Karl Hermann Zahn

Karl Hermann Zahn (ur. 3 grudnia 1865 w Baierthal, zm. 8 lutego 1940 w Haigerloch)[1] – niemiecki botanik (hieracjolog).

Życiorys

Urodził się w Baierthal koło Wiesloch. Studiował na Karlsruher Institut für Technologie. W latach 1891–1931 nauczał (od 1923 jako profesor) geometrii, chemii i nauki o materiałach budowlanych na Hochschule Karlsruhe – Technik und Wirtschaft[1]. Był autorem dwóch podręczników dla studentów tej uczelni[2].

W 1894 ożenił się z Kreszentią z domu Zeiser, z którą miał córkę Elsę i syna Konrada[2].

Prace naukowe

Jednocześnie prowadził badania botaniczne, zajmując się przede wszystkim mikrotaksonomią jastrzębców (Hieracium), na których temat opublikował 57 prac naukowych[1]. Opracował między innymi jastrzębce:

  • Szwajcarii[3];
  • francuskiego departamentu Alpes-Maritimes[4];
  • całego świata dla wydawnictwa Pflanzenreich pod redakcją Adolfa Englera (576 gatunków z ok. 4000 podgatunkami[2]);
  • Europy Środkowej dla Illustrierte Flora von Mitteleuropa[5];
  • Tatr[6];
  • oraz Europy Środkowej (bardziej szczegółowo, 1922–1938) dla Synopsis der mitteleuropäischen Flora pod redakcją Paula Aschersona i Paula Graebnera[7] – trzy tomy, zawierające opisy 583 gatunków z 5326 podgatunkami, z czego 165 gatunków i 1904 podgatunki dziś zalicza się do rodzaju kosmaczek (Pilosella), ówcześnie wyróżnianego w randze podrodzaju[2].

Wydał również wydawnictwo eksykatowe Hieraciotheca Europaea (dziewięć centurii, 1906–1914)[2].

W swoich badaniach hieracjologicznych przyjął zasadę opisywania mikrogatunków jastrzębców w randze podgatunków i grupowania ich w obrębie większych taksonów, zwanych przezeń gatunkami głównymi (species principales, Hauptarten) i gatunkami pośrednimi (species intermediae, Zwischenarten)[4][8]. Podejście takie zwane jest szkołą środkowoeuropejską; według tej zasady opracowano jastrzębce dla Flory polskiej[9]. Temu podejściu przeciwstawia się tzw. szkoła skandynawska, według zasad której wszystkie mikrogatunki opisuje się w randze gatunków, grupując je jedynie w sekcje[10].

Zielnik jastrzębców Zahna, liczący około 25000 arkuszy (w tym około 2800 typów opisanych przezeń taksonów), w 1941 zakupiło (od córki uczonego) muzeum botaniczne w Berlinie-Dahlem. Zbiory te uległy zniszczeniu w czasie II Wojny Światowej, według niektórych źródeł w czasie bombardowania Berlina i pożaru w 1943[11], według innych źródeł w 1945 w Eberswalde[2]. W późniejszych latach odnalazły się drobne części zbiorów jastrzębców Zahna, natomiast jego zielnik ogólny znajduje się w Genewie[2].

Wybrane publikacje

  • Die Hieracien der Schweiz (1906)[3]
  • Hieracia caucasica nouveaux ou moins connus de l’herbier du Jardin Botanique de Tiflis (1908, 1912, 1913)[2][12]
  • Les Hieracium des Alpes maritimes (1916)[4]
  • IV-280. Compositae – Hieracium [w:] Das Pflanzenreich. Regni vegetabilis Conspectus:
    • Zeszyt 75: Sect. I. Glauca – Sect. VII. Vulgata (1921)
    • Zeszyt 76: Sect. VII. Vulgata – Sect. X. Pannosa (1921)
    • Zeszyt 77: Sect. X. Pannosa – Sect. XVI. Tridentata (1921)
    • Zeszyt 79: Sect. XVI. Tridentata – Sect. XXXIX. Mandonia (1922)
    • Zeszyt 82: Sect. XL. Pilosellina – Sect. XLVIII. Praealtina (1923)

Upamiętnienie

Na cześć K. H. Zahna nazwano kilka gatunków roślin, na przykład turzycę Carex x zahnii Kneuck[13]. oraz komosę Chenopodium × zahnii Murr (= C. album x C. ficifolium)[14]. W rodzinnym Baiertal na jego cześć nazwano ulicę[2].

Przypisy

  1. ↑ a b c AndreasA. Kneucher AndreasA., Professor Karl Hermann Zahn†, „Berichte der Bayerischen Botanischen Gesellschaft zur Erforschung der Flora”, 25, 1941, s. 158–163 .
  2. ↑ a b c d e f g h i G.G. Gottschlich G.G., Karl Hermann Zahn (1865-1940) – Leben, Werk und wissenschaftliches Umfeld des Monographen der Gattung Hieracium (Habichtskraut, Asteraceae), „Stapfia”, 102, 2015, s. 1–126, ISSN 0252-192X  (niem.).
  3. ↑ a b K.H.K.H. Zahn K.H.K.H., Die Hieracien der Schweiz, Zürich: Zürcher & Furrer, 1906, [161]–728  (niem.).
  4. ↑ a b c K.H.K.H. Zahn K.H.K.H., Les Hieracium des Alpes Maritimes, Genève–Bale–Lyon 1916, VII+404 .
  5. ↑ Karl HermannK.H. Zahn Karl HermannK.H., Hieracium, [w:] GustavG. Hegi (red.), Illustrierte Flora von Mitteleuropa, t. VI (2), 1929, 1182—1351  (niem.).
  6. ↑ K.H.K.H. Zahn K.H.K.H., Hieracia nova vel minus cognita a cl. Dr. B. Pawlowski in regionibus Tatrae Magnae Occid. nec non in montibus Sarmaticis adjacentibus lecta, „Bulletin international de l'Académie polonaise des Sciences et des Lettres, CIasse des Sciences mathématiques et naturelles, Série B: Sciences Naturelles (Botanique)”, 1928, 1929, 203—214  (łac.).
  7. ↑ PaulP. Ascherson PaulP., Synopsis der mitteleuropäischen Flora: Dicotyledones (compositae [Hieracium]) / ([bearb. von Herm. Zahn]), Borntraeger, 1930 [dostęp 2023-08-04]  (niem.).
  8. ↑ R.R. Haveman R.R., I. deI. Ronde I. deI., N.N. Harle N.N., Typification of Zahnian Hieracium names in the herbarium of De Wever in the Maastricht Natural History Museum, „Gorteria”, 42, 2020, s. 46-55 .
  9. ↑ AdamA. Jasiewicz AdamA. (red.), Flora polska: rośliny naczyniowe polski i ziem ościennych. Cz. 9 Cz. 5: Dwuliścienne Zrosłopłatkowe / pod. red. Adam Jasiewicz, Wyd. 1, Warszawa: Państwowe Wyd. Naukowe, 1980, ISBN 978-83-01-01923-5 [dostęp 2023-08-04] .
  10. ↑ A.T.A.T. Halamski A.T.A.T., Analyse d'ouvrage: Müller, F., Ritz, Ch.M., Welk, E. & Wesche, K. (eds) 2016. Rothmaler Exkursionsflora von Deutschland. Gefäßpflanzen: Kritischer Ergänzungsband. 11. Auflage. Springer Spektrum, Berlin–Heidelberg. 2016., „Bulletin de la Société linnéenne de Lyon”, 87 (9–10), 2018, s. 307–310  (fr.).
  11. ↑ Harvard University Herbaria & Libraries [online], kiki.huh.harvard.edu [dostęp 2023-08-04]  (ang.).
  12. ↑ Cʻentraluri botanikuri baġi (Sakʻartʻvelos SSR mecʻnierebatʻa akademia), Cʻentraluri botanikuri baġi (Sakʻartʻvelos SSR mecʻnierebatʻa akademia), Vi͡estnik Tiflisskago botanicheskago sada = Moniteur du Jardin botanique de Tiflis, t. 26, Tiflis: Tifliskiĭ botanicheskiĭ sad, 1913 [dostęp 2023-08-05] .
  13. ↑ Carex × zahnii Kneuck. | Plants of the World Online | Kew Science [online], Plants of the World Online [dostęp 2023-08-05]  (ang.).
  14. ↑ Chenopodium × zahnii Murr | Plants of the World Online | Kew Science [online], Plants of the World Online [dostęp 2023-08-05]  (ang.).

Linki zewnętrzne

Strona Karla Hermanna Zahna w International Plant Names Index (IPNI)

Kontrola autorytatywna (osoba):