Pszczyna (gmina)
| gmina miejsko-wiejska | |||||
 Urząd miasta w Pszczynie | |||||
| |||||
| Państwo |
| ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| TERC | 2410053 | ||||
| Burmistrz | Dariusz Skrobol (2010) | ||||
| Powierzchnia | 174,01 km² | ||||
| Populacja • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość | 291,6 os./km² | ||||
| Nr kierunkowy | 32 | ||||
| Kod pocztowy | 43-200 | ||||
| Tablice rejestracyjne | SPS | ||||
Adres urzędu: Rynek 243-200 Pszczyna | |||||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||||
| |||||
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
 49°59′N 18°56′E/49,978056 18,941667 | |||||
| |||||
| Strona internetowa | |||||
| Biuletyn Informacji Publicznej | |||||
Pszczyna – gmina miejsko-wiejska w województwie śląskim, w powiecie pszczyńskim. W latach 1977–1998 gmina położona była w województwie katowickim.
Siedziba gminy to Pszczyna.
Sołectwa:
- Brzeźce
- Czarków
- Ćwiklice
- Jankowice
- Łąka
- Poręba
- Piasek
- Rudołtowice
- Studzienice
- Studzionka
- Wisła Mała
- Wisła Wielka
Zmiany terytorialne:
- W latach 1975–1977 Studzionka, Wisła Mała i Wisła Wielka były dzielnicami Pszczyny.
- W latach 1975–1991 Goczałkowice-Zdrój były dzielnicą Pszczyny.
- W latach 1975–1997 Brzeźce, Ćwiklice, Łąka, Poręba i Rudołtowice były dzielnicami Pszczyny.
Na terenie gminy działa prywatne, śmigłowcowe lądowisko Pszczyna.
Według danych z 31 grudnia 2021 roku[1] gminę zamieszkiwało 50 616 osób.
Historia
Gmina zbiorowa Pszczyna-Wieś powstała w grudniu 1945[2] w powiecie pszczyńskim w woj. śląskim (śląsko-dąbrowskim)[3]. Według stanu z 1 stycznia 1946 gmina składała się z 7 gromad: Czarków, Ćwiklice, Jankowice, Łąka, Piasek, Poręba i Studzienice[4]. 6 lipca 1950 zmieniono nazwę woj. śląskiego na katowickie[5], a 9 marca 1953 kolejno na woj. stalinogrodzkie[6].
Według stanu z 1 lipca 1952 gmina składała się z 7 gromad: Czarków, Ćwiklice, Jankowice, Łąka, Piasek, Poręba i Studzienice[7]. 1 stycznia 1954 do gminy Pszczyna przyłączono części gromad Ligota i Zabrzeg z gminy Zabrzeg w powiecie bielskim w tymże województwie[8]. Gmina została zniesiona 29 września 1954 wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin[9].
Osobne artykuły: Ćwiklice (gromada), Jankowice (gromada w powiecie pszczyńskim), Łąka (gromada w powiecie pszczyńskim), Piasek (gromada w powiecie pszczyńskim), Poręba (gromada) i Wisła Wielka (gromada).
W związku z reaktywowaniem gmin z dniem 1 stycznia 1973 gminy Pszczyna nie odtworzono[10], a jej 7 dawnych gromad (z lat 1945–1954) weszły – jako sołectwa – w skład ościennych gmin[11]:
- Czarków i Piasek – do gminy Kobiór
- Ćwiklice – do gminy Goczałkowice Zdrój
- Jankowice i Studzienice – do gminy Bojszowy
- Łąka i Poręba – do gminy Wisła Wielka
27 maja 1975 zwiększono powierzchnię miasta Pszczyny – tworząc tzw. Wielką Pszczynę – przez przyłączenie obszarów sąsiednich gmin[12]:
- gminę Goczałkowice-Zdrój (Ćwiklice, Goczałkowice-Zdrój i Rudołtowice); oraz
- gminę Wisła Wielka (Łąka, Poręba, Brzeźce, Studzionka, Wisła Mała i Wisła Wielka).
1 lutego 1977 reaktywowano gminę wiejską Pszczyna, w skład której weszły sołectwa[13]:
- Jankowice i Studzienice – ze znoszonej gminy Bojszowy;
- Czarków i Piasek (ze znoszonej gminy Kobiór); oraz
- Studzionka, Wisła Mała i Wisła Wielka – wyłączone z miasta Pszczyny.
1 lutego 1992 połączono miasto i gminę Pszczyna w jedną gminę (tzw. miejsko-wiejską)[14]; jednocześnie z miasta Pszczyny wyłączono Goczałkowice-Zdrój, które ponownie utworzyły odrębną gminę Goczałkowice-Zdrój, choć składającą się już z samych Goczałkowic-Zdroju (Ćwiklice oraz Rudołtowice[15] pozostały nadal w granicach miasta Pszczyny)[16].
1 stycznia 1998 odłączono od miasta Pszczyny pozostałe pięć z przyłączonych do niego w 1975 sołectw – Brzeźce, Ćwiklice, Łąkę, Porębę i Rudołtowice, włączając je jako sołectwa do gminy Pszczyna[17].
Struktura powierzchni
Według danych z roku 2002[18] gmina Pszczyna ma obszar 174,01 km², w tym:
- użytki rolne: 56%
- użytki leśne: 29%
Gmina stanowi 36,75% powierzchni powiatu.
Demografia
Dane z 31 grudnia 2005:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| Populacja | 49 831 | 100 | 25 710 | 51,6 | 24 121 | 48,4 |
| Gęstość zaludnienia [mieszk./km²] | 286,4 | 147,8 | 138,6 | |||
- Piramida wieku mieszkańców gminy Pszczyna w 2014 roku[19].
Sąsiednie gminy
Bestwina, Bojszowy, Czechowice-Dziedzice, Goczałkowice-Zdrój, Kobiór, Miedźna, Pawłowice, Strumień, Suszec
Przypisy
- ↑ Gmina Pszczyna w liczbach | Urząd Miejski w Pszczynie [online], www.pszczyna.pl [dostęp 2022-02-05] .
- ↑ Rozporządzenie Wojewody Śląsko-Dąbrowskiego z dnia 27 listopada 1945 (Śląsko-Dąbrowski Dziennik Wojewódzki, Nr. 34, Kat, dnia 22 grudnia 1945 r.).
- ↑ Na podstawie ustawy z dnia 11 września 1944 o organizacji i zakresie działania rad narodowych (Dz.U. z 1944 r. nr 5, poz. 22) oraz dekretu z 23 listopada 1944 o organizacji i zakresie działania samorządu terytorialnego (Dz.U. z 1944 r. nr 14, poz. 74).
- ↑ Podział administracyjny województwa śląsko-dąbrowskiego wraz ze skorowidzem gmin i gromad (według stanu z dnia 1 stycznia 1946). Katowice, Wrocław: Instytut Śląski, 1947.
- ↑ Dz.U. z 1950 r. nr 28, poz. 255.
- ↑ Dz.U. z 1953 r. nr 13, poz. 51.
- ↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa.
- ↑ Dz.U. z 1953 r. nr 41, poz. 187.
- ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191.
- ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312.
- ↑ Uchwała Nr XX/99/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie katowickim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach z dnia 20 grudnia 1972 r., Nr. 12, Poz. 103).
- ↑ Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 22 maja 1975 r. w sprawie zmiany granic niektórych miast w województwie katowickim (Dz.U. z 1975 r. nr 15, poz. 88).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 25 stycznia 1977 r. w sprawie połączenia, zniesienia, utworzenia, zmiany granic i nazw gmin oraz ustalenia siedzib gminnych organów władzy i administracji państwowej w województwie katowickim (Dz.U. z 1977 r. nr 3, poz. 14).
- ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 września 1991 r. w sprawie podziału lub połączenia niektórych miast i gmin, w których dotychczas działały wspólne organy, oraz zmiany i ustalenia ich nazw i siedzib (Dz.U. z 1991 r. nr 87, poz. 397).
- ↑ Rudołtowice należały w latach 1945–1954 oraz 1973–75 do gminy Goczałkowice-Zdrój.
- ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 grudnia 1991 r. w sprawie utworzenia, zmiany granic i ustalenia siedzib niektórych gmin w województwach: warszawskim, białostockim, bielskim, częstochowskim, katowickim, kieleckim, leszczyńskim, lubelskim, łomżyńskim, nowosądeckim, olsztyńskim, opolskim, ostrołęckim, pilskim, piotrkowskim, poznańskim, skierniewickim, suwalskim, szczecińskim, tarnobrzeskim, toruńskim, włocławskim, zamojskim i zielonogórskim oraz nadania niektórym gminom statusu miasta (Dz.U. z 1991 r. nr 115, poz. 497).
- ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 16 września 1997 r. w sprawie utworzenia gminy, ustalenia granic, nazw i siedzib władz niektórych gmin oraz zmiany granic niektórych miast w województwach: białostockim, bydgoskim, ciechanowskim, elbląskim, gdańskim, jeleniogórskim, katowickim, kieleckim, konińskim, krośnieńskim, lubelskim, nowosądeckim, opolskim, pilskim, poznańskim, przemyskim, rzeszowskim, siedleckim, suwalskim, tarnobrzeskim i zamojskim (Dz.U. z 1997 r. nr 116, poz. 742).
- ↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
- ↑ Gmina Pszczyna w liczbach. Gmina Pszczyna – Dane demograficzne [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-16] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
- p
- d
- e
Gmina Pszczyna
- Siedziba gminy: Pszczyna
| Miasto | |
|---|---|
| Wsie |
|
| Osady |
|
| Osada leśna |
|
| Części miasta |
|
| Części wsi |
|
- p
- d
- e
| Miasta | |
|---|---|
| Gminy miejsko-wiejskie |
|
| Gminy wiejskie |
|
- p
- d
- e
Powiat pszczyński (1922–1975)
- Siedziba powiatu – Pszczyna
| Przynależność wojewódzka |
|
|---|---|
| Miasta (1922–75*) |
|
| Gminy wiejskie jednostkowe (1922–1945) |
|
| Obszary dworskie (1922–1924***) |
|
| Gminy wiejskie zbiorowe (1945–54 i 1973–75*) |
|
| Gromady (1954–72) |
|
- * do 31 maja 1975
- ** do 26 maja 1975
- *** → oznacza gminy jednostkowe bądź miasta, do których włączono zniesione obszary dworskie 1.10.1924
- p
- d
- e
|
