Atenaren mozoloa

Atenaren mozoloa
greziar pertsonaia mitologikoa, Erromatar mitologia eta German idealism (en)
Ezaugarriak
Jatorrizko izena	γλαύξ

Greziar mitologian, Atenaren mozoloa jainkosari laguntzen dion hegaztia da, jakinduriaren, arteen eta gerra-tekniken jainkosa, Atenas hiriaren babeslea eta artisauen zaindaria; bere erromatar baliokidea Minerva da. Atenaren mozoloa filosofiaren sinbolo gisa erabili izan da mendebaldeko kulturan.

"Atenaren hontza" izena oker eman zaion,^[1] berez mozolo arrunt bat denean, izen zientifikoa Athene noctua baituena.

Mitologiaren arabera, Atenea Zeusen eta zuhurtziaren jainkosa den Metisen arteko amodioen emaitza da. Zeusek Metis irentsi zuen Atenea erditzear zegoenean, Urano eta Gaiaren aginduz, beste jainkorik Zeus bezain ahaltsua izan ez zedin.^[2] Jainkosa erditzen ari zela, Hefestok, aizkoraz Zeusen burua joz, Atenea atera zen zulotik, armadura batez jantzirik, eta gerra-oihu handi bat egin zuen.^[3] Jakituriarekiko kontzeptu analogikoa jainkoen nagusiaren buruaren jainkosaren jaiotzaren ideiatik dator.

Hegelek "Zuzenbidearen filosofiaren oinarrizko lerroak" (Grundlinien der Philosophie des Rechts) lanean egindako ohar ospetsua "Minervaren hegaztiak ilundu arte ez duela hegaldia hasten" («die Eule der Minerva beginnt erst mit der einbrechenden Dämmerung ihren Flug») da.^[4] Hori historiaren garai bat amaierara arte ez dela ulertzen interpretatzen dute,^[5] eta, beraz, filosofia ez da ulertu behar iragarle gisa, ez eta, beraz, preskriptore gisa ere, fenomeno horiek gertatu ondoren bakarrik ulertzen baititu.

Atenea Atenasko jainkosa zaindaria zen, eta Atenasko aro klasikoan erabiltzen zituzten txanponak mozolo horren ale baten irudiarekin eginak zeuden. Atenari buruz «mozolo.begiak» zituela esaten zuten, jakinduria eta zorroztasunaren seinale. Ateneak glaukopis ("γλαυκῶπις")^[6] ohikoena zuen epiteto homerikoak bere sustraia, glaux (γλαύξ)^[7], mozoloaren izen grekoarekin partekatzen zuen. Hau "begi distiratsu" itzultzen dute γλαύκος glaukos ("distiratsua", "zilarreztatua", ondoren "urdina" edo "grisa") eta ὤψ ôps ("begia", edo batzuetan "aurpegia") hitzen konbinazioa, baita "mozolo-begiak" ere itzulia. Epiteto horri dagokionez, D'Arcy Thompsonek terminoaren iluntasuna adierazten du bere glosarioan, eta ilargia aipa lezakeela susmatzen zuen.^[8]

Hala ere, greziarrek ez zituzten estrigido guztiak jakinduriarekin lotzen. Askalafo zigortzeko Demeterrek (Zeres) zingira-hontz bihurtu zuen,^[9] jainkosaren alaba Pertsefone (Proserpina) salatu zuenean, etengabe goi-mundura itzultzea eragozten zioten granada-haziak jan zituelako.

• Datuak: Q1196035
• Multimedia: Owl of Athena / Q1196035