Samogłoska
Samogłoska – głoska, przy powstawaniu której uczestniczą jedynie więzadła głosowe, a strumień powietrza swobodnie przepływa przez kanał głosowy. Samogłoski charakteryzują się regularnym rozkładem energii akustycznej, mają wyraźną strukturę formantową, która decyduje o ich barwie. Podczas ich artykulacji słychać tylko jedną głoskę[1][2]. Niektórzy językoznawcy kwestionują tę metodę definicji samogłosek jako niejednoznaczną i wzbudzającą wątpliwości i proponują w zamian metodę dystrybucyjną, polegającą na badaniu roli i kontekstu poszczególnych głosek w izolowanych wyrazach w poszczególnych językach[3].
Symbole samogłosek w międzynarodowej transkrypcji fonetycznej IPA przedstawia poniższa tabela:
- p
- d
- e
|
Uwaga. Jeśli podano dwa symbole, to znajdujący się po lewej stronie oznacza samogłoskę niezaokrągloną, a po prawej zaokrągloną.
Klasyfikacja samogłosek
Podziału można dokonać ze względu na[4][5]:
- poziomy ruch języka – s. przednie, środkowe (centralne), tylne
- pionowy ruch języka – s. wysokie (przymknięte), średnie, niskie (otwarte)
- kształt warg – s. niezaokrąglone, zaokrąglone
- udział rezonatora nosowego – s. ustne, nosowe (zapisywane z tyldą nad symbolem samogłoski).
Pule fonemiczne samogłosek
Liczba fonemów samogłoskowych w językach naturalnych waha się od kilku do kilkudziesięciu[potrzebny przypis]. Przykłady języków z daną liczbą fonemów samogłoskowych[potrzebny przypis]:
- 2: ubyski;
- 3: egipski, arabski klasyczny i piraha;
- 4: akadyjski;
- 5: hiszpański, rosyjski, hebrajski, japoński;
- 6: polski, ukraiński;
- 7: włoski;
- 8: turecki;
- 10: czeski, łacina;
- 12: angielski (w najczęstszych odmianach);
- 13: portugalski;
- 14: węgierski;
- 15: niemiecki;
- 16: francuski;
- ok. 30: taa.
Zobacz też
Zobacz hasło samogłoska w Wikisłowniku |
- iloczas
- klasyfikacja samogłosek
- głoska
- spółgłoska
- samogłoska nosowa
- trójkąt samogłoskowy (Benniego)
- trójkąt samogłoskowy (Hellwaga)
- diagram samogłoskowy
- samogłoski kardynalne
Przypisy
- ↑ Cruttenden 2008 ↓, s. 50.
- ↑ Peter Roach: A Little Encyclopedia of Phonetics. [w:] University of Reading [on-line]. s. 87. [dostęp 2019-02-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-11-18)]. (ang.).
- ↑ PeterP. Roach PeterP., English Phonetics and Phonology, Cambridge University Press, 2009, ISBN 978-0-521-71740-3 .
- ↑ Nagórko 2007 ↓, s. 27 i nast..
- ↑ Bąk 1977 ↓, s. 56.
Bibliografia
- AlicjaA. Nagórko AlicjaA., Zarys gramatyki polskiej, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 2007, ISBN 978-83-01-15390-8 .
- AlanA. Cruttenden AlanA., Gimpson's Pronunciation of English, wyd. 7, Londyn: Hodder Education, 2008, ISBN 978-0-340-958773 .
- PiotrP. Bąk PiotrP., Gramatyka języka polskiego - zarys popularny, Warszawa: Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”, 1977, ISBN 83-214-0923-7 .
- Britannica: topic/vowel
- БРЭ: 2363734
- Nacionālā enciklopēdija: 1698
- SNL: vokal_-_språklyd