Solejrolia rozesłana
Systematyka[1][2] | |||
Domena | eukarionty | ||
---|---|---|---|
Królestwo | rośliny | ||
Podkrólestwo | |||
Nadgromada | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Nadklasa | okrytonasienne | ||
Klasa | Magnoliopsida | ||
Nadrząd | |||
Rząd | |||
Rodzina | pokrzywowate | ||
Rodzaj | solejrolia | ||
Gatunek | solejrolia rozesłana | ||
Nazwa systematyczna | |||
Soleirolia soleirolii (Req.) Dandy Feddes Repert. 70: 4 (1965)[3] | |||
| |||
|
Solejrolia rozesłana[4][5], helksynia soleirola[6] (Soleirolia soleirolii (Req.) Dandy) – gatunek roślin z monotypowego rodzaju solejrolia (też: drobinka[5]) Soleirolia z rodziny pokrzywowatych (Urticaceae). Jest endemitem zachodniej części basenu Morza Śródziemnego występującym naturalnie na: Sardynii, Korsyce, Majorce, Półwyspie Apenińskim[3][7] oraz na północno-wschodnim krańcu Algierii (gdzie odkryty został w 2017 roku)[7]. Jako gatunek introdukowany rośnie w Europie na zachód od Danii, Niemiec i Austrii, w zachodniej Ameryce Północnej (Kalifornia i północno-zachodni Meksyk), w zachodniej Ameryce Południowej (Kolumbia, Peru i Chile) oraz na Tasmanii[3].
Roślina jest uprawiana jako okrywowa w szklarniach[8], jako roślina pokojowa oraz ogrodowa w klimacie ciepłym lub wynoszona do ogrodów latem w klimacie umiarkowanym[4].
Morfologia
- Pokrój
- Bylina o pędach owłosionych, ale pozbawionych kłujących włosków. Łodygi delikatne, nitkowate, silnie rozgałęziające się, ścielące się po podłożu i osiągające zwykle do kilku cm wysokości, maksymalnie do 20 cm[9], korzeniące się w węzłach i gęsto pokrywające duże powierzchnie[5]. Korzenie delikatne[5].
- Liście
- Skrętoległe (nierzadko pozornie naprzeciwległe), pojedyncze, całobrzegie, bez przylistków. Blaszki osadzone na krótkich ogonkach, nerkowato okrągłe, o średnicy zwykle do 5 mm, od góry rzadko owłosione i z cystolitami, od spodu z nielicznymi włoskami na nerwach i bez cystolitów[9]. Liście są jasnozielone, u odmian też żółte i srebrzyste[4], miękkie[5].
- Kwiaty
- Drobne, rozdzielnopłciowe, krótkoszypułkowe (szypułki poniżej 1 mm długości), wyrastają pojedynczo u nasady liści (męskie w górze pędu, żeńskie niżej[6]). Kwiaty męskie wsparte są okrywą z 3 wąskich i wolnych listków podkwiatowych. Dzwonkowaty okwiat składa się z czterech listków zrośniętych do połowy i osiągających do 1,3 mm długości. Pręciki są cztery. Kwiaty żeńskie wsparte są zrośniętymi w rurkę trzema listkami podkwiatowymi. Okwiat czterolistkowy jest rurkowaty i osiąga do 0,8 mm długości. Zalążnia zwieńczona krótką szyjką słupka[9]. Okwiat jest białawy[4].
- Owoce
- Drobne, jajowate niełupki zamknięte w trwałym okwiecie i okrywie podkwiatowej[9].
Ekologia
Roślina cieniolubna (bezpośrednie światło słoneczne niszczy liście)[4]. Rośnie u wejść do jaskiń, na skalistych zboczach i nawisach[9], w wąwozach[7] do 700 m n.p.m.[9]
Systematyka i taksonomia
- Pozycja systematyczna
Gatunek z monotypowego rodzaju solejrolia Soleirolia Gaudich. in Voy. Uranie: 504 (1830) (synonimy: Helxine Req., Helxine Bubani)[10]. Rodzaj należy do rodziny pokrzywowatych (Urticaceae), w obrębie której zaliczany jest do plemienia Boehmerieae Gaudichaud[2].
Rodzaj wyewoluował w miocenie oddzielając się jako siostrzany od linii prowadzącej do makaronezyjskiego rodzaju Gesnouinia oraz rodzaju parietaria Parietaria, które rozdzieliły się w pliocenie lub plejstocenie[11].
Nazwa rodzajowa upamiętnia Josepha François Soleirola (1781–1863), botanika z Korsyki[9].
- Synonimy homotypowe[3]
- Helxine soleirolii Req.
- Parietaria soleirolii (Req.) Spreng.
- Synonimy heterotypowe[3]
- Parietaria cretica Moris
- Parietaria repens Soleirol ex Mutel
- Soleirolia corsica Gaudich.
- Soleirolia repens Kuntze
Zastosowanie
Roślina uprawiana jako okrywowa w szklarniach[8] i donicach[4], w klimacie ciepłym także w ogrodach skalnych i parkach[6]. W pojemnikach bywa uprawiana w celu zadarniania powierzchni pod innymi roślinami[12] lub samodzielnie, wówczas zwykle jako roślina wisząca (zwłaszcza młode, bujnie rosnące okazy mogą tworzyć atrakcyjne, kuliste formy)[5]. W uprawach szklarniowych roślina ta bywa chwastem[13].
Uprawa
Wymaga stanowisk cienistych lub półcienistych, nie może być narażona na bezpośrednie promienie słoneczne. Zimą optymalnie rośnie w temperaturach z zakresu 5–15°C, w wyższych może tracić liście. Wymaga stale wilgotnego podłoża, ale zaleganie wody powoduje gnicie korzeni i pędów. W pomieszczeniach ogrzewanych i latem wymaga zraszania. Rozmnażana jest wegetatywnie przez podział łatwo korzeniących się pędów. Zaleca się sadzić rośliny w pojemnikach o szerokości większej niż ich głębokość[4]. Dobrze rośnie w podłożu piaszczystym zmieszanym z kompostem[12] lub utworzonym z kory i słabo rozłożonego torfu w równych proporcjach[4].
W uprawie doniczkowej rzadko udaje się roślinę utrzymać dłużej niż rok, natomiast w ogrodach w odpowiednich warunkach klimatycznych może utrzymywać się bardzo długo[4]. Krótki okres produkcji i szybki wzrost pozwala na kilkukrotne odtwarzanie roślin w ciągu roku[5].
Uprawiane są odmiany o barwnych liściach[4]:
- 'Argentea' – liście jasnozielonosrebrzyste;
- 'Aurea' – liście jasnożółtozielone.
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2023-10-21] (ang.).
- ↑ a b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2023-10-21] (ang.).
- ↑ a b c d e Soleirolia soleirolii (Req.) Dandy, [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-10-21] .
- ↑ a b c d e f g h i j PatrickP. Mioulane PatrickP. (red.), Rośliny pokojowe. Praktyczna encyklopedia, Warszawa: Hachette Livre Polska, 2009, s. 268, ISBN 978-83-7575-544-2 .
- ↑ a b c d e f g MieczysławM. Czekalski MieczysławM., Rośliny ozdobne do dekoracji wnętrz, Poznań: Wydawnictwo Akademii Rolniczej w Poznaniu, 1996, s. 126-127, ISBN 83-7160-011-9 .
- ↑ a b c Słownik botaniczny. Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.). Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 293. ISBN 83-214-1305-6.
- ↑ a b c TarekT. Hamel TarekT., AmirA. Boulemtafes AmirA., Découverte d’une endémique tyrrhénienne Soleirolia soleirolii (Urticaceae) en Algérie (Afrique du Nord), „Fl. Medit.”, 27, 2017, s. 185-193 [dostęp 2023-10-21] .
- ↑ a b David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 867, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
- ↑ a b c d e f g Soleirolia Gaudich., [w:] floraiberica.es [online], Real Jardín Botánico, CSIC [dostęp 2023-10-21] .
- ↑ Genus Soleirolia Gaudich., [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [online], USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System [dostęp 2023-10-21] .
- ↑ ChristinaCh. Schüßler ChristinaCh. i inni, Island biogeography of the Macaronesian Gesnouinia and Mediterranean Soleirolia (Parietarieae, Urticaceae) with implications for the evolution of insular woodiness, „Taxon”, 68 (3), State Natural History Museum Stuttgart, 2019, s. 537-556, DOI: 10.1002/tax.12061 .
- ↑ a b ZbigniewZ. Haber ZbigniewZ., Doniczkowe rośliny ozdobne, Poznań: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1992, s. 385-386, ISBN 83-09-01571-2 .
- ↑ Heywood V.H., Brummitt R.K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 327-328. ISBN 1-55407-206-9.
- Britannica: plant/baby-tears
- SNL: husfred
- EoL: 594937
- EUNIS: 185142
- Flora of North America: 233501251
- FloraWeb: 11084
- GBIF: 2984366
- identyfikator iNaturalist: 79147
- IPNI: 856545-1
- ITIS: 19172
- NCBI: 1053382
- Plant Finder: 287425
- identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): kew-2596260
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:856545-1
- Tela Botanica: 65040
- identyfikator Tropicos: 33400367
- USDA PLANTS: SOSO
- CoL: 4Y5GK