Ocypodidae

Ocypodidae[1]
Rafinesque, 1815
Ocypode cordimanus
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Podtyp	skorupiaki
Gromada	pancerzowce
Rząd	dziesięcionogi
Infrarząd	kraby
(bez rangi)	Thoracotremata
Nadrodzina	Ocypodoidea
Rodzina	Ocypodidae
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Ocypodidae – rodzina skorupiaków z rzędu dziesięcionogów i infrarzędu krabów. Obejmuje około 120 gatunków rozprzestrzenionych w strefie tropikalnej i umiarkowanej całego świata. Występują głównie w strefach pływów, ale znane są też gatunki lądowe. Cechują się grubym karapaksem i oczami na długich słupkach osadzonych w szerokich dołkach. Samce mają szczypce jednej strony większe niż drugiej.

Kraby te cechuje gruby, w obrysie prawie czworoboczny do prawie jajowatego karapaks z podziałem na regiony zaznaczonym w różnym stopniu^[2]. Region frontalny zwykle jest wąski lub bardzo wąski i tworzy płatek pomiędzy długimi słupkami ocznymi^[2][3]. Dołki oczne są szerokie i krawędzie orbitalne zajmują prawie cały przód karapaksu^[3]. Łączna długość krawędzi frontalnej i orbitalnych przekracza połowę największej szerokości karapaksu. Krawędzie przednio-boczne mogą być proste do silnie wypukłych^[2], opatrzone ząbkami lub ich pozbawione^[3].

Czułki drugiej pary mają małe lub szczątkowe biczyki, a w stanie spoczynku podginają się skośnie lub prawie poziomo. Narządy gębowe cechuje szeroki proepistom i całkowite lub prawie całkowite zamknięcie jamy przedgębowej (bukalnej) przez szczękonóża trzeciej pary^[2]. Głaszczki połączone są stawowo z meropoditem szczękonóża w kącie przednio-zewnętrznym lub w pobliżu tego kąta^[3]. U samców szczypce prawy i lewy są różnych rozmiarów. U większości gatunków między odnóżami krocznymi drugiej i trzeciej pary znajduje się szczoteczka z długich szczecinek, odgraniczająca prowadzącą do jamy skrzelowej kieszonkę. Sternum tułowia u samic jest z tyłu szerokie, u samców zaś zwężone. Otwory płciowe samców leżą na sternum, przylegając do szwu między 7 i 8 sternitem^[2].

Pleon (odwłok) samców jest prawie prostokątny i długi, telsonem sięgający w przód prawie do jamy gębowej, o segmentach od czwartego lub piątego do szóstego przynajmniej częściowo zlanych. Grube i silnie schitynizowane gonopody pierwszej pary mają na wierzchołku frędzel sztywnych szczecin^[2].

Skorupiaki te występują na całym świecie w morzach od strefy tropikalnej po umiarkowaną. Zasiedlają głównie strefy pływów^[2], gdzie kopią norki w piaszczystym i mulistym podłożu, a osadzenie oczu na wysokich słupkach zapewnia im szeroki kąt widzenia w płaskim terenie^[3]. Kilka gatunków przystosowało się do życia na lądzie i nie wymaga okresowego zalewania^[2].

Takson ten jako pierwszy wprowadził Rafinesque w 1815 roku. Zaliczano doń rodzaje Ocypode i Uca. W 1975 Crane dokonał rewizji rodzaju Uca wyróżniając w jego obrębie 9 podrodzajów oraz 92 gatunki i podgatunki^[4]. W 2013 Sakai i Türkay dokonali rewizji rodzaju Ocypode, wyróżniając 21 gatunków i wyodrębniając z niego monotypowy rodzaj Hoplocypode^[5]. W 2016 roku Shih wraz z siedmioma innymi karcynologami dokonał rewizji rodziny przy użyciu metod filogenetycznych. Zsynonimizowali oni Hoplocypode z Ocypode, podzielili dotychczasowy Uca na wiele rodzajów w dwóch podrodzinach oraz włączyli do Ocypodidae monotypowe Ucidinae, wcześniej klasyfikowane jako osobna rodzina^[2].

Systematyka rodziny po rewizji z 2016 przedstawia się następująco^[2]:

• podrodzina: Ocypodinae
  • Afruca Crane, 1975
  • Ocypode Weber, 1795
  • Uca Leach, 1814
• podrodzina: Gelasiminae
  • Austruca Bott, 1973
  • Cranuca Beinlich et von Hagen, 2006
  • Gelasimus Latreille, 1817
  • Leptuca Bott, 1973
  • Minuca Bott, 1954
  • Paraleptuca Bott, 1973
  • Petruca Shih, Ng et Christy, 2015
  • Tubuca Bott, 1973
  • Xeruca Shih, 2015
• podrodzina: Ucidinae Števčić, 2005
  • Ucides Rathbun, 1897