Graniczna Placówka Kontrolna Dorohusk

PPK Dorohusk
GPK Dorohusk

GPK SG w Dorohusku

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1946[a]
Rozformowanie	24 sierpnia 2005 (przekształcenia)
Tradycje
Rodowód	PPK Dorohusk
Kontynuacja	PSG w Dorohusku
Organizacja
Dyslokacja	Dorohusk
Formacja	Wojska Ochrony Pogranicza Straż Graniczna
Podległość	7 Oddział OP 7 Lubelski Oddział WOP 13 Brygada OP 23 Brygada WOP SOZ WOP Chełm 23 Chełmski Oddział WOP Komenda Wojewódzka MO Nadbużańska Brygada WOP Bieszczadzka Brygada WOP Nadbużański Oddział SG
Multimedia w Wikimedia Commons

Graniczna Placówka Kontrolna Dorohusk – zlikwidowany pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza wykonujący kontrolę graniczną osób, towarów i środków transportu bezpośrednio przejściach granicznych na granicy z ZSRR.

Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej w Dorohusku – zlikwidowana graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej wykonująca kontrolę graniczną osób, towarów i środków transportu bezpośrednio w przejściach granicznych na granicy z Ukrainą.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Przejściowy Punkt Kontrolny Dorohusk (PPK Dorohusk) kolejowy – kategorii B sformowany został w 1946 według etatu nr 7/11 ^[b] w strukturach 7 Oddziału Ochrony Pogranicza^[2], a następnie w latach 1946–1948 jako Graniczna Placówka Kontrolna Wojsk Ochrony Pogranicza w Dorohusku w strukturach 7 Lubelskiego Oddziału Wojsk Ochrony Pogranicza.

W 1948 graniczna placówka kontrolna została przeformowana na etat 7/52 i przemianowana na Graniczną Placówkę Kontrolną Ochrony Pogranicza Dorohusk nr 30^[c] (kolejowo-drogowa) w strukturach 13 Brygady OP^[2]. W tym samym pododdział przekazany został do Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego^[d]). W 1950 Graniczna Placówka Kontrolna Dorohusk nr 30 (kolejowo-drogowa) przeformowana została na etat 096/23^[e] będąca w strukturach 13 Brygady OP^[2], a w 1952 GPK Dorohusk włączona została w etat 352/11 23 Brygady WOP^[f], która została rozformowana w 1956. Na jej bazie powstała Grupa Manewrowa WOP Tomaszów (Chełm) Lubelski i Samodzielny Oddział Zwiadowczy WOP Tomaszów (Chełm) Lubelski do którego gpk została włączona^[2]. 1 maja 1957, na bazie Grupy Manewrowej i Samodzielnego Oddziału Zwiadowczego WOP zorganizowano 23 Chełmski Oddział WOP^[g] a od 1959 nadano 23 Oddziałowi nazwę regionalną: 23 Chełmski Oddział WOP^[h][2].

1 lipca 1965 WOP podporządkowano Ministerstwu Obrony Narodowej, Dowództwo WOP przeformowano na Szefostwo WOP z podległością Głównemu Inspektoratowi Obrony Terytorialnej. Do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych odeszła cała kontrola ruchu granicznego oraz ochrona GPK. Tym samym naruszono jednolity system ochrony granicy państwowej^[3]. GPK Dorohusk weszła w podporządkowanie Wydziału Kontroli Ruchu Granicznego Komendy Wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej, kontrolę graniczną wykonywali funkcjonariusze Milicji Obywatelskiej podlegli MSW^[4].

1 października 1971 WOP został podporządkowany pod względem operacyjnym, a od 1 stycznia 1972 pod względem gospodarczym MSW. Do WOP powrócił cały pion kontroli ruchu granicznego wraz z przejściami. Przywrócono jednolity system ochrony granicy państwowej^[5]. GPK Dorohusk podlegała bezpośrednio pod sztab Nadbużańskiej Brygady WOP w Chełmie^[2].

W rozkazie nr 03 dowódcy WOP z 30 stycznia 1989 zobowiązano dowódcę Nadbużańskiej Brygady WOP do sformowania drogowego GPK Dorohusk oraz przygotowania tego przejścia do odpraw granicznych obywateli PRL i ZSSR przy wykorzystaniu prowizorycznych obiektów^[6].

1 października 1989 rozformowana została Nadbużańska Brygada WOP, na jej bazie powstał Nadbużański Batalion WOP, a GPK Dorohusk włączono w struktury Bieszczadzkiej Brygady WOP w Przemyślu^[7] i tak funkcjonowała do 15 maja 1991^[2].

Straż Graniczna:

16 maja 1991 ochronę granicy państwowej przejęła nowo sformowana Straż Graniczna. Graniczna Placówka Kontrolna w Dorohusku, w strukturach Nadbużańskiego Oddziału Straży Granicznej w Chełmie^[8] i przyjęła nazwę Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej w Dorohusku (GPK SG w Dorohusku)^[i].

W 2000 począwszy od Komendy Głównej SG, Oddziałów SG i na końcu strażnic SG oraz GPK SG, rozpoczęła się reorganizacja struktur Straży Granicznej związana z przygotowaniem Polski do wstąpienia do Unii Europejskiej i przystąpieniem do Traktatu z Schengen. Podczas restrukturyzacji wprowadzono kompleksową ochronę granicy już na najniższym szczeblu organizacyjnym, tj. strażnica i graniczna placówka kontrolna. Wprowadzona całościowa ochrona granicy zniosła podział na graniczne jednostki organizacyjne ochraniające tylko tzw. „zieloną granicę” i prowadzące tylko kontrole ruchu granicznego. W wyniku tego nastąpiło zniesienie Strażnicy SG w Dorohusku, a ochraniany odcinek przejęła Graniczna Placówka Kontrolna SG w Dorohusku^[j][9][10].

Jako Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej w Dorohusku funkcjonowała do 23 sierpnia 2005 i 24 sierpnia 2005, Ustawą z 22 kwietnia 2005 O zmianie ustawy o Straży Granicznej...^[11], została przekształcona na Placówkę Straży Granicznej w Dorohusku (PSG w Dorohusku) w strukturach Nadbużańskiego Oddziału Straży Granicznej^[12].

Ochrona granicy

Straż Graniczna:

2 stycznia 2003 GPK SG w Dorohusku przejęła pod ochronę odcinek granicy państwowej, po rozformowanej Strażnicy SG w Dorohusku.

9 grudnia 2004 w GPK SG rozpoczął funkcjonowanie Punkt Konsultacyjny Dorohusk-Jagodzin utworzony na podstawie Porozumienia między Komendantem Głównym Straży Granicznej Rzeczypospolitej Polskiej a Państwową Administracją Służby Granicznej Ukrainy w sprawie zasad tworzenia i funkcjonowania punktów konsultacyjnych z dnia 22 września 2004^[13], który włączony został do struktury GPK SG w Dorohusku. Głównym zadaniem punktu jest wymiana informacji niezbędnych dla efektywnej współpracy służb, szczególnie w zakresie: zmian w ustawodawstwie stron, czynników utrudniających przekraczanie granicy, sytuacji nadzwyczajnych oraz przekroczeń granicy państwowej wbrew przepisom^[14].

Podległe przejścia graniczne

• Dorohusk-Jagodzin (drogowe)
• Dorohusk-Jagodzin (kolejowe).

Dowódcy granicznej placówki kontrolnej

• Rudolf Jaworowski (01.07.1950–31.01.1954)^[15]
• kpt. Adam Jakubowicz^[16]
• mjr Mikołaj Syczewski^[16]
• mjr Ryszard Janiak^[16]
• kpt. Ryszard Jurek^[16] (17.07.1989–był 31.07.1990)^[17].

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• HenrykH. Dominiczak HenrykH., Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985, Warszawa: Wojskowa Drukarnia w Łodzi, 1985 .
• HalinaH. Łach HalinaH., System ochrony polskiej granicy państwowej, Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych. Wydział Humanistyczny UWM, 2013, ISBN 978-83-935593-8-1 .
• SławomirS. Żurawlow SławomirS., Pododdziały Ochrony Pogranicza w Jaworzynce, Istebnej i Koniakowie – Rys historyczny 1922–2008, Gliwice: Gminny Ośrodek Kultury w Istebnej, 2011 .
• Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza : (1945–1991) : krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
• Jerzy Rydz: Nadbużański Oddział Straży Granicznej im. 27 Wołyńskiej Dywizji Armii Krajowej w Chełmie. W: Leszek Elas [patronat]: Straż Graniczna w dwudziestoleciu 1991–2011. Materiały poseminaryjne – Tom I. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, 2011. ISBN 978-83-909484-4-7.
• SławomirS. Żurawlow SławomirS., Garnizon Wojska Polskiego w Gliwicach Rys historyczny 1945–2014, Gliwice: Zakład Poligraficzny Waldemar Wiliński, 2014 .
• Tadeusz Jarmoliński: Kontrola ruchu granicznego w Polsce w latach 1945 – 1990. Warszawa–Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego ul. Marszałka Józefa Piłsudskiego 92; 75-531 Koszalin, 2013.
• Roczniki Wydziału Nauk Prawnych i Ekonomicznych KUL. W: Stanisław Dubaj: Patroni Nadbużańskiego Oddziału Straży Granicznej i Podległych Placówek SG – Tom VIII−IX, zeszyt 1 – 2012–2013. Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2013, s. 316–343. (pol.).
• Dariusz Nowosad. Nadbużański Oddział Straży Granicznej w latach 1991–2011. „Roczniki Wydziału Nauk Prawnych i Ekonomicznych”. VIII–IX, zeszyt 1, 2012–2013, s. 299–314, 2013. Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski. [dostęp 2021-11-24]. (pol.). 
• Grzegorz Zaremba. Wschodnia Granica Polski i jej Ochrona przez Wojska Ochrony Pogranicza w latach 1945–1991. „Roczniki Wydziału Nauk Prawnych i Ekonomicznych”. VIII–IX, zeszyt 1, 2012–2013, s. 283–297, 2013. Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski. [dostęp 2021-12-28]. (pol.). 
• Archiwum Straży Granicznej, Zespół DWOP, sygn. 2825/1. Rejestr główny jednostek Wojsk Ochrony Pogranicza.
• ASGran. Historia Chełmskiego Oddziału Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1955. Chełm 1956