Linia kolejowa Sztutowo – Nowa Karczma

Linia

Sztutowo – Nowa Karczma
Dane podstawowe
Zarządca	Wehrmacht (1945) Polskie Koleje Państwowe (1948-1953)
Długość	ok. 38 km
Rozstaw szyn	750 mm
Dawny szlak kolejki między Przebrnem i Krynicą Morską. Resztki podkładów leżą w trawie na wydmie.
Historia
Lata budowy	styczeń-kwiecień 1945
Rok otwarcia	kwiecień 1945
Rok włączenia do PKP	maj 1945
Rok zawieszenia ruchu	1945-1948 (przed odbudową) wrzesień 1953 (po odbudowie)
Rok likwidacji	1965
Przebieg Legenda eksploatowana / istniejąca   zlikwidowana / rozebrana lub planowana kolej metro lub kolej lekka stacja kolejowa/stacja metra przystanek stacja bez ruchu pasażerskiego ładownia, posterunek ruchu itp przystanek częściowo używany koniec linii odcinek odcinek w tunelu odcinek na estakadzie wiadukt most tunel pod wodą zmiana kilometrażu granica państwowa / inna mijanka przejazd kolejowo-drogowy przeprawa promowa     odcinek zelektryfikowany   0,0 Sztutowo → Stegna 5 Kąty Rybackie 7 Ptaszków 21,2 Łysica (od 1958 r. Krynica Morska) Nowa Karczma Granica państwa
Multimedia w Wikimedia Commons

Linia kolejowa Sztutowo – Nowa Karczma – funkcjonująca w roku 1945 oraz w latach 1948-1953 wąskotorowa linia kolejowa.

Linia była budowana od końca stycznia do połowy kwietnia 1945 r. przez saperów Wehrmachtu. Punktem docelowym miały być okolice Alttief w pobliżu portu Pillau na terenie obecnego obwodu królewieckiego. Do budowy wykorzystano materiał z rozbieranych linii i bocznic kolejek żuławskich. Linię wyprowadzono ze stacji w Sztutowie i poprowadzono przez las w kierunku Kątów Rybackich, gdzie tor zbliżał się do wybrzeża. Na dalszym odcinku trasa wiodła równolegle do brzegu skręcając miejscami głębiej w las. Na znacznej długości poprowadzono ją jednak grzbietem nadmorskich wydm. Pomiędzy Kątami Rybackimi i Skowronkami zbudowano trzy mosty nad rowami przeciwczołgowymi. Ogółem Niemcy zdążyli wybudować około 50 km toru, który na całej długości był wykorzystywany jedynie przez kilkanaście dni. W trakcie zaciętych walk z Armią Czerwoną na przełomie kwietnia i maja 1945 infrastruktura została w znacznym stopniu zniszczona.

Po przejęciu administracji przez władze polskie podjęto decyzję o odbudowie odcinka Sztutowo – Krynica Morska^[1]. Do 1948 r. odbudowano mosty nad rowami przeciwczołgowymi, naprawiono miejscami podmyty albo zasypany tor i rozpoczęto przewozy na potrzeby Marynarki Wojennej, która wówczas przejęła z rąk sowieckich bazy w Skowronkach i Krynicy Morskiej. Wybudowana pospiesznie i ze słabych materiałów linia przysparzała wielu problemów. Po ukończeniu budowy szosy biegnącej wzdłuż Mierzei kolejka okazała się nieprzydatna i we wrześniu 1953 r. rozpoczęto jej rozbiórkę. Pozostawiono wówczas jedynie odcinek o długości ok. 3,5 km od Krynicy Morskiej w stronę Nowej Karczmy, który przetrwał do około 1965 r. Do dziś można spotkać na trasie pojedyncze podkłady i inne elementy nawierzchni kolejowej.

Na linii ze względu na ochronę lasów nadmorskich nigdy nie stosowano trakcji parowej.

• Do budowy i obsługi linii Wehrmacht dysponował czteroosiowymi lokomotywami spalinowymi typu HF 200 D(inne języki) o mocy 200 KM.
• W pierwszym okresie po odbudowie linii przez władze polskie stosowano trakcję konną, jednakże ze względu na trudny profil przysparzało to licznych kłopotów.
• W 1950 roku sprowadzono z Kolei Jabłonowskiej z Warszawy dwie trzyosiowe lokomotywy o mocy 100 KM. Pojazdy te okazały się bardzo awaryjne, co było jednym z czynników, które przesądziły o likwidacji linii.

• Roman Witkowski: Koleje Wąskotorowe na Żuławach, Kolpress, 2009.
• Roman Witkowski: Koleje Wąskotorowe na Żuławach Wiślanych – cykl artykułów w miesięczniku „Świat Kolei” nr: 2/2007, 8/2007, 12/2007, 3/2008, 9/2008 i 11/2008.
• „Wykaz Odległości Taryfowych Kolei Żelaznych” (POUFNE) z 1950 r.