Brama Portowa w Szczecinie
nr rej. A-790 z 11.06.1954[1] | |||
Brama Portowa | |||
Państwo | Polska | ||
---|---|---|---|
Miejscowość | Szczecin | ||
Architekt | Gerhard Cornelius van Wallrawe | ||
Ukończenie budowy | 1725–1727 | ||
Położenie na mapie Szczecina | |||
Położenie na mapie Polski | |||
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego | |||
53°25′30″N 14°33′00″E/53,425000 14,550000 | |||
|
Brama Portowa, hist. niem. Berliner Tor (Brama Berlińska) – jedna z bram miejskich Szczecina, zbudowana w stylu barokowym w latach 1725–1727 według projektu holenderskiego projektanta fortyfikacji Gerharda Corneliusa van Wallrawe (autora m.in. przebudowy twierdz kłodzkiej i magdeburskiej)[2].
Historia
Jest jedną z dwóch (obok Bramy Królewskiej) zachowanych do czasów współczesnych bram, będących pozostałością dawnych fortyfikacji pruskich. Zewnętrzna ściana bramy została ozdobiona przez francuskiego rzeźbiarza Bartholomé Damarta. Umieszczono tu tarczę z monogramem króla Fryderyka Wilhelma I, fundatora tego obiektu. W attyce tablica ze złoconym napisem w języku łacińskim, który informuje o prawach państwa brandenburskiego do Pomorza i Szczecina, ponieważ Fryderyk Wilhelm w 1719 kupił Szczecin od Szwedów za dwa miliony talarów:
Fridericvs Wilhelmvs•Rex Borrvssiæ•Dvcatum Stetinensem co oznacza: Fryderyk Wilhelm, Król Prus, zakupił Księstwo Szczecińskie, które przekazano elektorom brandenburskim i oddano w lenno książętom pomorskim, a które późniejszymi kolejami losu dostało się pod władzę Szwecji. W wyniku uczciwego układu i za uczciwą cenę pozyskał on je aż po Peene i ponownie włączył do swego państwa. W roku 1719 polecił wybudować tę Bramę Brandenburską. |
Nad inskrypcją znajduje się panorama miasta wraz z Viadrusem (bogiem rzeki Odry). Powyżej widnieje owalna tarcza z herbem Prus, zwieńczona królewską koroną. W latach 1976–2013 wewnątrz Bramy Portowej mieścił się sklep w z wyrobami artystycznymi Cepelia[3]. Obecnie (2015) wewnątrz Bramy mieści się teatr kameralny.
W latach 1902–1932 przed Bramą Portową stała fontanna z neobarokowym pomnikiem bogini Amfitryty dłuta berlińskiego rzeźbiarza Reinholda Felderhoffa. W czasie II wojny światowej w obawie przed zniszczeniem zdemontowano zdobione szczyty bramy i ukryto w Lesie Arkońskim, a samą bramę obsadzono bluszczem i tak przetrwała wojnę. Zdobione szczyty i ozdoby odnaleziono w roku 1957 i z powrotem zamontowano na bramę.
Przed II wojną światową brama nosiła nazwę Brama Berlińska (Berliner Tor), ponieważ przez tę bramę prowadziła droga ze Szczecina do Berlina.
Brama Portowa (Berlińska) znajduje się w rejestrze zabytków (nr rej. A-790 z 11.06.1954)[1].
Zdjęcia
- Zwieńczenie zachodniej fasady Bramy Portowej
- Brama Portowa widziana od wschodu
- Pomnik (z fontanną) Amfitryty stał przed Bramą Portową w latach 1902-1932
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo zachodniopomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024, s. 114 [dostęp 2015-09-18] .
- ↑ Jan Iwańczuk: Brama Portowa. [w:] pomeranica.pl [on-line]. [dostęp 2016-10-12].
- ↑ Mariusz Rabenda: Cepelia zamyka sklep w Bramie Portowej. Co tam teraz będzie? [ZDJĘCIA]. Wyborcza.pl Szczecin. [dostęp 2015-04-17]. (pol.).
- p
- d
- e