Cyprysik groszkowy
Drzewo w prefekturze Fukushima w Japonii | |||
Systematyka[1][2] | |||
Domena | eukarionty | ||
---|---|---|---|
Królestwo | rośliny | ||
Podkrólestwo | |||
Nadgromada | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Nadklasa | nagonasienne | ||
Klasa | iglaste | ||
Rząd | cyprysowce | ||
Rodzina | cyprysowate | ||
Rodzaj | cyprysik | ||
Gatunek | cyprysik groszkowy | ||
Nazwa systematyczna | |||
Chamaecyparis pisifera (Siebold & Zucc.) Endl. Syn. Conif. 64 1847[3] | |||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||
najmniejszej troski | |||
|
Cyprysik groszkowy (Chamaecyparis pisifera Endl.) — gatunek rośliny z rodziny cyprysowatych. W naturze rośnie na japońskich wyspach Honsiu i Kiusiu, jest uprawiany w wielu krajach świata[5]. Do Europy został sprowadzony w XIX wieku[6]. Nazwa gatunkowa pochodzi od tego, że jego szyszki mają wielkość nasion grochu[7].
Morfologia
- Pokrój
- Zimozielone drzewo o stożkowej, stosunkowo luźnej koronie, z silnie spłaszczonymi, ułożonymi w jednej płaszczyźnie rozgałęzieniami. Typowa forma gatunku na naturalnych stanowiskach dorasta do 45 m wysokości[6]. Odmiany ozdobne są znacznie mniejsze, osiągają wysokość od 2 – 10 m (w zależności od odmiany). Występują wśród nich także formy krzewiaste[8].
- Pień i pędy
- Pień prosty, gładki, w dolnych partiach szeroko karbowany. Kora czerwonobrązowa, z wiekiem łuszcząca się długimi pasami[6]. Dolne części gałązek silnie wybarwione na niebieskobiały kolor.
- Liście
- W formie drobnych pazurkowato zgiętych łusek, ciemnozielone i błyszczące, od spodu widoczny biały, woskowaty rysunek przypominający motylek (kokardkę). Łuski błyszczące o odstających końcach, ułożone w spłaszczonych gałęziach[6].
- Kwiaty
- Kwiatostany męskie brązowawe. Kwiatostany żeńskie są zielone[6].
- Szyszki
- Kuliste szyszki do 8 mm średnicy, początkowo zielone a w późniejszym okresie brązowe[6].
Zastosowanie
Zobacz multimedia związane z tematem: Odmiany ozdobne |
Jest uprawiany jako roślina ozdobna. Gatunek długowieczny, wolno rosnący[6]. Może być uprawiany jako soliter, ale dobrze nadaje się także na szpalery i do tworzenia kompozycji z innymi iglakami oraz do ogrodów skalnych i na wrzosowiska. Szczególnie dobrze prezentuje się pośród roślin o pokroju kolumnowym i roślin płożących się (np. płożących się odmian jałowca)[7].
Uprawa
Roślina światłolubna, doskonale rosnąca w miejscach o dużej wilgotności powietrza, na glebach kwaśnych, głęboko uprawianych i żyznych. Duża odporność na mróz, jednak posadzone na terenie odkrytym, narażonym na silne wiatry, łatwo brązowieją i zrzucają boczne odgałęzienia. Wykazuje dużą odporność na zanieczyszczenia powietrza, jednak wpływa ono na jego wygląd oraz tempo wzrostu. Odmiany o ulistnieniu igiełkowatym lub pierzastym są znacznie wrażliwsze na wysychanie[6]. Na stanowiskach suchych i wietrznych igły w środku rośliny zasychają i obumierają. Można temu zapobiec przez delikatne przystrzyganie całej rośliny, co dodatkowo wpływa na jej zagęszczenie i ładniejszy wygląd. Przystrzyganie znosi dobrze[9].
Odmiany botaniczne można rozmnażać przez wysiew nasion, odmiany ogrodowe uprawiane z nasion nie zachowują cech rośliny matecznej i należy je rozmnażać przez sadzonki (ukorzeniają się łatwo)[8].
Niektóre odmiany ogrodowe
- 'Baby Blue'
- 'Compacta'
- 'Boulevard'
- 'Dwarf Blue'
- 'Filifera'
- 'Filifera Aurea'
- 'Filifera Aurea Nana'
- 'Filifera Nana'
- 'Filifera Aureovariegata'
- 'Golden Charm'
- 'Golden Mops'
- 'Nana'
- 'Nana Aureovariegata'
- 'Plumosa'
- 'Plumosa Argenteovariegata'
- 'Plumosa Aurea'
- 'Plumosa Aurea Compacta'
- 'Plumosa Compressa Aurea'
- 'Pygmea'
- 'Snow'
- 'Squarrosa'
- 'Squarrosa Intermedia'
- 'Squarosa Sulphurea'
- 'Sungold'
- 'True Blue
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
- ↑ M.J.M.M.J.M. Christenhusz M.J.M.M.J.M. i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
- ↑ The Plant List. [dostęp 2013-01-30].
- ↑ Chamaecyparis pisifera, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2013-01-30].
- ↑ a b c d e f g h Tadeusz Szymanowski: Drzewa ozdobne. Warszawa: Arkady, 1957.
- ↑ a b Ogrodnik amator. Cyprysik groszkowy. [dostęp 2013-01-31].
- ↑ a b GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
- ↑ Maciej Mynett, Magdalena Tomżyńska: Krzewy i drzewa ozdobne. Warszawa: MULTICO Oficyna Wyd., 1999. ISBN 83-7073-188-0.
- Britannica: plant/Sarawa-cypress
- BioLib: 2417
- EoL: 323366
- EUNIS: 150729
- Flora of China: 200005412
- Flora of North America: 200005412
- GBIF: 2683880
- identyfikator iNaturalist: 123925
- IPNI: 261847-1
- ITIS: 183450
- NCBI: 99808
- Plant Finder: 279623
- identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): kew-2715306
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:261847-1
- Tela Botanica: 16415
- identyfikator Tropicos: 9400439
- USDA PLANTS: CHPI12
- CoL: TJJK