Kisielnica kędzierzawa
 | |||
| Systematyka | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | grzyby | ||
| Typ | podstawczaki | ||
| Klasa | pieczarniaki | ||
| Rząd | uszakowce | ||
| Rodzina | uszakowate | ||
| Rodzaj | kisielnica | ||
| Gatunek | kisielnica kędzierzawa | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Exidia nigricans (With.) P. Roberts Mycotaxon 109: 220 (2009) | |||
| |||
Kisielnica kędzierzawa (Exidia nigricans (With.) P. Roberts) – gatunek grzybów z rodziny uszakowatych (Auriculariaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
Pozycja w klasyfikacji: Auriculariaceae, Auriculariales, Auriculariomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi według Index Fungorum[1].
Po raz pierwszy opisał go w 1776 r. William Whitering, nadając mu nazwę Tremella nigricans. Obecną nazwę nadał mu P. Roberts w 2009 r.[1]
Synonimy naukowe:
- Exidia plana Donk 1966
- Tremella nigricans With. 1776
- Tremella plana F.H. Wigg. 1780[2].
Nazwę polską zarekomendował Władysław Wojewoda w 1998 r. (dla synonimu Exidia plana). W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako kisielec brodawkowany, kisielec przypłaszczony, wypotek gruczołkowaty, wypotek gruczołkowy, kisielec kędzierzawy[3].
Badania molekularne wykazały wielkie podobieństwo między Exidia nigricans i Exidia glandulosa[4].
Morfologia
- Owocnik
Za młodu szary, kulisty lub miseczkowaty, później mózgowato-pofałdowany; górna powierzchnia delikatnie punktowana, ciemna, szarobrązowa do czarnej. W stanie wilgotnym jest miękki i wewnątrz przejrzysto galaretowaty, wyschnięty staje się twardy, skorupiasty. Po uwodnieniu ponownie pęcznieje i znów staje się galaretowaty[5]. Każdy indywidualny owocnik przymocowany jest do podłoża. Sąsiednie owocniki zlewają się z sobą, czasami tworząc duże pakiety galaretowatej masy[6].
- Zarodniki
Cylindryczne, wygięte, o gładkiej powierzchni. Rozmiary: 9,5-23 × 3,5–7 μm[7].
- Miąższ
Czarniawy do brązowawego, przeświecający, galaretowaty, bezwonny[8].
Występowanie i siedlisko
Podano jej występowanie w Europie i Nowej Zelandii. W Europie sięga na północy po 55,7 stopień szerokości geograficznej (na południu Półwyspu Skandynawskiego)[9]. W Europie Środkowej jest pospolita[5], w Polsce również[3].
Owocniki pojawiają się przez cały rok. szczególnie podczas wilgotnej pogody. Występuje w różnego typu lasach, na martwym drewnie drzew liściastych[5]. Bardziej pospolity jest na nizinach, w polskich górach dochodzi maksymalne do wysokości około 1000 m n.p.m.[3]
Udział w kulturze
W Anglii gatunek ten miał ludową nazwę masło czarownic. Wierzono, że jest to masło rozrzucane nocą przez czarownice podbierające krowom mleko. Ponieważ czarownice kojarzone były ze złem i szpetotą, również ich masło było czarne, brzydkie i szpetne. Z tego samego powodu w Szwecji gatunek ten znany był pod nazwą masło Trolla[10].
Gatunki podobne
- kisielnica smołowata (Exidia pithya). Ma również czarne, galaretowate owocniki, ale mniejsze, płaskie i rośnie niemal wyłącznie na drzewach iglastych[5].
- kisielnica trzoneczkowa (Exidia glandulosa). Ma pojedyncze, beczkowate lub talerzykowate owocniki, na zewnętrznej stronie pokryte kolcami[11].
Przypisy
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2023-04-19] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12] (ang.).
- ↑ a b c WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1 .
- ↑ F. OberwinklerF.O. M.Weiss F. OberwinklerF.O., Phylogenetic relationships in Auriculariales and related groups – hypotheses derived from nuclear ribosomal DNA sequences, „Mycological Research”, 105, 2001, s. 403–415 .
- ↑ a b c d AndreasA. Gminder AndreasA., Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej, 2008, ISBN 978-83-258-0588-3 .
- ↑ J.J. Breitenbach J.J., F.F. Kranzlin F.F., Fungi of Switzerland, t. 2, 1986, s. 65 .
- ↑ BarbaraB. Gumińska BarbaraB., WładysławW. Wojewoda WładysławW., Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, ISBN 83-09-00714-0 .
- ↑ MarkusM. Flück MarkusM., Atlas grzybów. Oznaczanie, zbiór, użytkowanie, Delta, s. 432, ISBN 978-83-7175-858-4 .
- ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2017-04-30] .
- ↑ R.T.R.T. Rolfe R.T.R.T., F.W.F.W. Rolfe F.W.F.W., The romance of the fungus world, 1925, s. 13 .
- ↑ TillT. R.Lohmeyer TillT., UteU. Kũnkele UteU., Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie, Warszawa 2006, ISBN 83-85444-65-3 .
