Giertank

Een gier- of (drijf- of meng)mesttank, ook wel beerton genoemd, is een landbouwmachine die wordt gebruikt voor het vervoeren en op het land brengen van vloeibare mest (gier of drijfmest) of digestaat.^[1] Een giertank zonder een verspreidingswerktuig kan de drijfmest enkel transporteren en dus niet verspreiden over de akker. Om die reden zijn de meeste mesttanken uitgerust met een verspreidingswerktuig dat toelaat om, aan de hand van vloeibare mest of digestaat, bouw- of grasland te bemesten. Een giertank bestaat logischerwijze voornamelijk uit een tank waarin de drijfmest vervoerd wordt. Ook heeft een mesttank zo goed als altijd een pomp om de vloeibare mest of digestaat in en uit de tank te halen. Indien de giertank gebruikt wordt om landbouwgrond te bemesten, heeft de machine vaak brede banden (al dan niet met een drukwisselsysteem om de bandenspanning te kunnen verlagen) om zo het gewicht over het grondoppervlak te verdelen. Manieren om spoorvorming op de akker verder te minimaliseren zijn onder meer het gebruik van uitschuifbare wielen (zie galerij) of het rijden in hondengang. De mesttank kan getrokken zijn, of zelfrijdend. Een getrokken giertank kan uitgerust zijn met een dissel of met een kingpin. In dit laatste geval spreekt men van een tankoplegger, ook wel mestoplegger (zie galerij) genoemd. Deze oplegger die dienst doet als mesttank kan worden voortgetrokken door een vrachtwagen met een koppelschotel, of een tractor met een dolly aanhanger (zie galerij). Vaak wordt een mestoplegger gebruikt voor het transport van de drijfmest.

Geregeld brengen grote giertanken (al dan niet in de vorm van mestopleggers) de vloeibare mest of digestaat naar de plaats waar de landbouwgrond bemest wordt. Aan de rand van het veld wordt de grote giertank geleegd in een andere mesttank die de vloeibare mest of digestaat over het land verspreid. Om de continuïteit van de drijfmesttank die het land bemest te vergroten, kan gebruik gemaakt worden van een mestcontainer aan de rand van het veld. Deze container met een groot volume dient als buffer tussen de mesttank die instaat voor het transport, en de mengmesttank die instaat voor het bemesten van het land.

Een giertank bevat altijd aansluitingen waarlangs de vloeibare mest de tank binnenkomt of verlaat. Indien de mesttank de gier of drijfmest zelf wilt kunnen aanzuigen en wegpompen, moet de giertank uitgerust zijn met een pompsysteem. Er zijn verschillende technieken beschikbaar om de vloeibare mest te verpompen.

In de meeste gevallen slaan veehouders de vloeibare uitwerpselen van hun dieren op in een mestput. De mengmest die de landbouwer wens te gebruiken als bemesting op het land dient nu getransporteerd te worden van de mestput naar de tank. Dit kan manueel gebeuren door de zuigslang van de mestput aan de mesttank te koppelen. Anderzijds kan een beweegbare zuigarm (zie externe links) op de giertank de drijfmest zelf opzuigen. Een zuigarm is ook handig om de giertank op te vullen vanuit een een andere mesttank die instaat voor het transport van en naar het veld. Een pomp (al dan niet geïntegreerd op de giertank) is altijd nodig om de vloeibare mest in de mengmesttank te krijgen. In het geval dat de giertank uitgerust is met een pompsysteem wordt het vermogen voor de pomp bij een getrokken giertank geleverd door de aftakas van de tractor. Twee soorten pompen worden gebruikt om een giertank op te vullen: volumetrische pompen en vacuümpompen. Bij een volumetrische pomp zoals een monopomp of een lobbenpomp wordt de vloeibare mest naar de giertank verplaatst de de pomp zelf. Een vacuümpomp zoals een schottenpomp daarentegen, pompt de lucht uit de tank waardoor de mengmest in de giertank gezogen wordt. Een speciaal geval van de vacuümpomp is de ejector. Een giertank met een vacuüm ejector (zie externe links) gebruikt een klein overgebleven volume vloeibare mest om de mesttank via het venturi-effect op te vullen. Een optionele turbo-vuller kan grote volumes vloeibare mest sneller aanzuigen. Giertanken zijn ook vaak uitgerust met een snijfilter (zie externe links). Dit onderdeel, ook wel snijkast of mestvoorsnijder genoemd, zorgt voor de verkleining van grote partikels in de vloeibare mest die verstopping bij het ledigen van de mesttank kunnen veroorzaken. Anderzijds dient de snijfilter ook als zeef om vreemde objecten zoals stenen, die beschadigingen kunnen aanbrengen binnenin de giertank, tegen te houden.

Om de gier of drijfmest weer uit de tank te krijgen wordt de pomp die instond voor het opvullen van de tank opnieuw aangesproken. In het geval van een vacuümpomp wordt een overdruk in de tank gecreëerd die de vloeibare mest naar buiten dringt. Bij volumetrische pompen zorgen kleppen ervoor dat de pomp de mest nu naar buiten pompt in plaats van naar binnen. Ook een centrifugaalpomp kan gebruikt worden voor het ledigen van de giertank. Via een losarm op de giertank of mestoplegger kan een container of andere mesttank gemakkelijk worden gevuld zonder dat de bestuurder de tractorcabine hoeft te verlaten.

Een verspreidingswerktuig is essentieel indien de giertank ook gebruikt wordt om de vloeibare mest over het land te verdelen. Het bemesten van de landbouwgrond kan gebeuren aan de hand van een uitspreidende techniek, of een injecterende techniek. Een verspreidingswerktuig zal de mest in beiden gevallen van de tank naar het land te brengen via een van volgende methodes.

Het meest eenvoudige systeem voor het toedienen van mengmest is het breedwerpig uitspreiden. Deze techniek om vloeibare mest toe te dienen kan op bouw- of grasland gebruikt worden en vereist geen mestverdeler die de drijfmest uniform moet doseren en verdelen naar meerdere mestuitlaten zoals bijvoorbeeld naar de verschillende tanden bij een bouwlandbemester. De mest wordt simpelweg door een opening achteraan of bovenaan de tank gepompt. Het verspreiden van drijfmest vanuit deze opening kan op verschillende manieren gebeuren.

De vloeibare mest kan via een pompsysteem met een verspreidingskanon bovenop de mesttank over het land verdeeld worden. Deze techniek wordt vooral toegepast in bergachtige gebieden waar de mest in kleine hoekjes, over heggen of op berghellingen dient verspreid te worden.

Er kan ook gebruik gemaakt worden van een spreidplaat (zie galerij). Bij deze methode wordt de mest door een opening achteraan in de tank tegen een keerplaat, ook wel ketsplaat genoemd, gepompt. Door de hoge snelheid waarmee de mest op de spreidplaat terechtkomt, wordt de mest over het land verspreid. Afhankelijk van de vorm van de spreidplaat wordt de mengmest meer of minder naar de grond gericht, en over een kleinere of grotere verspreidingsbreedte verdeeld.

Een andere veelgebruikte techniek is de zwenkverdeler (zie galerij). Deze verdeler verspreidt de mengmest aan de hand van een holle keerplaat die een continue pendelbeweging van links naar rechts maakt. De techniek zorgt voor een verdeling met grote druppel op lage druk.

Een bouwlandbemester is in principe een cultivator of schijveneg waarbij alle tanden of schuingeplaatste schijven aan de achterkant voorzien zijn van een slang. Via zo een slang afkomstig van de mestverdeler, die loopt tot aan de voet van een tand of achter een schuingeplaatste schijf, wordt de vloeibare mest in de grond geïnjecteerd. De mest komt op die manier in sleuven onder de grond terecht. De techniek is vooral geschikt voor het bemesten van niet-beteelde akkers aangezien de bouwlandbemester de grond door zijn tanden of schuingeplaatste schijven bewerkt. De graszoden in een grasland of de gewassen op de akker zouden met andere woorden beschadigd geraken door de tanden of schuingeplaatste schijven.

Een zodebemester (zie galerij) maakt veelal gebruik van een rij rechte schijven om gleuven in de akker of graszode te maken (zie externe links). Deze rechte schijven snijden door de grond zonder de grond om te woelen zoals het geval is bij een schijveneg met schuingeplaatste schijven. Achter deze schijven zitten afsluitbare rubberen uitlopen die drijfmest in de gleuven aanbrengen. De zodebemesters worden dus gebruikt om mengmest in de grond te injecteren terwijl schade aan de begroeiing op het land tot een minimum wordt beperkt.

Een sleufkouter kan gezien worden als een zodebemester zonder snijdende schijven. Onafhankelijk bodemvolgende en meelopende kouters maken ondiepe gleufjes waarin de mest via afsluitbare rubberen uitlopen aangebracht wordt. Via deze techniek treedt er zo goed als geen beschadiging op aan de graszoden. Voor de bemesting van grasland worden smalle kouters gebruikt, voor akkerland brede kouters.

Sleepslangbomen (zie galerij) hebben flexibele slangen die over de grond lopen en de mengmest dicht bij de plant toedienen. Er wordt dus geen gleuf gemaakt waar de mest in dient te komen. De techniek kan zowel op grasland als op akkerland worden gebruikt. Bij de toediening op grasland bestaat de kans, vooral bij dikke rundveemest, dat de drijfmest niet ideaal kan worden opgenomen door het gras.

• 
  Zelfrijdende giertank met uitschuifbare middenas te Heure, België
• 
  Giertank (gebruikt voor bemesting) uitgevoerd als mestoplegger met achterop een sleepslangenboom getrokken door een vrachtwagen te Hannover, Duitsland
• 
  Giertank (gebruikt voor transport) uitgevoerd als mestoplegger getrokken door een tractor met dolly aanhanger te Schlieben, Duitsland
• 
  Giertank met achterop een oranje zwenkverdeler te Bedburg-Hau, Duitsland
• 
  Giertank met achterop een spreidingsplaat
• 
  Giertank met achterop een zodebemester te Hannover, Duitsland
• 
  Giertank met achterop een sleepslangenboom te Hannover, Duitsland. Centraal achter de sleepslangenboom bevindt zich een optionele spreidingsplaat.

• Vacuüm ejector en zuigarm - animatievideo over de werking van het vacuüm ejector systeem
• Snijfilter - animatievideo over de werking van de snijkast
• Zodebemester - animatievideo over de werking van een zodebemester

1. ↑ Woordenboek der Nederlandsche taal (1864-2001): Gier. Geraadpleegd op 12 mei 2024.