Jef Last

Jef Last
Josephus Carel Franciscus Last

Jef Last (1968)

Algemene informatie

Geboren

2 mei 1898

Geboorteplaats

Den Haag

Overleden

15 februari 1972

Overlijdensplaats

Laren

Land

Nederland

Dbnl-profiel

Website

Portaal

Literatuur

Josephus Carel Franciscus (Jef) Last (Den Haag, 2 mei 1898 – Laren, 15 februari 1972) was een Nederlandse revolutionair, dichter, prozaschrijver, vertaler en reiziger.

Jef Last kwam uit een katholiek milieu. Hij ging Chinese letteren studeren in Leiden, maar brak zijn studie na enkele jaren af. Aanvankelijk ging hij werken als assistent-bedrijfsleider van de ENKA in Ede. Dat botste echter met zijn sterke politieke bewogenheid; hij was al jong lid geworden van de Sociaal-Democratische Arbeiderspartij en de Arbeiders Jeugd Centrale. Hij nam ontslag en begon aan een avontuurlijk leven waarin hij veel reisde. In de tweede helft van de jaren twintig begon hij aan zijn schrijverscarrière. Aanvankelijk schreef hij vooral gedichten. Zijn debuut was de dichtbundel Bakboordslichten (1926). Ook zijn geschriften getuigen van zijn politieke bewogenheid; zijn gedichten waren uitgesproken progressief en revolutionair van signatuur. Vanaf 1930 begon Jef Last de aandacht te trekken met ruim opgezette romans en verkreeg hij landelijke bekendheid met Partij remise (1933) en Zuiderzee (1934), die beide beschouwd kunnen worden als voorbeelden van nieuwe zakelijkheid in de Nederlandse literatuur en Een huis zonder vensters (1935).

Last verliet de - in zijn ogen - revisionistische sociaaldemocratie om lid te worden van Sneevliets Revolutionair-Socialistische Arbeiderspartij. Met zijn vriend André Gide reisde hij in de zomer van 1936 naar de Sovjet-Unie. Het tweetal - deel van een hoofdzakelijk Frans gezelschapje van politieke meelopers - werd groots ontvangen, maar doorzag de georganiseerde hulde en keerde ontgoocheld terug naar het westen. Veel later zou Last een boek schrijven over zijn vriendschap met Gide. In datzelfde jaar verscheen zijn dichtbundel De bevrijde Eros, waarin zijn homoseksuele kant duidelijk naar voren trad.

Last streed mee in de Spaanse Burgeroorlog in de Internationale Brigades, waar hij aan de zijde van de wettige regering van de Spaanse republiek zou vechten, tegen de fascistische partij van generaal Franco. Daardoor verloor hij zijn Nederlanderschap wegens krijgsdienst voor een vreemde mogendheid. Kort na de Tweede Wereldoorlog kreeg hij het weer terug.

Het eind van de jaren dertig was weer een periode van sterke literaire activiteit van Jef Last. Met zijn romans De Spaansche tragedie, De laatste waarheid en De vliegende Hollander timmerde hij weer aan de weg, evenals met het in 1941 verschenen boek Elfstedentocht.

In mei 1940, moest Jef Last als oud-Spanje-strijder direct onderduiken, maar indien nodig kon hij terecht bij zijn vriend en uitgever George Kroonder in Bussum. Zo gaf de illegale Bayard Pers begin '45, in een oplage van 350 exx. de bundel Tau Kho Tau uit: ‘De weg die het past te gaan, is niet de gewone weg’, de drukker was: C. Visser te Huizen en Johan van Eikeren verzorgde de typografie. (De Jong 486)^[1]^[2]

Tijdens de Tweede Wereldoorlog was hij, in 1941, mede-oprichter van de ISB-versie (Internationale Socialistische Beweging) van het verzetsblad De Vonk, niet te verwarren met het gelijknamige verzetsblad van de CPH (Communistische Partij Holland), dat na de oorlog nog tot 1952 werd voortgezet als De Vlam.

Jef Last woonde van 1950 tot 1953 in Indonesië en met name in Singaraja (Bali), waar hij als leraar aan een middelbare school werkte. Hij was bevriend met president Soekarno en met Mohammed Hatta.

Familie

Last was vanaf 1923 gehuwd met Ida ter Haar, van wie hij scheidde en met wie hij later opnieuw huwde. Zij hadden drie dochters. Last was biseksueel. Hij was mede-oprichter van de emancipatoir-homoseksuele Shakespeareclub, de voorloper van het COC. Ook in zijn poëzie en proza verwerkte hij al vroeg homoseksuele elementen.

De laatste jaren van zijn leven bracht hij door in het Rosa Spier Huis in Laren. Na zijn overlijden werd zijn lichaam ter beschikking gesteld van de wetenschap.

Bibliografie

Rudi Wester, Jef Last. Bestaat er een raarder leven dan het mijne?. Prometheus 2021.

Werk

1925 - Moeders in den strijd
1926 - Bakboordslichten. verzen van Jef Last (gedichten)
1928 - Liedjes op de maat van den rottan
1929 - De wind speelt op het galgetouw
1929 - Tijdsignalen. Bloemlezing uit moderne revolutionaire poëzie van Jan W. Jacobs, Jef Last, Freek van Leeuwen en Garmt Stuiveling, verz. en ingel. door Henr. Roland Holst
1930 - Branding
1930 - Kameraden! (gedichten)
1930 - Marianne
1932 - Van onderop
1932 - Liefde in de portieken
1932 - Verleden tijd. Verzen (gedichten)
1933 - Het stalen fundament. Reportage over 2500 k.m. zwerftochten door de Oeral
1933 - Onder de koperen ploert
1933 - Partij remise
1933 - Twee werelden. Verzen (gedichten)
1933 - De vlucht van den opstandeling
1934 - Zuiderzee
1935 - Een huis zonder vensters
1935 - Voor de mast. Belevenissen van een matroos
1936 - Brieven uit Spanje
1936 - De bevrijde Eros. Een ketter in Moorenland en andere gedichten (gedichten)
1936 - Een flirt met den duivel
1937 - Bloedkoraal. anti-fascistische verzen uit de Spaansche loopgraven en op "het conflict" Italië-Abessinië (gedichten)
1937 - In de loopgraven voor Madrid. 2e serie brieven van het Spaansche front
1937 - Over de Hollanders in Spanje
1937 - De Spaansche tragedie
1937 - Madrid strijdt verder. 3e serie brieven van het Spaansche front. Destijds uit de handel genomen
1938 - De laatste waarheid
1938 - Het geval Jef Last. Een antwoord. Antwoord op de brochure van Nico Rost: "Het geval Jef Last"
1939 - Kruisgang der jeugd (met Harry Wilde)
1939 - De vliegende Hollander
1940 - Kinderen van de middernachtzon
1940 - Onvoldoende voor de liefde
1941 - Van een jongen die een man werd deel I en II (jeugdwerk uit 1919, destijds niet gepubliceerd)
1941 - Elfstedentocht
1942 - Leeghwater maalt de meren leeg
1945 - Tau Kho Tau (gedichten), voorjaar '45, Bayard Pers, Bussum
1945 - Een socialistische renaissance
1945 - Gedachten onder water
1945 - Het eerste schip op de Newa
1946 - Oog in oog (gedichten)
1947 - Vingers van de linkerhand
1949 - In de zevende hemel
1950 - Schuim op de kust
1951 - De rode en de witte lotus
1953 - Inleiding tot het denken van Confucius
1954 - Djajaprana. Tragedie naar een Balisch gegeven
1955 - Bali in de kentering
1956 - Zo zag ik Indonesië
1957 - Een lotje uit de loterij
1958 - I Bontot en I Koese. De avonturen van twee Balische jongens (samen met Udeyana Pandji Tisna)
1959 - Lu Hsün. Dichter und Idol
1960 - Japan in kimono en overall
1960 - Tegen de draad (gedichten)
1960 - Vloog een bloesem terug naar haar tak
1962 - De Spaanse tragedie
1962 - Golven der Gele Rivier
1962 - De jeugd van Judas
1965 - China, land van de eeuwige omwenteling
1966 - De tweede dageraad van Japan
1966 - Mijn vriend André Gide
1967 - Rinus van der Lubbe, doodstraf voor een provo (bewerkte heruitgave van Kruisgang der jeugd)
1968 - Strijd, handel en zeeroverij. De Hollandse tijd op Formosa
1970 - Vuurwerk achter de Chinese muur
1972 - Tjoebek in het tijgerbos (kinderboek)
1973 - De zeven Caramboles (onder pseudoniem Co Mantjens, tweede druk ondertitel: De postume pornoroman van Jef Last)