Fort reditowy 15 „Pszorna”

Dawna lokalizacja fortu

Państwo

Polska

Lokalizacja

Kraków

Część

Twierdza Kraków

Typ

fort reditowy

Data budowy

1864–1869

Położenie na mapie Krakowa

Położenie na mapie Polski

Położenie na mapie województwa małopolskiego

50°04′25,63″N 19°59′29,75″E/50,073786 19,991597

Multimedia w Wikimedia Commons

Fort 15 „Pszorna” – fort wewnętrznego pierścienia obrony Twierdzy Kraków, wzniesiony w latach 1864–1869. Zniszczony podczas budowy drogi do Nowej Huty – Alei Planu 6-letniego (obecnie Aleja Jana Pawła II). Pozostałości znajdują się na południe od Muzeum Lotnictwa Polskiego w Parku Lotników Polskich.

Historia

Był to nietypowy fort reditowy, stanowiący fazę przejściową do fortu artyleryjskiego. Ze względu na rozwój możliwości artylerii (w tym zasięgu) wysunięto go dalej od centrum miasta niż poprzednie forty (np. fort nr 12). Posiadał spłaszczony, rozciągnięty wszerz narys z niską reditą artyleryjską. Redita osłonięta była nasypem z czołem w postaci płaskiego stoku^[1].

Zewnętrzny wał otoczony był suchą fosą z murowanym przeciwstokiem, której broniła kaponiera umieszczona w osi założenia, dwie kaponiery rewersowe w narożnikach i mur Carnota. Obronę bliską uzupełniała bardzo duża (większa od redity) kaponiera szyjowa na tyłach fortu^[1].

Plan fortu zdradza wpływy myśli H. A. Brialmonta; był to ostatni fort reditowy w Krakowie, później wznoszono już typowe forty artyleryjskie. Został zniszczony (przecięty drogą) w 1951, podczas budowy Nowej Huty. Pozostały jedynie stoki w Parku Lotników Polskich^[1].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Fort Nr 15 „Pszorna”. W: Henryk Łukasik, Andrzej Turowicz: Twierdza Kraków znana i nieznana. Cz. III. Kraków: Przedsięwzięcie Galicja, 2002, s. 62–63. ISBN 83-916048-4-5.

Linki zewnętrzne

Fort Pszorna w serwisie Kaponiera – opis i rzuty

Twierdza Kraków

I obszar warowny

Cytadela i bastiony rdzenia	Cytadela Twierdzy – Wawel № I „Zwierzyniec” № I½ „Na Piasku” № II „Nowowiejski” № III „Kleparz” № IVa „Luneta Warszawska” № IVb № V „Lubicz”
Forty piechoty i szańce rdzenia	№ 4 „Błonia” № 8 „Łobzów” № 10 „Prądnik Biały” FS-11 FS-14 FS-14 1/2 FS-16
Forty wewnętrznego pierścienia	№ 2 „Kościuszko” zespół szańca 3 № 7 „Bronowice” № 9 „Krowodrza” № 15 „Pszorna” № 17 „Luneta Grzegórzecka”
Dzieła pomocnicze	Prochownia bastionu VI

II obszar warowny

Forty główne	№ 31 „Benedykt” № 32 „Krzemionki” № 33 „Krakus”
Baterie i szańce piechoty	Bastiony VII-X FS-22 FS-25 IS-29 1/2 FS-29
Dzieła pomocnicze	Ostróg-wartownia bramy Zakrzówek

III obszar warowny

Forty główne	№ 38 „Skała”
Forty pomocnicze	№ „Bielany” № 39 „Olszanica”
Baterie i szańce piechoty	IS-III-1 IS-III-2 IS-III-3 FB-35 FB-36
Dzieła pomocnicze	Schron amunicyjne: „Bielany” „Las Wolski” Schron - remiza - ul. Ks. Józefa Schron bojowy (tradytor ckm) - ul. Olszanicka

IV obszar warowny

Forty główne	№ 41 „Bronowice Małe” № 43 „Pasternik” № 44 „Tonie”
Forty pomocnicze	№ 41a „Mydlniki” № 42 „Wróżna Góra” № 43a „Podchruście” № 44a „Pękowice”
Baterie i szańce piechoty	B-43-2 B-43-3 B-43a-2 B-43a-3 B-44-5 B-44a-4
Dzieła pomocnicze	Schron amunicyjne: „Bronowice” „Podchruście” „Tonie” „Pękowice”

V obszar warowny

Forty główne	№ 45 „Zielonki” № 47a „Węgrzce” № 47 „Łysa Góra” № 48 „Batowice”
Forty pomocnicze	№ 45a „Bibice” № 47 ½ „Sudół”
Baterie i szańce piechoty	IS-V-1 IS-V-2 IS-V-3 IS-V-4 IS-V-5 IS-V-6 IS-V-7 B(45)-1 B(45)-4 FB-V-1 B-47-1 B-47-2
Dzieła pomocnicze	Schron amunicyjne: „Marszowiec” „Łysa Góra” w Witkowicach kawerna 48 „Batowice” ostróg fortu 47

VI obszar warowny

Forty główne	№ 49 „Krzesławice” № 49a „Dłubnia” № 49 ¼ „Grębałów”
Forty pomocnicze	№ 49 1/2 a „Mogiła”
Dzieła pomocnicze	schron amunicyjny „Dłubnia” schron amunicyjny „Mogiła”

VII obszar warowny

Forty główne	№ 50 „Prokocim” № 50 ½ OST „Barycz” / „Kosocice” № 51 „Rajsko” № 51 ½ OST „Swoszowice”
Forty pomocnicze	№ 50 ½ WEST „Kosocice” № 50a „Lasówka”
Baterie i szańce piechoty	IS-VII-1 IS-VII-2 IS-VII-3 IS-VII-4 Bateria FB-51c
Dzieła pomocnicze	Schrony amunicyjne: „Prokocim” „Kosocice” „Rajsko” „Swoszowice” kawerna „Kosocice”

VIII obszar warowny

Forty główne	№ 52 „Borek” № 52 ½ „Skotniki” N i S
Forty pomocnicze	№ 52a „Łapianka” № 53a „Winnica” № 53 „Bodzów”
Dzieła pomocnicze	kawerny: fortu Winnica fortu Bodzów