Rutewka orlikolistna
Systematyka[1][2] | |||
Domena | eukarionty | ||
---|---|---|---|
Królestwo | rośliny | ||
Podkrólestwo | |||
Nadgromada | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Nadklasa | okrytonasienne | ||
Klasa | Magnoliopsida | ||
Nadrząd | jaskropodobne | ||
Rząd | jaskrowce | ||
Rodzina | jaskrowate | ||
Rodzaj | rutewka | ||
Gatunek | rutewka orlikolistna | ||
Nazwa systematyczna | |||
Thalictrum aquilegiifolium L. Sp. pl. 1:547. 1753 | |||
| |||
|
Rutewka orlikolistna (Thalictrum aquilegiifolium L.) – gatunek roślin z rodziny jaskrowatych. Występuje w Azji (na znacznych obszarach Rosji, w Chinach, Japonii, Turcji) oraz na prawie całym obszarze Europy[3] Jest pospolity w całej Polsce, jest również uprawiany[4].
Morfologia
- Pokrój
- Roślina wieloletnia z trwałym kłączem, rosnąca pojedynczo lub w kępkach.
- Łodyga
- Naga, dołem pojedyncza, górą rozgałęziająca się łodyga wyrasta najczęściej na wysokość 50–100 cm. Jednak jej wysokość bardzo zależy od warunków środowiska. W trudnym wysokogórskim środowisku Tatr może mieć tylko kilka cm wysokości, w dobrych warunkach na niżu może osiągnąć nawet 150 cm.
- Liście
- Na jednej łodydze występuje od 2 do 4 kilkakrotnie pierzasto dzielonych liści, osadzonych naprzemianlegle. Liście mają ogonki liściowe. Dolne liście tworzą w nasadzie pochewkę otaczającą łodygę, górne mają wąski, błoniasty przylistek na rozgałęzieniach ogonka.
- Kwiaty
- Wyrastają na długich szypułkach z kątów liści i zebrane są w kwiatostan typu wiecha. Pojedyncze kwiatki są drobne, składają się z 4 działek, kilku słupków i bardzo wielu pręcików. Kwiatostany mają kolor biały lub różowofioletowy. Płatki korony opadają szybko. Kwiaty bez miodników. Największą ozdobą kwiatów są fioletowe lub fioletowo-różowe pręciki, górą maczugowato zgrubione, które wyglądają, jak puszysta kulka.
- Owoc
- Trójkanciaste, oskrzydlone niełupki na długich trzonkach.
- Pokrój
- Liść
- Kwiatostan
- Owoce
Biologia i ekologia
Bylina, hemikryptofit. Wydziela, szczególnie pod wieczór, przyjemny i bardzo silny zapach, podobny do zapachu konwalii. Jej przedsłupne kwiaty zapylane są przez owady lub przez wiatr, mogą być również samopylne[5]. Kwitnie od maja do czerwca. Rośnie w wilgotnych lasach i małych zaroślach, na łąkach, nad potokami w ziołoroślach. W Tatrach jest rośliną pospolitą, dochodzi do wysokości 1827 m n.p.m. Jest gatunkiem charakterystycznym dla klasy (Cl.) Betulo-Adenostyletea[6].
Zastosowanie i uprawa
- Jest uprawiana jako roślina ozdobna na rabatach. Jest w pełni mrozoodporna, może rosnąć na stanowisku słonecznym lub półcienistym, na przepuszczalnej glebie[7]. Rozmnaża się przez podział rozrośniętych kęp wczesną wiosną lub przez wysiew nasion jesienią[7].
- Liści tej rośliny używano dawniej do barwienia wełny na żółto[5].
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-07] (ang.).
- ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-05].
- ↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
- ↑ a b Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973.
- ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
- ↑ a b GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
Bibliografia
- Zofia Radwańska-Paryska: Rośliny tatrzańskie. Warszawa: WSiP, 1988. ISBN 83-09-00256-4.
- Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
- SNL: akeleiefrøstjerne
- BioLib: 38368
- EoL: 591134
- EUNIS: 176672
- FloraWeb: 5893
- GBIF: 6376340
- identyfikator iNaturalist: 406483
- IPNI: 714234-1
- ITIS: 821191
- NCBI: 619227
- Plant Finder: 286093
- identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): kew-2513374
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:714234-1
- Tela Botanica: 67476
- identyfikator Tropicos: 27100240
- CoL: 56246