Phyllospadix

Phyllospadix

Phyllospadix sp.

Systematyka^[1]^[2]

Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

Nadgromada

Gromada

Podgromada

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

żabieńcowce

Rodzina

zosterowate

Rodzaj

Phyllospadix

Nazwa systematyczna

Phyllospadix Hook.
Fl. Bor.-Amer. 2: 171 (1838)

Typ nomenklatoryczny

Phyllospadix scouleri Hook.

Zasięg

Systematyka w Wikispecies

Multimedia w Wikimedia Commons

Phyllospadix Hook. – rodzaj traw morskich należący do rodziny zosterowatych (Zosteraceae), obejmujący 6 gatunków występujących w Oceanie Spokojnym, na wybrzeżach Azji (od dalekiego wschodu Rosji do Japonii i Korei) oraz Ameryki Północnej (od Kanady do Meksyku)^[3].

Nazwa naukowa rodzaju pochodzi od greckich słów φύλλον (phyllon – liść) i σπάδιξ (spadix – kolba)^[4].

Morfologia

Pokrój: Trawy morskie przytwierdzone do skał^[5].

Łodyga: Rozgałęziające się monopodialnie kłącze z 2 wiązkami naczyniowymi w korze wtórnej^[6].

Korzenie: Korzenie wyrastają w międzywęźlach, w wiązkach po dwa lub w 2 rzędach po 3–5^[5].

Liście: Liście równowąskie, zwykle skórzaste, z 3–7 równoległymi żyłkami przewodzącymi, o drobnoząbkowanych brzegach^[6]. Pochwy liściowe otwarte, szybko rozkładające się do postaci wiązki włókien^[5].

Kwiaty: Rośliny dwupienne. Kwiaty zebrane w równowąską kolbę, wpierw otoczoną przez podsadkę w postaci pochwy kwiatostanowej, po dojrzeniu wystającą z pochwy^[6], wyrastającą z pachwin liści, siedzącą, spłaszczoną, z rzędem wyraźnych klapowatych wyrostków po obu stronach osi^[5]. Kolby z kwiatami żeńskimi z przysadkami. Słupki pojedyncze, z krótką szyjką i dwoma włoskowatymi znamionami^[6], rożkowate^[5]. Kolby męskie ze szczątkowymi słupkami^[5]. Pręciki z dwukomorowymi główkami^[6].

Owoce: Pestkowce, rożkowate^[5], z krótkim dzióbkiem^[6].

Biologia i ekologia

Rozwój: Wieloletnie, wodne geofity (hydrogeofity)^[3], wodopylne.

Siedlisko: Strefy litoralne oceanów i mórz, na skałach, na płyciznach, często wynurzają się w czasie odpływu^[5].

Cechy fitochemiczne: Rośliny z gatunku Phyllospadix iwatensis zawierają flawony: hispidulinę i luteolinę oraz specyficzny alkaloid: phyllospadine^[7].

Systematyka

Pozycja rodzaju według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016): Rodzaj należy do rodziny zosterowatych (Zosteraceae Dumort.), rzędu żabieńcowców (Alismatales Dumort.), w kladzie jednoliściennych (monocots)^[2].

Gatunki^[3]

Phyllospadix iwatensis Makino
Phyllospadix japonicus Makino
Phyllospadix juzepczukii Tzvelev
Phyllospadix scouleri Hook.
Phyllospadix serrulatus Rupr. ex Asch.
Phyllospadix torreyi S.Watson

Zagrożenie i ochrona

Poza P. juzepczukii wszystkie gatunki Phyllospadix zostały ujęte w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych:

Phyllospadix iwatensis – ze statusem VU (narażony)
Phyllospadix japonicus – ze statusem EN (zagrożony)
Phyllospadix scouleri – ze statusem LC (mniejszej troski)
Phyllospadix serrulatus – ze statusem LC (mniejszej troski)
Phyllospadix torreyi – ze statusem LC (mniejszej troski)

Rośliny te są zagrożone przez działalność człowieka w strefie przybrzeżnej, głównie związaną z gospodarką morską, a także utwardzaniem linii brzegowej i uprawami wodorostów. Populacje P. iwatensis i P. japonicus są stale malejące^[8].

Zastosowanie

Rośliny spożywcze: Kłącza i liście Phyllospadix scouleri, Ph. serrulatus i Ph. torreyi są jadane na surowo lub ugotowane, szczególnie z ikrą śledzi pacyficznych^[9]. Całe rośliny, w tym słonawe liście, są suszone przez rdzenną ludność Ameryki Północnej jako zapasy na zimę^[10].

Rośliny magiczne: Indianie Kwakwala okładają liśćmi Phyllospadix torreyi kołyski dzieci, aby te rosły silne^[9].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2016-01-23] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Rafaël Govaerts: World Checklist of Selected Plant Families. The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2011-02-06]. (ang.).
↑ Maureen L. Sullivan: The taxonomy of "seagrasses" surveyed from the higher taxa down through to the family level. Florida International University, 1994. [dostęp 2011-02-05]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Flora of North America. Vol. 22: Zosteraceae. [dostęp 2011-02-06]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Flora od China. Vol 23: Zosteraceae. [dostęp 2011-02-06]. (ang.).
↑ Michael F. Grundon: The Alkaloids: A Review of Chemical Literature: Vol 12 (Specialist Periodical Reports). Royal Society of Chemistry, s. 301. ISBN 978-0-85186-357-3. (ang.).
↑ IUCN 2010. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2010.4.. [dostęp 2011-02-05]. (ang.).
↑ ^a ^b Daniel E. Moerman: Native American ethnobotany. Portland, Or.: Timber Press, 1998, s. 395. ISBN 978-0-88192-453-4. (ang.).
↑ Plants For A Future. [dostęp 2011-02-06]. (ang.).