Kamienica Niderlandowska w Krakowie
nr rej. A-366 z dnia 20 czerwca 1967 | |||
Państwo | Polska | ||
---|---|---|---|
Województwo | |||
Miejscowość | |||
Adres | |||
Położenie na mapie Starego Miasta w Krakowie | |||
Położenie na mapie Polski | |||
Położenie na mapie województwa małopolskiego | |||
Położenie na mapie Krakowa | |||
50°03′37,15″N 19°56′10,04″E/50,060319 19,936122 | |||
|
Kamienica Niderlandowska (znana także jako Kamienica Chroberska) – zabytkowa kamienica znajdująca się w Krakowie, w dzielnicy I przy ulicy Brackiej 7, na rogu z ulicą Gołębią 1, na Starym Mieście.
Historia
Działka pod budowę kamienicy została wtórnie wydzielona z posesji wójtowskiej, która obejmowała także obszar zajmowany dziś przez sąsiednią Kamienicę Gostkowskich (nr 3/5). Dom został wzniesiony w II połowie XIV wieku jako murowany. W XV wieku został rozbudowany do rozmiarów typowej kamienicy krakowskiej, wzniesiono też oficynę tylną.
Pomiędzy rokiem 1561, a 1564 kamienicę od rodziny Bonerów kupił Daniel Chroberski (złotnik, członek Rady Miejskiej, starszy zboru kalwińskiego w Krakowie). W tamtym czasie mieszkał w niej Faust Socyn. 30 kwietnia 1598 roku grupa krakowskich studentów, podburzonych przez miejscowy kler katolicki, wywlekła chorego Socyna z jego mieszkania, spaliła mieszkanie z jego księgozbiorem i usiłowała go zabić[1][2][3][4].
Na przełomie XVI i XVII wieku była własnością Jakuba von Endena. W tym czasie przeszła gruntowną przebudowę, podczas której nadbudowano drugie piętro, założono nowy dach, łączący cechy dachu pogrążonego i kalenicowego oraz wzniesiono oficynę boczną od strony ulicy Gołębiej, tworzącą trzeci trakt budynku frontowego, który połączono z oficyną tylną. Od drugiej ćwierci XVII wieku była własnością rodzin szlacheckich i patrycjuszowskich. W drugiej ćwierci XVII wieku należała do Chroberskich, następnie do wójta warszawskiego S. Baryczki, w II połowie XVII wieku do architekta W. Senesa, a na przełomie XVII i XVIII wieku do kasztelana oświęcimskiego M. Czernego i rodu Ankwiczów. Na przełomie pierwszej i drugiej ćwierci XIX wieku budynek został odnowiony. Kamienica całkowicie spłonęła podczas wielkiego pożaru Krakowa w 1850. Odbudowana została w 1856 według projektu Tomasza Majewskiego. W II połowie XIX wieku została przekształcona w kamienicę czynszową. Na przełomie lat 20. i 30. XX wieku nabudowano trzecie piętro według projektu Saula Wexnera[5].
20 czerwca 1967 kamienica została wpisana do rejestru zabytków[6]. Znajduje się także w gminnej ewidencji zabytków[7].
Architektura
Obecny wygląd kamienicy jest efektem odbudowy z 1856. Ma ona cztery kondygnacje. Fasada, o trzech osiach, skierowana jest na ulicę Bracką. W parterze znajdują się trzy boniowane, półkoliście zwieńczone portale. Portal w trzeciej osi jest szerszy od pozostałych i w przeszłości pełnił funkcję głównej bramy. Ponad nim znajduje się płaskorzeźba, przedstawiająca herb Ankwicz. Obecnie główne wejście do budynku prowadzi przez portal w środkowej osi. Parter i pierwsze piętro oraz pierwsze i drugie piętro oddzielone są od siebie gzymsami. W środkowej osi pierwszego piętra znajduje się balkon. Okna pierwszego i drugiego piętra ozdobione są gzymsami nadokiennymi. Elewacja od strony ulicy Gołębiej jest jedenastoosiowa. Wsparta jest ona trzema szkarpami, w tym jedną w narożniku. We wnętrzach kamienicy zachowała się znaczna część elementów wyposażenia z połowy XIX wieku[5].
- Tablica, wmurowana w elewację kamienicy, upamiętniająca zamieszkiwanie jej przez Fryderyka Hechla
Przypisy
- ↑ ZenonZ. Gołaszewski ZenonZ., Bracia polscy zwani arianami, Gdańsk 2018, s. 61–62 .
- ↑ GrażynaG. Kubica GrażynaG., Krakowscy ewangelicy w kulturowym i społecznym krajobrazie miasta – od Reformacji do połowy XIX wieku. Szkic z antropologii historycznej, [w:] Studia Sociologica, academia.edu, Kraków 2017, s. 156–186 .
- ↑ Czy wiesz, że... Złotnik z Chrobrza który podbił Kraków (8) [online], chroberz.info, 16 grudnia 2012 .
- ↑ Nasza Historia. Antyprotestancki tumult w Krakowie, czyli kres złotego wieku wolności [online], dziennikpolski.pl, 17 grudnia 2014 .
- ↑ a b Praca zbiorowa Encyklopedia Krakowa, wydawca Biblioteka Kraków i Muzeum Krakowa, Kraków 2023, ISBN 978-83-66253-46-9 t. I, s. 611
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych miasta Krakowa [online] .
- ↑ Gminna ewidencja zabytków Krakowa [online] .
- p
- d
- e
Strona nieparzysta |
|
---|---|
Strona parzysta |
|
- p
- d
- e
Strona nieparzysta |
|
---|---|
Strona parzysta |
|