Stara Kiszewa (gmina)

Stara Kiszewa
gmina wiejska
Herb
Herb
Państwo

 Polska

Województwo

 pomorskie

Powiat

kościerski

TERC

2206082

Wójt

Andrzej Hinc

Powierzchnia (2021)

212,7[1] km²

Populacja (2021)
• liczba ludności


6842[1]

• gęstość

31[1] os./km²

Nr kierunkowy

58

Tablice rejestracyjne

GKS

Adres urzędu:
ul. Ogrodowa 1
83-430 Stara Kiszewa
Szczegółowy podział administracyjny
Plan gminy Stara Kiszewa
Położenie na mapie województwa pomorskiego
Mapa konturowa województwa pomorskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Stara Kiszewa”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry znajduje się punkt z opisem „Stara Kiszewa”
Ziemia53°59′N 18°10′E/53,990000 18,169167
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Biuletyn Informacji Publicznej

Stara Kiszewa – gmina wiejska, położona w południowej części województwa pomorskiego – w powiecie kościerskim, w pasie Pojezierza Pomorskiego – 18°10'E i 53°59'N. W latach 1975–1998 gmina administracyjnie należała do województwa gdańskiego.

Północno-zachodnia część gminy należy do Kaszub; centralna, południowa i wschodnia do Kociewia. Naturalną granicę pomiędzy tymi jednostkami stanowi dolina największej rzeki gminy – Wierzycy.

Gmina Stara Kiszewa zajmuje powierzchnię 213 km² (ok. 2017), w tym 47% użytków rolnych i 41% lasów[2].

W skład gminy wchodzi 20 sołectw: Bartoszylas, Chwarzenko, Chwarzno, Czerniki, Foshuta, Góra, Górne Maliki, Kobyle, Konarzyny, Lipy, Nowe Polaszki, Nowy Bukowiec, Olpuch, Pałubin, Stara Kiszewa, Stare Polaszki, Stary Bukowiec, Wilcze Błota Kościerskie, Wygonin, Zamek Kiszewski.

Siedziba gminy to Stara Kiszewa.

Sąsiadnie gminy: Kościerzyna, Liniewo, Skarszewy, Zblewo, Kaliska, Czersk, Karsin[3].

Według danych z 30 czerwca 2004 roku gminę zamieszkiwało 6229 osób[4]. Natomiast według danych z 31 grudnia 2017 roku gminę zamieszkiwało 6716 osób[5].

Położenie

Gmina Stara Kiszewa na tle województwa pomorskiego

Gmina Stara Kiszewa leży w południowo-wschodniej części powiatu kościerskiego. Graniczy z gminami powiatu kościerskiego: Karsin, Kościerzyna i Liniewo, a także Czersk w powiecie chojnickim, Kaliska, Skarszewy i Zblewo w powiecie starogardzkim.

Gmina leży na terenie trzech mezoregionów: Pojezierze Kaszubskie, Pojezierze Starogardzkie oraz Bory Tucholskie.

Ochrona przyrody

Oprócz tego na terenie gminy znajdują się cztery pomniki przyrody[6]:

  • 400-letni dąb szypułkowy w Lipach,
  • 200-letni kasztanowiec w Górze,
  • 120-letnia wierzba krucha w Starym Bukowcu,
  • 200-letni jesion wyniosły w Chwarzenku.

Demografia

Jezioro Kotel
Tablice informacyjne rezerwatu przyrody Krwawe Doły
Grzybno – najmniejsza miejscowość w gminie

Tab. 1. Dane z 31 grudnia 2021 roku[1].

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
Jednostka osób % osób % osób %
Populacja 6842 100 3 274 47,9 3 568 52,1
Gęstość zaludnienia
[mieszk./km²]		 31 ok. 15 ok. 16

Miejscowości

Tab. 2. Miejscowości podstawowe oraz ich integralne części w administracji gminy Stara Kiszewa, z wyrażeniem ich położenia geograficznego.
Identyfikator SIMC Nazwa miejscowości Rodzaj miejscowości Miejscowość podstawowa Położenie geograficzne
0172758 Ruda część wsi Bartoszylas 53°59′42″N 18°04′49″E/53,995000 18,080278
0172764 Samanica część wsi Bartoszylas 53°58′21″N 18°07′17″E/53,972500 18,121389
0172818 Kozia część wsi Chwarzno 53°58′34″N 18°10′03″E/53,976111 18,167500
0172824 Pionki część wsi Chwarzno 53°58′02″N 18°10′55″E/53,967222 18,181944
0172876 Dubryk część wsi Górne Maliki 53°58′44″N 18°15′31″E/53,978889 18,258611
0172913 Lisewo część wsi Konarzyny 53°58′20″N 18°06′36″E/53,972222 18,110000
0172920 Madera część wsi Konarzyny 53°58′25″N 18°05′39″E/53,973611 18,094167
0172936 Pikowo część wsi Konarzyny 53°57′39″N 18°02′59″E/53,960833 18,049722
0172942 Tramkule część wsi Konarzyny 53°57′17″N 18°04′28″E/53,954722 18,074444
0172994 Zomrze część wsi Lipy 53°57′33″N 18°14′56″E/53,959167 18,248889
0173031 Kozi Rynek część wsi Nowe Polaszki 54°02′42″N 18°09′10″E/54,045000 18,152778
0173048 Warszawa część wsi Nowe Polaszki 54°02′24″N 18°07′03″E/54,040000 18,117500
0173137 Kalk część wsi Stara Kiszewa 53°59′05″N 18°08′11″E/53,984722 18,136389
0173143 Portugala część wsi Stara Kiszewa 53°59′37″N 18°07′59″E/53,993611 18,133056
0172959 Bąk osada 53°56′36″N 18°01′33″E/53,943333 18,025833
0173077 Bestra Suka osada 54°01′03″N 18°01′51″E/54,017500 18,030833
0172787 Chrósty osada 54°02′23″N 18°05′24″E/54,039722 18,090000
0173083 Cięgardło osada 53°59′25″N 18°02′41″E/53,990278 18,044722
0172853 Nowy Dworzec osada 53°59′26″N 18°18′38″E/53,990556 18,310556
0173090 Olpuch-Dworzec osada 53°59′38″N 18°01′22″E/53,993889 18,022778
0172965 Drzewiny osada leśna 53°55′42″N 18°05′12″E/53,928333 18,086667
0172971 Grzybno osada leśna 53°55′38″N 18°03′29″E/53,927222 18,058056
0173172 Łasinek osada wsi Stary Bukowiec 54°00′45″N 18°02′46″E/54,012500 18,046111
0173203 Nowiny osada wsi Wygonin 53°57′05″N 18°07′05″E/53,951389 18,118056
0173108 Wdzydze-Wymijanka przysiółek wsi Olpuch 54°01′38″N 18°01′05″E/54,027222 18,018056
0172741 Bartoszylas wieś 53°59′27″N 18°06′04″E/53,990833 18,101111
0172770 Bożepole Szlacheckie wieś 53°58′32″N 18°13′51″E/53,975556 18,230833
0172793 Chwarzenko wieś 54°00′23″N 18°07′49″E/54,006389 18,130278
0172801 Chwarzno wieś 53°58′16″N 18°11′10″E/53,971111 18,186111
0172830 Czerniki wieś 54°00′32″N 18°13′25″E/54,008889 18,223611
0172882 Dolne Maliki wieś 53°59′48″N 18°15′52″E/53,996667 18,264444
0173019 Foshuta wieś 54°00′47″N 18°06′49″E/54,013056 18,113611
0172847 Góra wieś 53°59′01″N 18°17′24″E/53,983611 18,290000
0172860 Górne Maliki wieś 53°59′23″N 18°15′23″E/53,989722 18,256389
0172899 Kobyle wieś 54°00′48″N 18°16′02″E/54,013333 18,267222
0172907 Konarzyny wieś 53°58′04″N 18°05′22″E/53,967778 18,089444
0172988 Lipy wieś 53°57′47″N 18°13′17″E/53,963056 18,221389
0173025 Nowe Polaszki wieś 54°01′59″N 18°08′14″E/54,033056 18,137222
0173054 Nowy Bukowiec wieś 54°01′44″N 18°04′39″E/54,028889 18,077500
0173060 Olpuch wieś 54°00′33″N 18°01′50″E/54,009167 18,030556
0173114 Pałubin wieś 53°59′49″N 18°13′07″E/53,996944 18,218611
0173120 Stara Kiszewa wieś 53°59′20″N 18°10′11″E/53,988889 18,169722
0173150 Stare Polaszki wieś 54°01′46″N 18°11′31″E/54,029444 18,191944
0173166 Stary Bukowiec wieś 54°00′54″N 18°05′03″E/54,015000 18,084167
0173002 Struga wieś 53°58′07″N 18°15′49″E/53,968611 18,263611
0173226 Strzelki wieś 54°00′15″N 18°11′37″E/54,004167 18,193611
0173189 Wilcze Błota Kościerskie wieś 54°00′45″N 18°10′48″E/54,012500 18,180000
0173195 Wygonin wieś 53°57′27″N 18°07′44″E/53,957500 18,128889
0173210 Zamek Kiszewski wieś 53°59′03″N 18°11′50″E/53,984167 18,197222
Źródła: Wykaz urzędowych nazw miejscowości i ich części (xls),Dz.U. z 2013 r. poz. 200 oraz Dz.U. z 2015 r. poz. 1636, Zbiory danych państwowego rejestru nazw geograficznych -2024-09-06
  • Piramida wieku mieszkańców gminy Stara Kiszewa w 2014 roku[7].


Historia

Zamek Kiszewski, mur południowy z basztą

Wsie w gminie Kiszewa zaczęły powstawać we wczesnym średniowieczu. W 1347 roku Stara Kiszewa uzyskała prawa chełmińskie. Od wojny trzynastoletniej Stara Kiszewa była stolicą starostwa (Starosta urzędował na Zamku Kiszewskim)[8].

Transport

Transport kolejowy

Dworzec w Bąku

Przez teren gminy przechodzi linia kolejowa nr 201 oraz linia kolejowa nr 215, które łączą się na stacji Bąk. Obie linie przebiegają przez zachodnią część gminy, stacja Bąk znajduje się tuż przy granicy z gminą Karsin, natomiast stacja Olpuch-Wdzydze oraz przystanek Olpuch znajdują się przy granicy z gminą Kościerzyna[9]. Ruch pasażerski na wszystkich liniach przebiegających przez gminę został zawieszony.

Transport drogowy

Przez gminę przechodzi droga wojewódzka nr 214 Łeba – Warlubie[9].

Kultura

Oświata

Na terenie gminy działa jedna szkoła zawodowa (w Starej Kiszewie), oraz trzy szkoły podstawowe (Stara Kiszewa, Stare Polaszki i Góra)[10].

Sport

Na terenie gminy działają dwa kluby piłkarskie – Wierzyca Automobile Stara Kiszewa, oraz Huragan Nowe Polaszki.

Religia

Kościół w Górze

Na terenie gminy znajdują się trzy parafie rzymskokatolickie[11]:

Wójt i rada gminy

Na czele gminy stoi wójt oraz piętnastoosobowa rada gminy. Wójtem gminy jest Andrzej Hinc[12].

Okręgi wyborcze

Centrum Starej Kiszewy

Mieszkańcy gminy Stara Kiszewa wybierają przedstawicieli do Parlamentu Europejskiego w okręgu nr 1, przedstawicieli do Sejmu w okręgu nr 26[13], natomiast do Senatu w Okręgu nr 63[14]. Siedzibami komisji wyborczych do sejmu i senatu jest Gdynia, natomiast do Parlamentu Europejskiego – Gdańsk[15].

Gmina partnerska

Od 2002 roku gmina Stara Kiszewa współpracuje z niemiecką gminą Lahntal[16].

Przypisy

  1. ↑ a b c d Gmina Stara Kiszewa w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-02-25] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
  2. ↑ Gmina Stara Kiszewa [online], REGIOset, 2017 [dostęp 2023-02-25] .
  3. ↑ Czersk – System Informacji Przestrzennej – e-mapa.net [online], Czersk Geo-System [dostęp 2023-02-25]  (pol.).
  4. ↑ Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
  5. ↑ Gmina Stara Kiszewa w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-01-17] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
  6. ↑ Gmina Stara Kiszewa. [dostęp 2013-09-09]. (pol.).
  7. ↑ Gmina Stara Kiszewa w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-16] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
  8. ↑ Gmina Stara Kiszewa. [dostęp 2013-09-01]. (pol.).
  9. ↑ a b Gmina Stara Kiszewa. 2014. [dostęp 2013-09-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-07-01)]. (pol.).
  10. ↑ Gmina Stara Kiszewa. [dostęp 2013-09-01]. (pol.).
  11. ↑ Parafie [online], Portal internetowy Diecezji Pelplińskiej [dostęp 2023-02-25]  (pol.).
  12. ↑ Gmina Stara Kiszewa. [dostęp 2013-09-01]. (pol.).
  13. ↑ Wybory 2011 – Geografia. [dostęp 2013-08-05]. (pol.).
  14. ↑ Wybory 2011 – Geografia. [dostęp 2013-08-05]. (pol.).
  15. ↑ Wybory 2011 – Okręgowe Komisje Wyborcze. [dostęp 2013-08-05]. (pol.).
  16. ↑ Partnerschaften. lahntal.de. [dostęp 2013-09-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-18)]. (niem.).

Linki zewnętrzne

  • Środowisko gminy Stara Kiszewa
  • p
  • d
  • e
Gmina Stara Kiszewa
Wsie
Osady
Osady leśne
Osady wsi
Części wsi
Przysiółek wsi
obecny
  • Wdzydze-Wymijanka
byłe
  • Kate-Kawle
  • Lisia Huta
  • Nowa Karczma
  • Pajągowo
  • Stary Bukowiec-Pustkowia

Herb gminy Stara Kiszewa

 Zobacz więcej w artykule Stara Kiszewa (gmina), w sekcji Miejscowości.
  • p
  • d
  • e
Miasta
Gminy miejskie
Gminy wiejskie
  • Dziemiany
  • Karsin
  • Kościerzyna
  • Liniewo
  • Lipusz
  • Nowa Karczma
  • Stara Kiszewa

  • p
  • d
  • e
Powiat kościerski (1919–1975)
Przynależność wojewódzka
  • woj. pomorskie (II RP) (1919–39)
  • woj. gdańskie (1945–75)
Miasta (1919–75)
Gminy wiejskie zbiorowe
(1934–54 i 1973–75)
  • Dziemiany
  • Kościerzyna
  • Liniewo
  • Lipusz
  • Nowa Karczma
  • Pogódki (do 1954)
  • Skarszewy
  • Stara Kiszewa
  • Wielki Klincz (od 1973)
Gromady
(1954–72)
  • Bolesławowo (1954–57)
  • Dziemiany (1954–72)
  • Górne Maliki (1954–61)
  • Grabowo Kościerskie (1954–59)
  • Kalisz (1954–57)
  • Konarzyny (1954–61)
  • Kościerzyna (1962–72)
  • Korne (1954–61)
  • Liniewo (1954–72)
  • Lipusz (1954–72)
  • Loryniec (1954–6?)
  • Nowa Karczma (1954–72)
  • Nowy Barkoczyn (1954–71)
  • Pogódki (1954–72)
  • Skarszewy (1958–72)
  • Skorzewo (1954–61)
  • Stara Kiszewa (1954–72)
  • Stare Polaszki (1954–61)
  • Stary Bukowiec (1954–71)
  • Stawiska (1954–59)
  • Szczodrowo (1954–59)
  • Wąglikowice (ok. 1969–72)
  • Wielki Klińcz (1954–72)
  • Więckowy (1954–59)
  • Wysin (1954–61)
Zobacz też
  • Dziemiany-Lipusz (1976–83)
  • Nowa Karczma-Liniewo (1976–82)