Sosna Coultera
Systematyka[1][2][3] | |||
Domena | eukarionty | ||
---|---|---|---|
Królestwo | rośliny | ||
Podkrólestwo | |||
Nadgromada | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Nadklasa | nagonasienne | ||
Klasa | iglaste | ||
Rząd | sosnowce | ||
Rodzina | sosnowate | ||
Rodzaj | sosna | ||
Gatunek | sosna Coultera | ||
Nazwa systematyczna | |||
Pinus coulteri D.Don Trans. Linn. Soc. London, Bot. 17: 440. 1836. | |||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||
Zasięg | |||
| |||
|
Sosna Coultera (Pinus coulteri D. Don) – gatunek drzewa iglastego z rodziny sosnowatych (Pinaceae Lindl.). Sosna Coultera występuje naturalnie na półkuli północnej, w Meksyku (Kalifornia Dolna) i USA (Kalifornia).
Łacińska nazwa gatunku pochodzi od Thomasa Coultera, irlandzkiego botanika i lekarza.
Morfologia
- Pokrój
- Korona drzewa rozpostarta, nieregularna.
- Pień
- Osiąga do 24 m wysokości i 1 m średnicy, prosty lub pokrzywiony. Kora szaro-brązowa do prawie czarnej, głęboko spękana.
- Liście
- Igły zebrane po 3 na krótkopędach, długości 15–30 cm i średnicy 2 mm. Lekko rozpostarte, nie opadające, proste lub delikatnie skrzywione, skręcone.
- Szyszki
- Szyszki męskie jajowate do cylindrycznych, o długości do 2,5 cm, pomarańczowo-brązowe. Szyszki żeńskie masywne i ciężkie, wąsko jajowate przed otwarciem, jajowato-cylindryczne po otwarciu. Dojrzałe osiągają długość 20–35 cm, są żywiczne, blado żółto-brązowe. Nasiona o długości 15–22 mm, ciemnobrązowe, opatrzone skrzydełkiem długości 25 mm.
- Liście
- Szyszki męskie
- Szyszka nasienna
- Nasiona
Biologia i ekologia
Igły opadają po 3–4 latach. Szyszki nasienne dojrzewają w ciągu 2 lat.
Występuje na suchych, skalistych zboczach, płaszczyznach i graniach. Preferuje południowe stoki na wysokości 200–2300 m n.p.m. Najczęściej występuje w lasach mieszanych, współtworzy wiele zespołów roślinności leśnej. Na wyższych położeniach leśnych w górach San Jacinto Mountains tworzy razem z dębem Quercus kelloggii lasy dębowo-sosnowe.
Sosna Coultera jest przystosowana do pożarów lasu i częściowo zależna od ich występowania[4].
Systematyka i zmienność
Pozycja gatunku w obrębie rodzaju Pinus[5]:
- podrodzaj Pinus
- sekcja Trifoliae
- podsekcja Ponderosae
- gatunek P. coulteri
- podsekcja Ponderosae
- sekcja Trifoliae
Zagrożenia
Roślina umieszczona w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych, początkowo w grupie gatunków najmniejszej troski z kategorią zagrożenia LC (lest concern). Przy kolejnej ocenie stopnia zagrożenia gatunek został sklasyfikowany do wyższej kategorii NT (near threatened)[4]. Zasięg sosny Coultera jest niewielki (816 km²) a populacje bardzo rozczłonkowane. W połączeniu z rosnącą dominacją na tym obszarze gatunków drzew mniej odpornych na pożary lasu, może to prowadzić do zmniejszania liczebności populacji i zwiększania stopnia zagrożenia tego gatunku.
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Pinales : Pinaceae, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).
- ↑ M.J.M.M.J.M. Christenhusz M.J.M.M.J.M. i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
- ↑ a b c A.A. Farjon A.A., Pinus coulteri, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2013-08-10] (ang.).
- ↑ Christopher J. Earle: Pinus. [w:] Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2010-03-20]. (ang.).
Bibliografia
- R. Kral. Pinus. „Flora of North America North of Mexico”. Vol. 2, 1993. Flora of North America Editorial Committee (red.). Oxford University Press. [dostęp 2010-03-20]. (ang.).
- Christopher J. Earle: Pinus coulteri. [w:] Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2010-03-20]. (ang.).
- EoL: 1010952
- Flora of North America: 233500931
- GBIF: 5285113
- identyfikator iNaturalist: 67330
- IPNI: 196961-2
- ITIS: 183333
- NCBI: 3351
- identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): kew-2561977
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:196961-2
- Tela Botanica: 81320
- identyfikator Tropicos: 24900187
- USDA PLANTS: PICO3
- CoL: 4J254