Pozaukładowe jednostki miary
Ten wykaz zawiera pozaukładowe jednostki miary, czyli jednostki nienależące do układu SI. Pojęcie to bywa także używane do określenia jednostek nienależących do żadnego układu jednostek miar, albo nienależących do rozpatrywanego układu jednostek miar.
Wyodrębnione zostały jednostki miar określone ustawowo jako legalne w Polsce[1].
Ciepło, energia i praca
W układzie SI, dżul (J)
- Jednostki dopuszczone do legalnego stosowania w Polsce
- elektronowolt (eV)
- watogodzina (Wh) i pochodne np. kilowatogodzina (kWh)
- pozostałe
- British Thermal Unit (BTU)
- erg (erg)
- kilogramometr (kGm)
- termia (th)
- warogodzina (varh)
- kaloria (cal), częściej kilokaloria (kcal) (do dziś często używana w dietetyce i przemyśle żywieniowym)
Ciśnienie
W układzie SI paskal (Pa)
- Jednostki dopuszczone do legalnego stosowania w Polsce
- milimetr słupa rtęci (mmHg) (dopuszczone do opisu ciśnienia krwi i innych płynów ustrojowych)
- bar (bar)
- atmosfera techniczna (at)
- atmosfera fizyczna (czasem atmosfera normalna) (atm)
- Inne
- milimetr słupa wody (mmH2O) (używane do określenia ciśnienia krwi)
Czasu
W układzie SI sekunda (s)
- Inne
- Jednostki czasu
- kwarta
- tercja
- kwadrans
- tydzień
- miesiąc
- rok
- dekada
- wiek
- tysiąclecie
- motogodzina (mth)
- Jednostki geologiczne
- moment (chronologia)
- chron
- wiek (geologia)
- epoka geologiczna
- okres (geologia)
- era (chronologia)
- eon
- Jednostki religijne
- Jednostki czasu
W układzie SI metr (m)
- Jednostki stosowane w astronomii:
- Jednostki stosowane w określonych dziedzinach
- U (elektronika)
- punkt typograficzny
- cycero (poligrafia)
- kwadrat (poligrafia)
- angstrem (Å)
- X
- Jednostki oparte na wymiarach ciała człowieka:
- palec
- pouce
- pulgada
- cal (in)
- stopa (ft)
- Długość drogi
- jard (y)
- krok
- liga morska
- liga lądowa
- mila (mi)
- mila admiralska
- mila angielska
- mila geograficzna
- mila londyńska
- mila morska (NM)
- kabel
- mila polska
- mila rzymska
- passus
- parasanga
- mila wrocławska
- staja
- Inne
- ławka
- linia
- furlong
- pręt
- metr katolicki
Ilości materii
w układzie SI jednostka liczności materii mol (mol)
w układzie SI radian (rad m/m)
w układzie SI kulomb (C)
- Jednostki dopuszczone do legalnego stosowania w Polsce
- amperogodzina (Ah)
- Inne
Masy
w układzie SI kilogram (kg)
- Jednostki dopuszczone do legalnego stosowania w Polsce
- karat metryczny (ct)
- tona (t)
- zunifikowana jednostka masy atomowej (u)
- Inne
W układzie SI wat (W)
- Jednostki dopuszczone do legalnego stosowania w Polsce
- war (var)
- woltoamper (VA)
- Inne
- koń mechaniczny (KM)
- koń parowy (HP)
- koń przeliczeniowy
- Shaft horsepower (SHP)
W układzie SI amper (A)
- Inne
- biot
W układzie SI: kandela (cd) oraz jednostki pochodne układu SI: lumen (lm) i luks (lx)
Jednostka pozaukładowa:
- świeca
w układzie SI metr sześcienny (m³)
- Jednostki dopuszczone do legalnego stosowania w Polsce
- litr (l)
- Inne
w układzie SI metr kwadratowy (m²)
- Jednostki dopuszczone do legalnego stosowania w Polsce
- ar (a) i pochodna hektar (ha) – pole powierzchni gruntów rolnych i terenów budowlanych
- barn (b) – jednostka przekroju czynnego
W układzie SI metr na sekundę (m/s)
- Inne
- mach (Ma)
- kilometr na godzinę (km/h, kmph)
- mila na godzinę (m/h, mph)
- węzeł (kt)
- c (ułamek prędkości światła w próżni)
W układzie SI bekerel (Bq)
- Inne
- kiur (Ci)
W układzie SI niuton (N)
- Inne
- kilogram-siła (kilopond)
- dyna
W układzie SI mol na metr sześcienny (mol/m³)
W układzie SI kelwin (K)
- Jednostki dopuszczone do legalnego stosowania w Polsce
- stopnie Celsjusza (°C)
- Inne
- stopnie Fahrenheita
- stopnie Rankine’a
- stopnie Réaumura
- stopnie Rømera
- stopnie Delisle’a
- stopnie Newtona
Zdolność skupiająca soczewki lub układu optycznego
- Jednostki dopuszczone do legalnego stosowania w Polsce
Inne
- Jednostki dopuszczone do legalnego stosowania w Polsce
- Inne
- miurg
- denier (DEN)
- DIN
- dol
- lpmm
- metr bieżący
- paczkolata - jednostka określająca liczbę wypalonych papierosów, stosowana w dokumentacji medycznej
- pH
- szczypta
- kropla
- łyżeczka
- łyżka stołowa
- małpka
- kwaterka
- wiadro
- worek
- pęczek
- funt
- kobiałka (łubianka)
- taczka
- szklanka
- na koniec noża
- kieliszek mały
- kieliszek do wina
- filiżanka
- garść liści
- szczypta liści
- egzemplarz (egz.) - jeden przedmiot z grupy jednorodnych przedmiotów
- komplet (kpl.) - pełny zestaw elementów, które stanowią pewną całość
- opakowanie (opk.)
- skrzynia
- sztuka (szt.) - pojedynczy przedmiot, egzemplarz, element
- ryza
- karton
- kontener
- paleta
- pasażerokilometr
- taczka
- tonokilometr
- wozogodzina
- wozokilometr
Przypisy
- ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 czerwca 2020 r. w sprawie legalnych jednostek miar (Dz.U. z 2020 r. poz. 1024).
Bibliografia
- Le Système international d’unités (fr.) lub The International System of Units (SI) (ang.) wydanie 8. Organisation Intergouvernementale de la Convention du Mètre (tzw. SI brochure)
- Dyrektywa Rady 80/181/EWG
- Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/3/WE z dnia 11 marca 2009 r. zmieniająca dyrektywę Rady 80/181/EWG w sprawie zbliżenia ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do jednostek miar
Linki zewnętrzne
- Przelicznik miar
- Witryna o miarach