Browar Saskich w Radomiu
Fragment browaru z pałacykiem właścicieli | |||
Państwo | Polska | ||
---|---|---|---|
Siedziba | Radom | ||
Data założenia | 1812 | ||
Data zamknięcia | koniec lat 90. XX w. | ||
Właściciel | Aleksander Kłosowski, Józef, Jan i Józef Sascy | ||
Produkcja piwa | 14.000 hl w 1914 | ||
Marki | Bawarskie, Eksportowe, Porter, Pilzeńskie, Marcowe, EL | ||
Dane adresowe | |||
ul. Limanowskiego 29, Radom | |||
Położenie na mapie Radomia | |||
Położenie na mapie Polski | |||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego | |||
51°23′48,3990″N 21°08′10,1310″E/51,396777 21,136147 | |||
|
Browar Saskich w Radomiu – browar działający od 1812 do lat 90. XX wieku w Radomiu. Jeden z jego budynków został wpisany do rejestru zabytków[1].
Historia
Niewielkich rozmiarów zakład browarniczy zbudował Aleksander Kłosowski w 1812[2][3]. Rozbudował go po powstaniu listopadowym osiadły w Radomiu Józef Saski (1812-1892), który ożenił się z Anną Kłosowską. Rodzinny interes rozwijał też syn Józefa, Juliusz (1849-1919), który umiejętności piwowarskie doskonalił w Moskwie, Niemczech i Austrii. Po spłaceniu wspólników stał się jedynym właścicielem przedsiębiorstwa i na tyle dobrze prowadził sprzedaż, że wybudował niewielki pałacyk przy browarze. Produkowano wówczas następujące gatunki piwa: Bawarskie, Eksportowe, Porter, Pilzeńskie, Marcowe oraz (najsłynniejsze[2]) EL, które reklamowano sloganem: Wszak wszyscy to wiecie, Radom słynie w świecie, od Karpat po Hel, piwem Saskiego EL[4].
W latach 1901–1907 budynki produkcyjne zmodernizowano oraz przebudowano według projektu Antoniego Wąsowskiego. Zainstalowano maszynę parową, wkrótce zastąpioną silnikami spalinowymi. produkowano piwa pilzneńskie Jasne, bawarskie Lagrowe i zwyczajne. Kupiono też posesję po dawnym browarze Zeligera na terenie podmiejskiej wsi Oświęcim i uruchomiono fabrykę wódek oraz likierów. Juliusz Saski został odznaczony w 1899 za "postęp w przemyśle piwowarskim, za wysoce ekstraktowe piwo monachijskie" złotym medalem na Wystawie Przemysłowo-Rolniczej w Radomiu. Po jego śmierci interes przejęli synowie: Jan i Józef, którzy uruchomili przedsiębiorstwo pod nazwą Browar Parowy Jan Saski i S-ka. Wprowadzili na rynek nowe gatunki piwa, niektóre opatentowali i ulepszyli technologię (w 1914 produkowali 14.000 hektolitrów piwa i jako pierwsi w Polsce zainstalowali aluminiowe zbiorniki na piwo[2]). W 1929 dysponowali czternastoma składami piwa na Mazowszu i w Świętokrzyskiem[4].
W trakcie okupacji niemieckiej Jan Saski zatrudniał w browarze znacznie więcej osób, niż było potrzeba, chroniąc ludność przed wywózkami na roboty przymusowe. Przydzielał też deputaty piwa na spieniężenie. Ukrywał Żydów i pomagał im materialnie, ocalając od śmierci z rąk Niemców[4].
W 1948 zakład znacjonalizowano, mimo wysłanego przez pracowników do wicemarszałka Sejmu Stanisława Szwalbego listu z prośbą o pozostawienie właścicieli. Został włączony do Radomskich Zakładów Spożywczych Przemysłu Terenowego[2]. Jan Saski pracował jeszcze przez krótki czas w swoim byłym browarze jako kierownik techniczny, ale wkrótce komuniści zabronili mu to robić[4].
Po 1989 przedsiębiorstwo nabył Browar Warka, ale w końcu lat 90. XX w. produkcję wstrzymano. Budynki za darmo przejęło miasto, jednak właściciel zastrzegł, że nie wolno w nich warzyć piwa. Obiekty niszczały, kilkakrotne próby sprzedaży zakończyły się fiaskiem[1], a z czasem nabył je właściciel browaru "Czarny Kot"[4].
Przypisy
- ↑ a b IzabelaI. Kozakiewicz IzabelaI., Browar Saskich przy Limanowskiego w Radomiu idzie pod młotek, „Radom Nasze Miasto”, 24 lutego 2016 .
- ↑ a b c d Radom przemysłowy, Urząd Miejski w Radomiu, 2023 (folder turystyczny)
- ↑ TomaszT. Dybalski TomaszT., Do Browaru Saskich wraca życie. Będzie tam Browar Radom. "Odbudujemy legendę", „Gazeta Wyborcza. Radom”, radom.wyborcza.pl, 6 kwietnia 2018 [dostęp 2023-12-16] .
- ↑ a b c d e MałgorzataM. Rusek MałgorzataM., Jak Browar Saskich sławił Radom od Karpat po Hel, „Gazeta Wyborcza”, radom.wyborcza.pl, 6 kwietnia 2018 [dostęp 2023-12-16] (pol.).
- p
- d
- e
Grupy piwowarskie | |
---|---|
Browary duże | |
Browary średnie | |
Browary małe |
|
Browary restauracyjne |
|