Rechtvaardigewereldtheorie
Rechtvaardigewereldtheorie (Engels: just-world hypothesis) is een cognitieve bias, het uitgangspunt dat de wereld rechtvaardig is en dat mensen krijgen wat ze verdienen. De theorie is voor het eerst geformuleerd in de jaren 1960 door Melvin Lerner, een Amerikaanse sociaal psycholoog. Volgens critici houden we met deze denkfout "de illusie in stand dat we zelf controle hebben over de gevolgen van ons gedrag".[1][2]
Als er iets onrechtvaardigs gebeurt treedt cognitieve dissonantie op en herzien mensen onbewust hun ideeën om ze zo weer in overeenstemming te brengen (consonant te maken) met hun theorie over een rechtvaardige wereld.
Deze denkfout speelt een rol bij slachtofferbeschuldiging (victim blaming).[3][4] Volgens Iva Bicanic willen mensen met deze theorie hun eigen beeld van een veilige wereld overeind houden.[3] Uit onderzoek blijkt dat deze denkfout er ook voor zorgt dat veel slachtoffers zichzelf beschuldigen, waardoor ze de illusie in stand kunnen houden dat ze wat hun is overkomen in de toekomst kunnen voorkomen.[3]
Zie ook
- Bevestigingsvooroordeel
- Drogreden
- Fundamentele attributiefout
Bronnen, noten en/of referenties
- ↑ Weusten, Suzanne, Just world bias: waarom het slachtoffer soms de schuld krijgt
. de Volkskrant (31 oktober 2012). Geraadpleegd op 7 augustus 2023. - ↑ 'Moet je daar maar niet in je eentje lopen'. RTL Nieuws. Gearchiveerd op 21 september 2017. Geraadpleegd op 19 september 2017. “als je je best doet, word je beloond. Doe je dat niet, dan ben je de klos”
- ↑ a b c Paassen, van, Daphne, Waarom slachtoffers vaak de schuld krijgen. Psychologie Magazine (15 september 2016). Gearchiveerd op 27 september 2020. Geraadpleegd op 7 augustus 2023.
- ↑ Roodbol, Willemijn, It’s your own fault: een indringende fotoserie over victim blaming. LOVER (16 september 2021). Gearchiveerd op 17 september 2021. Geraadpleegd op 7 augustus 2023.
