Tethart Haag

Tethart Haag
Zelfportret, Rijksprentenkabinet, Amsterdam
Persoonsgegevens
Volledige naam	Tethart Philipp Christian Haag
Geboren	Kassel, 22 mei 1737
Overleden	Den Haag, 3 augustus 1812[1]
Geboorteland	Hessen-Kassel
Beroep(en)	kunstschilder, hofschilder, conservator, museumdirecteur, directeur Haagsche Teekenacademie
Signatuur
Oriënterende gegevens
Leermeester	Johan David Christian Haag
Leerling(en)	Carel Bentfort Johan Cornelis Braams Johannes Sonnenberg Johannes Vermazen
Jaren actief	1747 - 1812
Bekende werken	Wilhelmina van Pruisen te paard, in de mannelijke positie (1789)
RKD-profiel
Portaal    Kunst & Cultuur

Tethart Philipp Christian Haag (Kassel, 22 mei 1737 – Den Haag, 3 augustus 1812) was hofschilder van Willem V van Oranje-Nassau en bestuurder van culturele instellingen in Den Haag.

Tethart Haag was de zoon van Johann David Christian Haag,^[2] afkomstig uit het Landgraafschap Hessen-Kassel, die hem in 1747 meenam naar Nederland toen hij daar aan het werk ging als hofschilder verbonden aan het Stadhouderlijk Hof in Leeuwarden. Toen prins Willem IV in 1747 tot erfstadhouder was verheven en naar Den Haag vertrok, verhuisden vader en zoon Haag met hem mee. Tethart werd door zijn vader onderricht in de schilderkunst en in 1756 werd hij als leerling ingeschreven bij het Haagse kunstschildersgenootschap de Confrerie Pictura, waar hij in 1760 werd geregistreerd als portret- en paardenschilder.

In 1760 volgde Tethart Haag zijn overleden vader op als hofschilder bij stadhouder prins Willem V. In die hoedanigheid maakte hij in 1763-1764 een inventaris van de schilderijen van het stadhouderlijk hof.^[3] Van Haag zijn naast schilderijen voor de stadhouder diverse werken bekend waarop afgebeeld staan: stalinterieurs en rijscholen, portretten van paarden al dan niet met berijder en portretten van voorname personen, vaak afgebeeld te paard. Een opmerkelijk werk van Haag is zijn schilderij van Wilhelmina van Pruisen te paard. In tegenstelling tot wat gebruikelijk was, heeft hij haar afgebeeld niet zittend als amazone, met de beide benen aan één zijde, maar in de mannelijke positie, die voor koningen en keizers gebruikelijk was.^[4] Tethart Haag gaf ook schilderles aan de prinses.^[5] Daarnaast maakte hij tekeningen naar schilderijen van beroemde meesters, waaronder De stier van Paulus Potter. Ook was Haag werkzaam als graveur en etser.

Haag, hofschilder van prins Willem V, was tevens conservator van de omvangrijke schilderijencollectie van de stadhouder. Als diens belangrijkste kunstadviseur, was Haag dan ook nauw betrokken bij de stichting in 1774 van een Stadhouderlijk Kabinet van Schilderijen, aan het Buitenhof te Den Haag. Voortvloeiend uit deze functie werd hij tevens de eerste directeur en conservator van dit eerste openbare museum van Nederland, welk later bekend zou komen te staan onder de naam Galerij Prins Willem V. Zijn salaris als directeur bedroeg 'slechts' 200 gulden in 1783; wel had hij de beschikking over een dienstwoning, gelegen op de eerste etage van de schilderijengalerij aan het Buitenhof.

Naast zijn werkzaamheden voor het stadhouderlijk hof en als kunstenaar, bekleedde Haag diverse functies bij culturele instellingen in Den Haag. Hij was hoofdman (sinds 1762) van het Haagse kunstschildersgilde Confrerie Pictura en in 1788 werd hij er benoemd als deken. Daarnaast was hij directeur van de Haagsche Teekenacademie.

Tethart Haag stierf in 1812 als ongehuwd man. Op het stadhuis werd in de overlijdensakte aangetekend: "Célibataire fils de David Christiaan Haag et Sophia Elizabeth Wetzell (...)". Na zijn overlijden liet Haag een aanzienlijke verzameling schilderijen, prenten en tekeningen na, vervaardigd door hemzelf en door andere kunstenaars. Overeenkomstig zijn eigen laatste wens werd de collectie op 21 december 1812 verkocht in de zogenoemde confrèriekamer van Pictura in de Boterwaag aan de Prinsegracht in Den Haag.

Er is een straat vernoemd naar Terthart Haag:

• Tethart Haagstraat in Alkmaar, sinds 1964

• 
  Jacob van Kretschmar te paard als kolonel-commandant der Hollandse Gardes te voet, 1778
• 
  Wilhelmina van Pruisen te paard, in de mannelijke positie, 1789, Rijksmuseum, Amsterdam
• 
  Elegant gezelschap in een koets stopt in een dorp
• 
  De jonge Prins Willem V te paard met gevolg, 1762, Rijksprentenkabinet, Amsterdam

• 
  Stalinterieur met paarden, 1777, Rijksprentenkabinet, Amsterdam
• 
  Orang oetang uit de dierentuin van stadhouder Willem V, een appel plukkend, 1777, Mauritshuis, Den Haag
• 
  De Heilige Familie in Jozefs werkplaats, Rijksprentenkabinet, Amsterdam
• 
  Zelfportret, 1777, Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten, Den Haag

• Den Haag: Geschiedenis van de stad, deel 2, De tijd van de Republiek, J. G. Smit, Uitgeverij Waanders, 2007; ISBN 9040090238, ISBN 9789040090233
• Nederlandse tekenaars geboren tussen 1660 en 1745; Ingrid Oud e.a.; Amsterdams Historisch Museum, 1999
• De Kunstverzamelingen van stadhouder Willem V en hare lotgevallen sedert 1795; A.W. de Vink; Jaarboekje Die Haghe 1933; pagina 65 e.v.^{[dode link]}
• De Nationale Konst-Gallery en het Koninklijk Museum. Ernst Wilhelm Moes, Eduard van Biema, 1909
• Informatie over Tethart Haag op website Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie
• A.J. van der Aa, Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 8. Eerste stuk. J.J. van Brederode, Haarlem 1867
• De levens en werken der Hollandsche en Vlaamsche kunstschilders, beeldhouwers, graveurs en bouwmeesters, van den vroegsten tot op onzen tijd. Christiaan Kramm, Gebroeders Diederichs, Amsterdam 1857-1864
• Geschiedenis der vaderlandsche schilderkunst: sedert de helft der XVIII eeuw, Volume 2; Roeland van den Eynden, Adriaan van der Willigen; 1817; Pagina 263 e.v.

Zie de categorie Tethart Philipp Christian Haag van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.