Henryk Chrupała

Henryk Chrupała (ur. 25 lipca 1938 w Katowicach, zm. 25 stycznia 2015 tamże) – polski astronom, fizyk i popularyzator astronomii^[1].

Życiorys

W Katowicach ukończył liceum ogólnokształcące, a w 1963 roku ukończył studia magisterskie z zakresu fizyki w Wyższej Szkole Pedagogicznej (Wydział Matematyczno-Fizyczno-Chemiczny)^[2]. Jeszcze w czasie studiów w 1962 roku rozpoczął pracę w Planetarium Śląskim w Chorzowie. W roku 1975 został dyrektorem tej placówki. Na tym stanowisku pozostał do roku 2003, tj. do przejścia na emeryturę^[1].

Pracował w szkołach podstawowych i ponadpodstawowych jako nauczyciel matematyki, fizyki i astronomii^[2]. Był nauczycielem i mentorem wielu pokoleń astronomów i miłośników astronomii^[3].

W 1976 uzyskał stopień naukowy doktora na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu^{[potrzebny przypis]}.

Był jednym z założycieli, a później prezesem powstałego w 1964 roku Śląskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii^{[potrzebny przypis]}. W 1971 roku został członkiem Zarządu Głównego PTMA^{[potrzebny przypis]}. W latach 1983-1997 pięciokrotnie pełnił funkcję wiceprezesa. W trakcie pracy w planetarium PTMA rekomendowało go do grona rzeczoznawców Ministerstwa Edukacji Narodowej.

Od niemal samego początku swojej pracy był jednym z organizatorów Olimpiady astronomicznej^[1]. W latach 1976-1989 był przewodniczącym Komitetu Głównego Olimpiady Astronomicznej^{[potrzebny przypis]}. Po ujednoliceniu przez MEN zasad organizowania olimpiad pełnił funkcję wiceprzewodniczącego^{[potrzebny przypis]}. Efektem wieloletniej pracy przy organizacji olimpiad były dwie książki napisane wspólnie z Markiem Szczepańskim i Jerzym Kreinerem^[4][5].

Zmarł 25 stycznia 2015 roku^[1]. Został pochowany na cmentarzu przy kościele św Józefa w Załężu^{[potrzebny przypis]}.

Odznaczenia, wyróżnienia i nagrody

• Medal im. Włodzimierza Zonna – 1997^[6]
• Złoty Krzyż Zasługi ^{[potrzebny przypis]}
• Złota Odznaka Honorowa Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii^{[potrzebny przypis]}
• Medal Komisji Edukacji Narodowej^[2]

Książki

• HenrykH. Chrupała HenrykH., Marek T.M.T. Szczepański Marek T.M.T., 25 lat olimpiad astronomicznych, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1986, ISBN 83-02-02321-3 [dostęp 2023-06-23]  (ang.).brak strony (książka)
• H.H. Chrupała H.H., J.M.J.M. Kreiner J.M.J.M., M.T.M.T. Szczepański M.T.M.T., Zbiór zadań z astronomii wraz z rozwiązaniami, Warszawa: IKN, 1984  (pol.).brak strony (książka)

Przypisy

Bibliografia

• Jerzy M. Kreiner. Ojciec olimpiady Dr Henryk Chrupała (1938-2015). „Urania – Postępy Astronomii”. 2/2015 (776), s. 34-35, 2015-marzec-kwiecień. Polskie Towarzystwo Astronomiczne. Polskie Towarzystwo Miłośników Astronomii. ISSN 1689-6009. (pol.).