Brug 1941

Brug 1941 gezien vanuit Foeliestraat (juli 2022)

Algemene gegevens

Locatie

Amsterdam-Noord

Overspant

tracé IJ-tunnel-centrum
Foeliestraat

Start

1963

Einde

1965

Bouw

Bouwperiode

1963-1965

Opening

oktober 1965

Gebruik

Huidig gebruik

verkeersbrug

Weg

Prins Hendrikkade

Architectuur

Type

viaduct

Architect(en)

Dienst der Publieke Werken

Materiaal

beton

Portaal

Verkeer & Vervoer

Brug 1941 is een bouwkundig kunstwerk in Amsterdam-Centrum.

De vaste brug in de vorm van een viaduct maakt onderdeel uit van tracé naar en uit de IJ-tunnel. Om die tunnel verkeerstechnisch vanuit het centrum te kunnen bereiken werd een groot deel van de bebouwing langs Valkenburgerstraat en Foeliestraat gesloopt. Die straten waren nauw terwijl de benodigde toevoerweg minstens 45 meter breed moest zijn. Nadat in 1955 het daadwerkelijke besluit tot bouw van de tunnel was genomen begon de gemeente in 1957 met onteigening. Deze onteigening volgde op een onteigening in 1938 voor het bouwen aan de binnenring, die echter op die plaats geen voltooiing kreeg. De toen gepleegde sloop was onvoldoende voor het nieuwe verkeersplein. Na de start van onteigening kwam het project stil te liggen vanwege ruzie tussen het Rijk en de Stad. In 1963 waren er voldoende panden onteigend waardoor sloop van huizen en bouw van de brug konden beginnen.

Er was op dat stuk land een geleidelijke verdiepende weg nodig richting naar en uit de tunnel. Echter daar lag de belangrijke verkeersader Prins Hendrikkade dwars. Er kwam een viaduct om een ongelijkvloerse kruising mogelijk te maken. Bewoners van het restje Foeliestraat kregen een bouwput voor de deur met een dalende weg richting de Marinewerfkade, die bij voortgang van de bouw van de tunnel geheel verdween. Om het doorgaande verkeer op de Prins Hendrikkade te laten doorstromen werd er een dwarsweg binnen de Foeliestraat aangelegd. Voor voetgangers kwam er een noodbrug.^[1] Aan brug 1941 werd in de periode 1963 tot 1965 gewerkt. Om de aansluitingen op de kruising mogelijk te kunnen maken komt de weg richting tunnel even naar boven om vervolgens de tunnel in te duiken. Die kleine heuvel kwam grofweg op de plek waar voorheen een strandje had gelegen aan de IJ-gracht. Ook dit stadstafereel verdween. Dat dalen en rijzen leverde waterafvoerproblemen op, want het diepte punt onder het viaduct mocht niet vollopen; er kwamen ter plaatste pompen om de diepte vrij te houden van water. De verwachting in 1964 was dat het viaduct eind 1965 in gebruik kon worden genomen. Op 5 of 6 oktober 1965 kon de brug geopend worden door wethouder R. de Wit.

De IJ-tunnel en omliggende infrastructuur was ontworpen door de Dienst der Publieke Werken afdeling Tunnelbouw, maar de specifieke esthetische architect is vooralsnog niet bekend. De brugnummerserie 1900 is van veel later datum; net als brug 1942 kreeg de brug pas in de jaren negentig een brugnummer; door de bouw van de Zeeburgertunnel was het complex meer een kruising van stadswegen geworden.

Bronnen, noten en/of referenties

Mediabestanden

Commons heeft mediabestanden in de categorie Brug 1941 (in Amsterdam).

Redactie, Toegang IJ-tunnel vergt nog aantal onteigeningen. Het Parool (6 februari 1957). Geraadpleegd op 22 september 2022 – via delpher.nl.
Redactie, Eerste kunstwerk voor IJ-tunnel in gebruik. Trouw (6 oktober 1965). Geraadpleegd op 22 september 2022 – via delpher.nl.
'Stadsatlas Amsterdam. Stadskaarten en straatnamen verklaard', Bakker, Martha (red.) (1998). Derde druk in 2006. Amsterdam Publishers [etc.]. ISBN 90-74891-31-4
Peter Korrel, Brug 1941 in de Prins Hendrikkade over het IJ-tunneltracé. Bruggen van Amsterdam. Geraadpleegd op 22 oktober 2022 – via bruggenvanamsterdam.nl.