Jaskinnica żółta
| Speleomantes flavus[1] | |||
| (Stefani, 1969) | |||
 | |||
| Systematyka | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | zwierzęta | ||
| Typ | strunowce | ||
| Podtyp | kręgowce | ||
| Gromada | płazy | ||
| Rząd | |||
| Rodzina | bezpłucnikowate | ||
| Podrodzina | Plethodontinae | ||
| Rodzaj | Speleomantes | ||
| Gatunek | jaskinnica żółta | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 | |||
| |||
| |||
Jaskinnica żółta[3] (Speleomantes flavus) – gatunek płaza ogoniastego z rodziny bezpłucnikowatych (Plethodontidae). Występuje endemicznie na sardyńskim masywie wapiennym Monte Albo. Płaz ten dorasta do 14,6 cm długości i cechuje się zmiennym ubarwieniem. Zasiedla głównie obszary górskie. Gatunek zagrożony (EN) w związku z niewielkim zasięgiem występowania oraz degradacją jego środowiska naturalnego. Może być również podatny na infekcje patogenicznego grzyba Batrachochytrium salamandrivorans.
Wygląd
Płaz ten dorasta do 12,7 cm (samce) i 14,6 cm (samice). Kończyny dobrze rozwinięte, kończyny tylne nieco dłuższe niż przednie. Stopy u kończyn przednich mają 4, a u tylnych 5 spłaszczonych palców[4]. Palce są krótkie i grube, spięte błoną pławną[5]. Ubarwienie mocno zmienne – kolor podstawowy od ciemnobrązowego do czarnego, występują również żółto-zielone plamki. Brzuch jest jasny, czasami prześwitujący – przez co widać narządy wewnętrzne[4].
Zasięg i siedlisko
Endemit – występuje wyłącznie w wapiennym masywie Monte Albo w północno-wschodniej Sardynii[2][6]. Zasięg występowania wynosi 634 km². Płaz ten spotykany jest na wysokościach bezwzględnych 40–1050 m n.p.m., przy czym na wysokościach bezwzględnych powyżej 500 m n.p.m. gęstość występowania jest 10 razy większa niż na mniejszych wysokościach bezwzględnych. Jaskinnica żółta spotykana jest na wilgotnych obszarach górskich, skalistych wychodniach, jaskiniach, szczelinach i obszarach zalesionych. Jej środowisko często charakteryzuje się występowaniem wilgotnego mchu. Cechuje się ona rozwojem prostym, a samica składa kilka jaj na ziemi[2].
Status
IUCN klasyfikuje jaskinnicę żółtą jako gatunek zagrożony (EN) w związku z niewielkim zasięgiem występowania (634 km²) oraz degradacją jego środowiska naturalnego. Na mniejszych wysokościach bezwzględnych degradacja i utrata środowiska spowodowana jest wycinką drewna, urbanizacją oraz wydobyciem wapienia. Gatunek ten może być również odławiany w celach hodowlanych. S. flavus może być również wrażliwy na infekcje patogenicznego grzyba Batrachochytrium salamandrivorans, jako że testy laboratoryjne wykazały podatność na owe infekcje u spokrewnionych gatunków – jaskinnicy sardyńskiej (Speleomantes genei) i jaskinnicy francuskiej (S. strinatii). Płaz ten występuje na obszarach chronionych i na obszarze Natura 2000 (Monte Albo Natura 2000 site). Znajduje się również w załączniku II konwencji berneńskiej i załączniku IV dyrektywy siedliskowej Unii Europejskiej. W jego ochronie pomóc mogą dalsze badania nad B. salamandrivorans[2].
Przypisy
- ↑ Speleomantes flavus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d IUCN SSC Amphibian Specialist Group, Speleomantes flavus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2022 [dostęp 2023-03-11] (ang.).
- ↑ Załącznik 2: Gatunki zwierząt będące przedmiotem zainteresowania wspólnoty, ze wskazaniem tych, które wymagają ochrony w formie wyznaczenia obszarów Natura 2000, oraz gatunków zwierząt o znaczeniu priorytetowym [online] .
- ↑ a b Hydromantes flavus: Monte Albo Cave Salamander, [w:] AmphibiaWeb [online], University of California, Berkeley, CA, USA, 2021 [dostęp 2023-03-09] .
- ↑ ChristopheCh. Dufresnes ChristopheCh., Amphibians of Europe, North Africa & the Middle East : a photographic guide, London 2019, s. 183, ISBN 978-1-4729-4137-4, OCLC 1035749727 .
- ↑ ManuelaM. Mulargia ManuelaM., ClaudiaC. Corti ClaudiaC., EnricoE. Lunghi EnricoE., The Herpetofauna of the Monte Albo, Sardinia (Italy), „Russian Journal of Herpetology”, 25 (3), 2018, s. 172–176, DOI: 10.30906/1026-2296-2018-25-3-172-176, ISSN 1026-2296 (ang.).
