J.-H. Rosny

J.-H. Rosny – wspólny pseudonim literacki, którego używali dwaj bracia, francuskojęzyczni pisarze belgijscy: Joseph Henri Honoré Boex (1856–1940) oraz Séraphin Justin François Boex (1859–1948).

Życie i twórczość

Obydwaj urodzeni w Brukseli, z reguły uważani są za przedstawicieli literatury francuskiej. W latach 1886–1909 byli autorami wielu opowiadań i powieści o tematyce początkowo obyczajowej, a następnie przygodowej – przedhistorycznej i fantastycznej. Ich pierwszy wspólny utwór (Nell Horn z Armii Zbawienia – powieść z obyczajów londyńskich) powstał pod widocznym wpływem twórczości Emila Zoli, mieszcząc się w nurcie francuskiego naturalizmu. W 1887 wydali Xipehuzów – opowiadanie, w którego tło przedhistoryczne nowatorsko wplecione zostały elementy fantastyki naukowej. Utwór ten wraz z późniejszymi sprawił, że zaliczani są do twórców-inicjatorów powieści gatunku science-fiction, zwanej ówcześnie „powieścią fantastyczną”. W 1892 powstała Vamireh, uważana za pierwszą prawdziwą powieść o czasach przedhistorycznych. Znacznie większą popularność zyskali pisząc Walkę o ogień – powieść z czasów pierwotnych (pierwodruk w odcinkach, wydanie książkowe dopiero w 1911)^[a], która po przeszło 70 latach doczekała się głośnej ekranizacji przez Jeana-Jacques'a Annauda.

Należeli do sygnatariuszy krytycznego listu otwartego, zwanego „Manifestem pięciu” (Manifeste des cinq)^[1], skierowanego do Zoli (1887) przez grupę młodych pisarzy-naturalistów. W 1897 przyznano im za twórczość order Legii Honorowej. Od 1896 związani z kręgiem literackim skupionym wokół Edmunda Goncourt, zwanym Akademią Goncourtów, w 1903 powołani byli do jury pierwszej Nagrody Goncourtów.

Po zakończeniu literackiej współpracy (w 1908 bądź 1909 r.^[2]) tworzyli i publikowali osobno jako J-H. Rosny (starszy) (J.-H. Rosny aîné, Joseph Boex) i J-H. Rosny (młodszy) (J.-H. Rosny jeune, Séraphin Boex). Pierwszy to lepiej znany i wybitniejszy z braci, któremu często błędnie przypisuje się utwory napisane wspólnie. Chronologicznie należą do nich:

• Nell Horn de l'Armée du salut, roman de moeurs londoniennes (1886)
• La Sorcière (1887)
• Les Xipéhuz (1887)
• Scènes préhistoriques (1888)
• Les Corneilles (1888)
• Tornades (1888) [wznowienie 1896 jako Le Cataclysme]
• La Légende sceptique (1889)
• Le Termite (1890)
• Daniel Valgraive (1891)
• Vamireh (1892)
• Eyrimah (1893)
• Nymphée (1893)
• L'Impérieuse bonté (1894)
• Un Autre monde (1895)
• Le Jardin de Mary (1895)
• Les Profondeurs de Kyamo (1896)
• La Contrée prodigieuse des cavernes (1896)
• Le Bilatéral (1897)
• Nomai (1897)
• Amour étrusque (1898)
• Marc Fane, les âmes perdues (1899)
• La Fauve et ses proies (1899)
• Le Voyage (1900)
• L'Épave (1903)
• Le Crime du docteur (1903)
• La Guerre du feu, roman des âges farouches (1909 – pierwodruk)

Przekłady i wydania polskie (wybór)^[3]

• Agonia (La Mort de la Terre)
• Doktor Harambur (Le Crime du docteur), 1903
• Grzesznice, 1928
• Kot Olbrzymi [Tygrys Kzamów] (Le Félin géant), 1927
• Lot w nieskończoność (Les Navigateurs de l'infini), 1928
• Niepokonana, 1895
• Osaczona (Marta Baraquin) (Marthe Baraquin), 1910
• Vamireh, 1892
• Walka o ogień (La Guerre du feu), 1926
• Złota igiełka (Aiguille d'or), 1900

Zobacz też

• J.-H. Rosny (starszy)
• J-H. Rosny (młodszy)
• Walka o ogień (film)

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Grand Larousse encyclopédique, Paris 1964, t. 9, s. 380
• Enciclopedia Italiana di scienze, lettere ed arti, Roma 1936, t. XXX, s. 127
• Dictionnaire encyclopédique Quillet, Paris 1965, s. 5066
• Literatura francuska (t. II), Warszawa, 1980

Linki zewnętrzne

• J.-H. Rosny – publikacje w bibliotece Polona