Żeniszek

Żeniszek

Żeniszek meksykański
Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Asteroideae
Rodzaj	żeniszek
Nazwa systematyczna
Ageratum L. Sp. Pl. 839. 1 Mai 1753
Typ nomenklatoryczny
Ageratum conyzoides L.[3]
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Żeniszek (Ageratum L.) – rodzaj roślin z rodziny astrowatych. Należy do niego 38 gatunków^[4]. Rośliny te występują na obu kontynentach amerykańskich na obszarze od południowych Stanów Zjednoczonych, poprzez Amerykę Środkową do Boliwii i środkowej Brazylii^[4].

Dwa gatunki (żeniszek konyzowaty i meksykański) zostały introdukowane na wszystkie kontynenty w strefie międzyzwrotnikowej i w strefach umiarkowanych^[4][5]. Niektóre gatunki uprawiane są jako ozdobne^[6], zwłaszcza popularny jest żeniszek meksykański, dostępny w licznych odmianach^[7].

Morfologia

Pokrój

W większości rośliny zielne (od jednorocznych do bylin)^[8][5], ale też półkrzewy^[5] i krzewy^[7], osiągające zazwyczaj od 0,2 do 1,2 m wysokości^[8]. Pędy często płożące i korzeniące się w węzłach, mniej lub bardziej rozgałęzione^[8].

Liście

Łodygowe i na ogół naprzeciwległe, ogonkowe, zwykle jednonerwowe, całobrzegie lub ząbkowane, o kształcie od równowąskiego do okrągłego lub trójkątnego, nagie lub owłosione, czasem sztywno lub gruczołowato^[8].

Kwiaty

Zebrane po 20–125 w dyskowate koszyczki, a te w kwiatostany złożone w formie podbaldachów lub baldachogrona. Okrywy mają kształt dzwonkowaty i średnicę od 3 do 6 mm. Listków na okrywie ułożonych w 2–3 rzędach jest od 30 do 40, są one lancetowate i podobnej długości. Dno koszyczka jest stożkowate i nagie. Korony kwiatów są niebieskie, białawe do lawendowatych^[8], lejkowate, z łatkami podobnej długości i szerokości^[5]. Szyjka słupka naga, rozwidlona z ramionami równowąskimi lub maczugowato rozdętymi^[8].

Owoce

Pryzmatyczne niełupki z 4–5 żebrami, nagie lub szorstko owłosione. Puch kielichowy w postaci 5–6 wolnych i spłaszczonych łusek^[8][5].

Nazewnictwo

Naukowa nazwa rodzaju utworzona została z greckich słów a oznaczającego „nie” oraz geras oznaczającego „starość” i nawiązuje do trwałości kwiatów^[8].

Synonimy

Coelestina Cass., Carelia Fabricius; Isocarpha Lessing (1830)^[9][5].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Rodzaj z podplemienia Ageratinae, plemienia Eupatorieae, podrodziny Asteroideae i rodziny astrowatych Asteraceae^[9].

Wykaz gatunków^[4]

Przypisy