Konopie
Cannabis sativa | |||
Systematyka[1][2] | |||
Domena | eukarionty | ||
---|---|---|---|
Królestwo | rośliny | ||
Podkrólestwo | |||
Nadgromada | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Nadklasa | okrytonasienne | ||
Klasa | Magnoliopsida | ||
Nadrząd | |||
Rząd | |||
Rodzina | konopiowate | ||
Rodzaj | konopie | ||
Nazwa systematyczna | |||
Cannabis L. Sp. Pl.: 1027 (1753)[3] | |||
| |||
| |||
|
Konopie (Cannabis L.) – rodzaj roślin należący do rodziny konopiowatych. Rodzaj dość powszechnie uznawany jest przez botaników za monotypowy z konopiami siewnymi (Cannabis sativa) jako jedynym gatunkiem. Część badaczy wydziela jednak kilka gatunków w obrębie rodzaju. Koncepcja wyróżnienia konopi indyjskich pojawiła się po raz pierwszy w roku 1783 w "Encyclopedique de botanique". Gatunek został opisany przez Jeana Baptiste Pierre Antoine de Monet de Lamarcka[4]. Badania genetyczne na roślinach pochodzących z różnych części świata potwierdzają politypową koncepcję rodzaju i pozwalają wyróżnić konopie siewne, indyjskie i dzikie oraz siedem taksonów domniemanych. Wyniki te pozwalają przypisać pulę genową roślin uprawianych na nasiona i włókna w Europie, Azji Mniejszej, Azji środkowej do C. sativum. Rośliny należące do puli genowej C. indica uprawiane są na nasiona i włókna w Azji wschodniej, jako narkotyk w Azji południowej, Afryce i Ameryce Łacińskiej oraz rosną jako rośliny dzikie w Indiach i Nepalu. Trzecia pula genowa obejmuje rośliny ruderalne w Azji środkowej[5]. Rośliny określane jako konopie dzikie C. ruderalis rejestrowane m.in. w Europie i Polsce, są zdziczałymi formami C. sativa i ich odrębność taksonomiczna jest wątpliwa[6].
Siostrzanym rodzajem jest chmiel Humulus[2]. Prawdopodobnie pierwotnym miejscem występowania konopi są okolice jeziora Kuku-nor na Wyżynie Tybetańskiej, skąd rodzaj rozprzestrzenił się do Europy około 6 mln lat temu i wschodnich Chin nieco ponad 1 milion lat temu. Najstarsze pozostałości pyłku na południe od Himalajów datowane są na około 325 600 lat temu, a w Japonii na około 10 000 lat temu[7].
- konopie siewne Cannabis sativa L.
Gatunki, których odrębność taksonomiczna jest kwestionowana[8][6]:
- konopie indyjskie Cannabis indica Lam.
- konopie dzikie Cannabis ruderalis Janisch.
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-21] (ang.).
- ↑ a b Cannabis L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-05-13].
- ↑ William A. Emboden. Cannabis — a polytypic genus. „Economic Botany”. 28 (3), s. 304–310, 1974. DOI: 10.1007/BF02861427. ISSN 0013-0001. (ang.).
- ↑ Karl W. Hillig. Genetic evidence for speciation in Cannabis (Cannabaceae). „Genetic Resources and Crop Evolution”. 52 (2), s. 161–180, 2005. DOI: 10.1007/s10722-003-4452-y. ISSN 0925-9864. (ang.).
- ↑ a b ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 48, 208, ISBN 978-83-62975-45-7 .
- ↑ John M.J.M. McPartland John M.J.M., WilliamW. Hegman WilliamW., TengwenT. Long TengwenT., Cannabis in Asia: its center of origin and early cultivation, based on a synthesis of subfossil pollen and archaeobotanical studies, „Vegetation History and Archaeobotany”, 2019, DOI: 10.1007/s00334-019-00731-8 (ang.).
- ↑ a b Genus Cannabis L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-05-13].
- Britannica: plant/cannabis-plant
- БРЭ: 2091011
- BioLib: 3465
- EoL: 72695
- Flora of China: 105522
- Flora of North America: 105522
- GBIF: 2984538
- identyfikator iNaturalist: 72032
- IPNI: 40737-1
- ITIS: 19108
- NCBI: 3482
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:30204649-2
- Tela Botanica: 86079
- identyfikator Tropicos: 40000735
- USDA PLANTS: CANNA
- CoL: 3GTP