Cyrk Braci Staniewskich w Warszawie

Cyrk Braci Staniewskich w Warszawie
Ilustracja
Budynek Cyrku Braci Staniewskich
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Miejscowość

Warszawa

Adres

ul. Ordynacka 1 róg ul. Okólnik 2

Inwestor

Teodor Ciniselli,

Ukończenie budowy

1883

Zniszczono

1939

Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, w centrum znajduje się punkt z opisem „Cyrk Braci Staniewskich w Warszawie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Cyrk Braci Staniewskich w Warszawie”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Cyrk Braci Staniewskich w Warszawie”
Ziemia52°14′08,354″N 21°01′20,172″E/52,235654 21,022270
Multimedia w Wikimedia Commons
Wnętrzec cyrku na drzeworycie Kazimierza Pistuszkiewicza (1883)
Budynek cyrku zbombardowany przez Luftwaffe we wrześniu 1939 roku

Cyrk Braci Staniewskich – cyrk i murowany budynek cyrku, który znajdował się przy ulicy Ordynackiej 1 róg ulicy Okólnik 2 w Warszawie. Funkcjonował od 1883 do 1939, kiedy został zniszczony w wyniku niemieckiego bombardowania miasta we wrześniu 1939 roku.

Historia

W 1883 Teodor Ciniselli, do rodziny którego należała sieć cyrków, zbudował w Warszawie na rogu Ordynackiej i Okólnik czteropiętrowy gmach mieszczący największą aż do II wojny światowej halę widowiskową w Warszawie. Był to budynek pierwszego stałego cyrku w mieście[1][2]. Murowany neorenesansowy gmach projektu Wincentego Rakiewicza spełniał światowe standardy, a jego widownia mogła pomieścić ok. 3000 widzów. Koszty jego budowy wynosiły 180 tysięcy rubli. Arena miała też specjalną konstrukcję, dzięki której można ją było wypełnić wodą[3][4]. Uroczyste otwarcie obiektu nastąpiło 6 maja 1883.

Za czasów zaboru rosyjskiego siedziba cyrku gościła również wystawy (m.in. wyrobów metalowych w 1895), a w późniejszym okresie odbywały się dodatkowo walki na arenie; w tym walki zapaśnicze, wprowadzone przez braci Staniewskich. Dużą popularnością cieszyły się starcia polskich zapaśników z rosyjskimi[3]. Występował tam też zapaśnik o pseudonimie „Czarna Maska”. Organizatorzy obiecywali, że atleta zdejmie maskę, jeśli przegra walkę, i w ten sposób przyciągali widzów. Tożsamości zapaśnika nigdy nie odkryto[5].

W 1929, z powodu bankructwa, cyrk został przejęty przez braci Staniewskich. Przyciągał tłumy głównie z robotniczego Powiśla i Starego Miasta, ale także bardziej zamożną publiczność z Alej Ujazdowskich i Mokotowa[5].

Pokazy cyrkowe zostały upamiętnione w piosence „Cyrk na Ordynackiej”[6], ze słowami Henryka Kotarskiego i muzyką Stefana Rembowskiego[7].

Budynek został częściowo spalony podczas bombardowania Warszawy we wrześniu 1939[8]. Cyrk wznowił działalność w czerwcu 1940 na placyku u zbiegu ulic Kruczej i Mokotowskiej[9]. We wrześniu 1943 przeniósł się na ul. Ząbkowską[10].

Gmach cyrku został zbombardowany przez Luftwaffe podczas powstania warszawskiego, 6 września 1944 roku, zabijając i raniąc wiele chroniących się tam osób[11].

Ruiny budynku rozebrano po wojnie[8]. W latach 1960–1966 wybudowano w tym miejscu siedzibę Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej[12].

Przypisy

  1. ↑ Ilustrowany przewodnik po Warszawie wraz z treściwym opisem okolic miasta (wydanie I na podstawie wydania z 1893 roku). Warszawa: Wydawnictwo Ciekawe Miejsca.net, 2012, s. 233. ISBN 978-83-928349-8-4.
  2. ↑ Jacek Wołowski: Moja Warszawa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 195. ISBN 83-01-00062-7.
  3. ↑ a b Warszawski Madison Square Garden [online], tvnwarszawa.tvn24.pl, 25 listopada 2010 [dostęp 2019-02-24]  (pol.).
  4. ↑ Adam Bielawski: Adam Bielawski „Mały”. 1944.pl.
  5. ↑ a b PawełP. Smoleński PawełP., Zbyszko Cyganiewicz - galicyjski zapaśnik, który podbił świat. Przed wojną był najbogatszym polskim sportowcem [online], wyborcza.pl, 31 lipca 2017 [dostęp 2019-02-24]  (pol.).
  6. ↑ Władysław Pytlasiński – rzeźnik, zapaśnik, aktor, [w:] JerzyJ. Chociłowski JerzyJ., Talia niezwykłych postaci II RP : sławne, niezwykłe, popularne, Wydanie I, Warszawa, ISBN 978-83-64185-09-0, OCLC 878481983 .
  7. ↑ Cyrk na Ordynackiej [online], bibliotekapiosenki.pl [dostęp 2018-01-20]  (pol.).
  8. ↑ a b Jerzy S. Majewski: Warszawa nieodbudowana. Metropolia belle époque. Warszawa: VEDA, 2003, s. 70. ISBN 83-85584-82-X.
  9. ↑ Tomasz Szarota: Okupowanej Warszawy dzień powszedni. Studium historyczne. Warszawa: Czytelnik, 2010, s. 334. ISBN 978-83-07-03239-9.
  10. ↑ Tomasz Szarota: Okupowanej Warszawy dzień powszedni. Studium historyczne. Warszawa: Czytelnik, 2010, s. 335. ISBN 978-83-07-03239-9.
  11. ↑ Włodzimierz Rosłoniec: Grupa „Krybar” Powiśle 1944. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1989, s. 189. ISBN 83-211-1037-1.
  12. ↑ Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina w Warszawie. culture.pl, styczeń 2002, aktualizacja marzec 2016. [dostęp 2017-02-06]. (pol.).

Linki zewnętrzne

  • Cyrk Braci Staniewskich na portalu warszawa1939.pl
  • Cyrk Braci Staniewskich na portalu Fotopolska