120A
Wagon 120A | |||
Kraj produkcji | Polska | ||
---|---|---|---|
Producent | Pafawag Wrocław | ||
Lata budowy | 1972–1984 | ||
Wymiary | |||
Masa służbowa | 39 500 kg | ||
Długość | 24 500 mm | ||
Szerokość | 2910 mm | ||
Wysokość | 4060 mm | ||
Parametry eksploatacyjne | |||
Prędkość konstrukcyjna | 140 km/h | ||
Maksymalna prędkość eksploatacyjna | 120 km/h | ||
Parametry użytkowe | |||
Liczba miejsc siedzących | 88 | ||
Liczba miejsc ogółem | 170 | ||
|
Wagon typu 120A – wagon osobowy używany pierwotnie przez PKP, a następnie przez PKP Przewozy Regionalne, a ostatnio przez Polregio; Przez kolejarzy i miłośników kolei zwany bonanzą[1].
Historia
Został skonstruowany w 1972. Wagony według tego projektu seryjnie były produkowane w Państwowej Fabryce Wagonów we Wrocławiu od 1976 roku. Zastosowano w nich szereg rozwiązań konstrukcyjnych stosowanych już w EN57. Skierowane zostały do obsługi ruchu lokalnego na liniach niezelektryfikowanych, w których liczba podróżnych była za mała, by stosować pojemne wagony piętrowe typu Bhp, a za duża dla wagonów motorowych np. SN61, chociaż stosowano je także jako doczepne do SN61. W latach ich seryjnej eksploatacji można było zobaczyć je w pociągach lokalnych najczęściej za lokomotywą SP32, SU42 i SU45 lub jako wagon doczepny do autobusu szynowego, ale także w składach pociągów dalekobieżnych - w tym pospiesznych (szczególnie w sezonie letnim). W pierwszych latach XXI wieku część wagonów typu 120A została przebudowana na wagony do przewozu rowerów poprzez usunięcie części siedzeń z jednego przedziału pasażerskiego.
Wagony typu 120A były rozwinięciem serii bardzo podobnych wagonów, zbudowanych przez Pafawag na eksport do Rumunii dla tamtejszych kolei CFR. Oprócz podstawowej wersji 2 klasy, występują tam wagony z pierwszą klasą, pierwszej i drugiej klasy, a nawet barowe[2][3].
Do dziś zachowało się niewiele czynnych wagonów 120A biorąc pod uwagę łączną liczbę wyprodukowanych egzemplarzy, która przekraczała 700 sztuk. Obecnie czynnych i wykorzystywanych w normalnym ruchu rozkładowym jest 9 wagonów typu 120A - dwa w malowaniu województwa pomorskiego oraz siedem w malowaniu Polregio. Wagony te przydzielone są do stacji Chojnice[4]. Ponadto na liniach Leszno - Wolsztyn i Wolsztyn - Poznań w składzie obsługiwanym przez parowozy eksploatowane są dwa wagony tego typu w malowaniu oliwkowym będące własnością Instytucji Kultury Parowozownia Wolsztyn. Kilka wagonów udało się zachować w muzeach, skansenach i zbiorach stowarzyszeń statutowo zajmujących się ratowaniem dziedzictwa polskich kolei (np. Klub Sympatyków Kolei we Wrocławiu), w tym jeden czynny w malowaniu oliwkowym i oznakowaniu z lat 80. XX wieku w Skansenie Taboru Kolejowego w Chabówce.
Budowa
Wagony 120A zostały zaprojektowane do jazdy z prędkością 140 km/h, jednakże pod koniec eksploatacji prędkość ta została obniżona do 120 km/h, co w zupełności wystarcza aktualnemu charakterowi użytkowania. Wagon posiada 88 miejsc siedzących.
Wagony wyposażono w drzwi skrzydłowo łamane podwójne – jest to cecha charakterystyczna tych wagonów – znajdujące się w 1/3 i 2/3 długości składu. W wagonie zastosowano też taki sam układ siedzeń, czyli podwójne ławki ze wspólnym oparciem i przejściem pomiędzy nimi. Zastosowano tylko półmiękkie siedzenia pokryte skajem, podobnie jak w wagonach Bhp. W niektórych zmodernizowanych wagonach tego typu, jak np. należących do województwa warmińsko-mazurskiego zastosowano siedzenia z tapicerki półmiękkie z wagonów piętrowych Bmnopux.
Wagony mają ogrzewanie elektryczne oraz parowe, jednak ze względu na brak używania tego ostatniego, większość instalacji parowych jest niesprawna lub zdemontowana. Istnieje tylko kilka tras, w których ten system ogrzewania jest wykorzystywany. W niektórych wagonach tego typu, stosowanych jako doczepne, zamontowane jest własne ogrzewanie typu Webasto, ze względu na brak możliwości ogrzewania wagonu przez ciągnący go autobus szynowy.
Toalety zostały umiejscowione w krańcach wagonów. Ze względu na podwójne drzwi, kojarzące się z wejściem do saloonu, a także układ siedzeń podobny do wagonów z westernów, wagony te zyskały przydomek „bonanza”.
Malowanie
Wagony 120A były początkowo malowane na oliwkowo, tak jak inne wagony osobowe PKP. Pod koniec lat osiemdziesiątych rozpoczęto wdrażanie nowego schematu malowania wagonów PKP, w związku z czym także wagony typu 120A do około 1996 roku przeszły proces zmiany malatury na zielono-kremową z szarym dachem. Wagony, które są stosowane jako doczepne do szynobusów, zostały przemalowane w barwy analogiczne do szynobusów. Barwy oliwkowe przywrócono zaś w składach ciągniętych przez parowozy na trasie pomiędzy Wolsztynem a Poznaniem. W 2017 roku związku z wprowadzeniem nowej marki konsumenckiej POLREGIO w spółce Przewozy Regionalne, wagony które przeszły naprawę P5 zyskały nowy schemat malowania (czerwono-szaro-pomarańczowy).
SA106
Podczas budowy SA106-001 wykorzystano wiele części z wagonów 120A, w pozostałych szynobusach zastosowano nowe części, jednak wzorowane na podzespołach 120A.
Przypisy
- ↑ Mały Słownik Żargonu Kolejowego, Urząd Transportu Kolejowego, Warszawa 2020, s. 7, ISBN 978-83-65709-56-1.
- ↑ CFR Călători modernizuje wagony z Pafawagu – InfoRail.
- ↑ Forumul portalului metrouusor.com • Vezi subiect – Vagoane seria 20-31 (SIRV Brasov).
- ↑ 120A – bazawagonów.pl.
Bibliografia
- Traffic Screensaver – wagony pasażerskie. [dostęp 2008-09-26]. (pol.).