Afelandra

Morfologia (Aphelandra tetragona)

Systematyka^[1]^[2]

Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

Nadgromada

Gromada

Podgromada

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

jasnotowce

Rodzina

akantowate

Rodzaj

afelandra

Nazwa systematyczna

Aphelandra R.Br.
Prodr. 475. 27 Mar 1810

Multimedia w Wikimedia Commons

Afelandra (Aphelandra R. Br.) – rodzaj roślin zielnych lub krzewów z rodziny akantowatych (Acanthaceae). Należy do niego 199^[3] gatunków pochodzących z tropikalnych obszarów Ameryki Południowej i Ameryki Środkowej^[4]. Gatunkiem typowym jest Aphelandra pulcherrima (Jacq.) Kunth^[5].

Morfologia

Krzewy i podkrzewy o pojedynczych, dużych i ostro zakończonych liściach z wyraźną nerwacją, często o kolorze innym, niż kolor liści. Ulistnienie zawsze naprzemianległe. Kwiaty żółte, pomarańczowe, czerwone, w szczytowych kłosach. Są rurkowate i mają szeroką, 3-klapową dolną wargę. Pod szczytem kłosa występują zwykle jaskrawe podkwiatki^[4].

Systematyka

Synonimy^[6]

Amathea Raf., Aphelandrella Mildbr., Cuenotia Rizzini, Hemisandra Scheidw., Hydromestus Scheidw., Lagochilium Nees, Lepidacanthus C. Presl, Odontophyllum Sreem., Sreemadhavana Rauschert, Strobilorhachis Klotzsch, Synandra Schrad.

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG III z 2009)

Należy do podrodziny Acanthoideae Link, rodziny akantowatych (Acanthaceae) Juss., która jest jednym z kladów w obrębie rzędu jasnotowców (Lamiales) Bromhead z grupy astrowych spośród roślin okrytonasiennych^[2]^[7].

Pozycja w systemie Reveala (1993-1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa jasnotowe (Lamiidae Takht. ex Reveal), nadrząd jasnotopodobne (Lamianae Takht.), rząd jasnotowce (Lamiales Bromhead), podrząd Acanthineae Engl, rodzina akantowate (Acanthaceae Juss.), plemię Aphelandreae Nees in Mart., rodzaj afelandra (Aphelandra R. Br.)^[8].

Wykaz gatunków^[3]

Aphelandra acanthifolia Hook.
Aphelandra acanthus Nees
Aphelandra acrensis Lindau
Aphelandra albert-smithii Leonard
Aphelandra albinotata Wassh.
Aphelandra alexandri Leonard
Aphelandra ameleta Leonard
Aphelandra anderssonii Wassh.
Aphelandra antioquiensis Wassh.
Aphelandra arborea (Mill.) M.R.Almeida
Aphelandra arisema Leonard
Aphelandra aristei Leonard
Aphelandra arnoldii Mildbr.
Aphelandra attenuata Wassh.
Aphelandra aucayacuensis Wassh.
Aphelandra aurantiaca (Scheidw.) Lindl.
Aphelandra azuayensis Wassh.
Aphelandra bahiensis (Nees) Wassh.
Aphelandra barkleyi Leonard
Aphelandra benoistii Wassh.
Aphelandra blanchetiana (Nees) Hook.f.
Aphelandra blandii Lindau
Aphelandra botanodes Leonard
Aphelandra boyacensis Leonard
Aphelandra bradeana Rizzini
Aphelandra campanensis Durkee
Aphelandra campii Wassh.
Aphelandra caput-medusae Lindau
Aphelandra castanifolia Britton
Aphelandra chamissoniana Nees
Aphelandra chaponensis Leonard
Aphelandra chrysantha Wassh.
Aphelandra cinnabarina Wassh.
Aphelandra cirsioides Lindau
Aphelandra claussenii Wassh.
Aphelandra colombiensis Lindau ex Leonard
Aphelandra colorata (Vell.) Wassh.
Aphelandra conformis Leonard
Aphelandra crenata Leonard
Aphelandra crispata Leonard
Aphelandra cuatrecasasii Leonard
Aphelandra cuscoensis Wassh.
Aphelandra darienensis Wassh.
Aphelandra dasyantha Wassh.
Aphelandra davidsonii Wassh.
Aphelandra decorata (Nees) Wassh.
Aphelandra diachyla Leonard
Aphelandra dielsii Mildbr.
Aphelandra diffusa Wassh.
Aphelandra dodsonii Wassh.
Aphelandra dolichantha Donn.Sm.
Aphelandra dukei Wassh.
Aphelandra dunlapiana Standl. & L.O.Williams
Aphelandra encarnacionii Wassh.
Aphelandra espinosae Wassh.
Aphelandra espirito-santensis Profice & Wassh.
Aphelandra euopla Leonard
Aphelandra eurystoma Mildbr.
Aphelandra fasciculata Wassh.
Aphelandra fernandezii Leonard
Aphelandra ferreyrae Wassh.
Aphelandra flava Nees
Aphelandra formosa (Bonpl.) Nees
Aphelandra galba Wassh.
Aphelandra garciae Leonard
Aphelandra gigantea (Rizzini) Profice
Aphelandra gigantiflora Lindau
Aphelandra glabrata Willd. ex Nees
Aphelandra golfodulcensis McDade
Aphelandra goodspeedii Standl. & F.A.Barkley
Aphelandra gracilis Leonard
Aphelandra grandis Leonard
Aphelandra grangeri Leonard
Aphelandra grazielae Profice
Aphelandra guayasii Wassh.
Aphelandra guerrerensis Wassh.
Aphelandra gunnarii Wassh.
Aphelandra hapala Wassh.
Aphelandra harleyi Wassh.
Aphelandra harlingii Wassh.
Aphelandra hartwegiana Nees ex Benth.
Aphelandra haughtii Leonard
Aphelandra heydeana Donn.Sm.
Aphelandra hieronymi Griseb.
Aphelandra hintonii Wassh.
Aphelandra hirta (Klotzsch) Wassh.
Aphelandra huilensis Leonard
Aphelandra hylaea Leonard
Aphelandra hymenobracteata Profice
Aphelandra impressa Lindau
Aphelandra inaequalis Lindau
Aphelandra jacobinioides Lindau
Aphelandra juninensis Wassh.
Aphelandra killipii Leonard
Aphelandra kingii Wassh.
Aphelandra kolobantha Lindau
Aphelandra kuna T.F.Daniel & McDade
Aphelandra lamprantha Leonard
Aphelandra lasia Leonard
Aphelandra lasiophylla Leonard
Aphelandra latibracteata Wassh.
Aphelandra lawranceae Leonard
Aphelandra laxa Durkee
Aphelandra leonardii McDade
Aphelandra liboniana Linden ex Hook.f.
Aphelandra lilacina C.Ezcurra
Aphelandra limbatifolia Lindau
Aphelandra lineariloba Leonard
Aphelandra lingua-bovis Leonard
Aphelandra longiflora (Lindl.) Profice
Aphelandra loxensis Wassh.
Aphelandra luyensis Lindau
Aphelandra lyrata Nees
Aphelandra macrophylla Leonard
Aphelandra macrosiphon Lindau
Aphelandra macrostachya Nees
Aphelandra maculata (Tafalla ex Nees) Voss
Aphelandra madrensis Lindau
Aphelandra margaritae É.Morren
Aphelandra marginata Nees & Mart.
Aphelandra martiusii Wassh.
Aphelandra merelloae T.F.Daniel & McPherson
Aphelandra micans Moritz ex Vatke
Aphelandra mildbraediana Leonard
Aphelandra modesta (Mildbr.) Wassh.
Aphelandra molinae T.F.Daniel
Aphelandra mollis (Nees) Leonard
Aphelandra mollissima Wassh.
Aphelandra montis-scalaris Lindau ex Pilg.
Aphelandra mucronata (Ruiz & Pav.) Nees
Aphelandra neesiana Wassh.
Aphelandra neillii Wassh.
Aphelandra nemoralis Nees
Aphelandra nitida Nees & Mart.
Aphelandra nuda Nees
Aphelandra obtusa (Nees) Wassh.
Aphelandra obtusifolia (Nees) Wassh.
Aphelandra ornata (Nees) T.Anderson
Aphelandra panamensis McDade
Aphelandra parviflora Leonard
Aphelandra parvispica Leonard
Aphelandra paulensis Wassh.
Aphelandra pepe-parodii Wassh.
Aphelandra peruviana Wassh.
Aphelandra phaina Wassh.
Aphelandra pharangophila Leonard
Aphelandra phlogea Leonard
Aphelandra phrynioides Lindau
Aphelandra pilosa Leonard
Aphelandra pinarotricha Leonard
Aphelandra plowmanii Wassh.
Aphelandra porphyrocarpa Leonard
Aphelandra prismatica (Vell.) Hiern
Aphelandra pulcherrima (Jacq.) Kunth
Aphelandra pumila G.Nicholson
Aphelandra quadrifaria Leonard
Aphelandra reticulata Wassh.
Aphelandra rigida Glaz. ex Mildbr.
Aphelandra rosulata (Lindau) Wassh.
Aphelandra rubra Wassh.
Aphelandra runcinata Klotzsch ex Nees
Aphelandra rusbyi Britton
Aphelandra scabra (Vahl) Sm.
Aphelandra schiedeana Schltdl. & Cham.
Aphelandra schieferae Leonard
Aphelandra schottiana (Nees) Profice
Aphelandra schunkei Wassh.
Aphelandra scolnikiae Leonard
Aphelandra seibertii Leonard
Aphelandra sericantha Leonard
Aphelandra silvicola Leonard
Aphelandra sinclairiana Nees
Aphelandra speciosa Brandegee
Aphelandra squarrosa Nees – afelandra stercząca
Aphelandra stephanophysa Nees
Aphelandra steyermarkii Wassh.
Aphelandra storkii Leonard
Aphelandra straminea Leonard
Aphelandra sulphurea Hook.f.
Aphelandra superba Lindau
Aphelandra taborensis Leonard
Aphelandra terryae Standl.
Aphelandra tetroicia Wassh.
Aphelandra tillettii Wassh.
Aphelandra tomentosa Lindau
Aphelandra tonduzii Leonard
Aphelandra trianae Leonard
Aphelandra tridentata Hemsl.
Aphelandra tumbecensis Wassh.
Aphelandra variegata C.Morel ex Planch.
Aphelandra verticillata Nees ex Hemsl.
Aphelandra villonacensis Wassh.
Aphelandra viscosa Mildbr.
Aphelandra wasshausenii Profice
Aphelandra weberbaueri Mildbr.
Aphelandra wendtii T.F.Daniel
Aphelandra wurdackii Wassh.
Aphelandra xanthantha Leonard
Aphelandra zamorensis Wassh.

Zastosowanie

Kilka gatunków jest uprawiane jako rośliny ozdobne. Wszystkie są bardzo wrażliwe na niskie temperatury, z tego też względu w Polsce są uprawiane tylko jako rośliny pokojowe lub szklarniowe^[4].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-06] (ang.).
↑ ^a ^b Aphelandra R.Br.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2020-01-11].
↑ ^a ^b ^c GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-04-25].
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2009-04-25].
↑ List of Genera in RUBIACEAE, [w:] Vascular plant families and genera, Kew Gardens & Missouri Botanical Garden [dostęp 2010-12-03] (ang.).
↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Aphelandra. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-04-25]. (ang.).