.B. Benson. A biological reconnaissance of Navajo Mountains, Utah. „University of California publications in zoology”. 40 (14), s. 451, 1935. (ang.).
- ↑ L.M. Huey. A new silky pocket mouse from southwestern Utah. „Transactions of the San Diego Society of Natural History”. 9 (12), s. 55, 1939. (ang.).
- ↑ L.M. Huey. A new silky pocket mouse and a new pocket gopher from Lower California, Mexico. „Transactions of the San Diego Society of Natural History”. 5 (8), s. 87, 1928. (ang.).
- ↑ E.A. Goldman. Three new rodents from Arizona and New Mexico. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 44, s. 134, 1931. (ang.).
- ↑ Mearns 1898 ↓, s. 300.
- ↑ E.R. Hall. New heteromyid rodents from Nevada. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 54, s. 55, 1941. (ang.).
- ↑ L.M. Huey. The silky pocket mice of southern California and northern Lower California, Mexico, with the description of a new race. „Transactions of the San Diego Society of Natural History”. 9 (11), s. 47, 1939. (ang.).
- ↑ L.M. Huey. A new silky pocket mouse from Sonora, Mexico. „Transactions of the San Diego Society of Natural History”. 8 (12), s. 73, 1935. (ang.).
- ↑ Mearns 1898 ↓, s. 299.
- ↑ Merriam 1894 ↓, s. 265.
- ↑ L.M. Huey. Descriptions of new Mammals from Arizona and Sonora, Mexico. „Transactions of the San Diego Society of Natural History”. 8 (25), s. 355, 1937. (ang.).
- ↑ B.P. Bole. A new pocket mouse from eastern California. „Scientific Publications of the Cleveland Museum of Natural History”. 5 (2), s. 3, 1937. (ang.).
- ↑ W.B. Richardson. Description of a race of Perognathus longimembris from Tulare County, California. „Journal of Mammalogy”. 18 (4), s. 510, 1937. DOI: 10.2307/1374346. (ang.).
- ↑ L.M. Huey. Two new pocket mice of the spinatus group and one of the longimembris group. „Transactions of the San Diego Society of Natural History”. 6 (17), s. 233, 1930. (ang.).
- ↑ a b c d e f g F.F. Cassola F.F., Perognathus longimembris, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-2 [dostęp 2021-10-05] (ang.).
- ↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 221–222. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Perognathus longimembris. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-10-05].
- ↑ a b c d e f g Little Pocket Mouse. [w:] California Vertebrate fact sheets [on-line]. Sibr.com. [dostęp 2017-03-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-10-12)]. (ang.).
- ↑ Little Pocket Mouse. eNature.com. [dostęp 2017-03-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-03-02)]. (ang.).
- ↑ a b c d e C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 294. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 525, 1904. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
- ↑ B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 27. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 34.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 143.
- ↑ International (adj.). Online Etymology Dictionary. [dostęp 2021-10-05]. (ang.).
- ↑ O’Farell, Michael J.. Seasonal Activity Patterns of Rodents in a Sagebrush Community. „Journal of Mammalogy”. 55, s. 809–823, 1974. DOI: 10.2307/1379409. (ang.).
- ↑ D. Hafner: Family Heteromyidae (Pocket Mice, Kangaroo Mice and Kangaroo Rats). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher Jr. & R.A. Mittermeier (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 202–203. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
- ↑ a b c Little Pocket Mouse. [w:] North American Mammals [on-line]. Muzeum Historii Naturalnej w Waszyngtonie. [dostęp 2017-03-01].
- ↑ a b 4. The Apollo 17 Pocket Mouse Experiment. W: Haymaker, W., Look, B., Benton, E. & Simmonds, R.: Biomedical Results of Apollo. NASA, 1975. SP-368.
- ↑ Colin Burgess, Chris Dubbs: Animals in Space: From Research Rockets to the Space Shuttle. Springer Science & Business Media, 2007, s. 320. ISBN 0-387-49678-5.
- ↑ Chronobiology of Pocket Mice (S071). NASA, 2016-12-13. [dostęp 2017-03-01]. (ang.).
- ↑ Borkowski, G.L., Wilfinger, W.W., Lane, P.K. Laboratory animals in space life sciences research. „Animal Welfare Information Center Newsletter”. 6 (2-4), 1995. [zarchiwizowane z adresu 2012-02-06].
Bibliografia
- C.H. Merriam. Descriptions of eight new pocket mice (genus Perognathus). „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 46, s. 262–268, 1894. (ang.).
- E.A. Mearns. Descriptions of three new forms of pocket-mice from the Mexican border of the United States. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 10 (15), s. 299–302, 1898. (ang.).
- Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1–256, OCLC 637083062 (ang.).